دبرونوڪ ڪروشيا جو سير
پوءِ آءُ ۽ سورنھن سالن جو جاپاني ڇوڪرو جنھن جو انگريزي نالو ڪيئن هو، گڏجي فلائي برڊ هاسٽل مان ٻاهر نڪري دبرونوڪ شھر جي پراڻي حصي ڏانھن راهي ٿياسين، جيڪو هاسٽل کان اڌ ڪلاڪ جي پنڌ تي هيو. 2019ع جولاءِ جو مھينو هيو، موسم ٺيڪ ٺاڪ گرم هئي، اسان ٻنھي وٽ پاڻي جون بوتلون ساڻ هيون. هلندي هلندي ڪينن ٻڌايو تہ هو جاپان ۾ بالڪن علائقي بابت تعليم حاصل ڪري رهيو آهي ۽ هي سندس تعليمي دورو آهي ۽ پاڻ فارمر يوگوسلاويا معني هن وقت ست مختلف ملڪ يعني سلووينيا، ڪروشيا، سربيا، بوسنيا اينڊ هرزيگووينا، ميسيدونيا، ڪوسوو ۽ مونٽينيگرو گهمي پوءِ واپس جاپان ويندو. آءٌ ان وقت ٿورو سوچ ۾ پئجي ويس تہ هن عمر ۾ پاڻ وٽ نوجوان سنڌ ۾ ڇا ڪندا آهن؟
جيئن جيئن اسان پراڻي شھر جي ويجهو پئي ٿيندا وياسين تيئن تيئن محسوس ٿيندو پئي ويو تہ ها ٻيلي هيءُ شھر تہ سياحن ۾ گهڻو مقبول آهي. ڀانت ڀانت جا ماڻھو هيڏانھن هوڏانھن پئي ڦريا ۽ اسان بہ انھن ۾ شامل ٿي وياسين. شھر جو پراڻو حصو سمنڊ جي ڪناري تي آهي، جنھن کي ٻاهرين حملي آورن کان بچائڻ لاءِ وڏين وڏين پٿر جي ڀتين سان چوطرف بند ڪيو ويو آهي ۽ باقي شھر ۾ داخل ٿيڻ لاءِ ڪجهہ داخلي دروازا ڇڏيا ويا آهن. اهي پٿر جون وڏيون ڀتيون سورهين صدي ۾ ٺھي راس ٿيون. جيڪي ان وقت حفاظت لاءِ هيون ۽ هاڻي دنيا مان هتي آيل سياحن لاءِ هڪ دلچسپي ۽ مقامي ماڻھن لاءِ روزگار ۽ پيسن ڪمائڻ جو هڪ وڏو ذريعو.
گرمي جي ڪري ماڻھن جو وس هلي هان تہ شايد جسم تي رهيل ڪپڙا بہ لاهي ڇڏين هان. ڪينن ۽ آءُ پراڻو شھر گهمڻ دوران وري ٽڪيٽ وٺي انھن پٿر جي ڀتين جي مٿان هلڻ شروع ڪيو، جنھن کي وال واڪ چئجي ٿو، جيڪو پڻ وڏو رستو هيو، جيئن پاڻ وٽ رني ڪوٽ يا ڪوٽڏجي جي قلعن جون ڀتيون ويڪريون آهن، هتي بہ ائين ئي هيون، پر هتي انھن ڀتين تي بہ ڪيفيٽيريا، کاڌي پيتي جا هوٽل، آئسڪريم جا اسٽال هيا. هڪ جاءِ تي تہ عمر ڪوٽ واري قلعي جھڙي توب پڻ رکيل هئي. هتي پاڻي سان لاڳاپيل راندين جو رجھان تمام گهڻو هيو، ڪي ماڻھو رڳو تري رهيا هيا تہ ڪي ٻيڙين ۾ چڙهي ماحول جو مزو وٺي رهيا هيا. هنن ڀتين جي مٿان شھر ۽ سمنڊ جو نظارو تمام گهڻو سھڻو ۽ وڻندڙ هيو، مٿان کان هر طرف ماڻھن سمنڊ جي پاڻي ۾ تڙگندا يا ڪايڪ ٻيڙيون هلائيندي نظر آيا. تمام گهڻا سياح هوندي بہ هتي صفائي جو انتظام تمام بھترين هيو، هرو ڀرو ڪٿي گند نظر نہ آيو. سمنڊ جو پاڻي بہ تمام گهڻو صاف ۽ نيري ۽ ڪٿي ڪٿي سائي رنگ جو هئو. پوري دنيا مان آيل جوڙا هٿ هٿ ۾ ڏيو پئي گهميا. مون اهو اندازو لڳايو آهي تہ اڄ بہ انگريز ماڻھو تمام گهڻي سياحت ڪري ٿو.
سڄي پراڻي شھر ۾ ريسٽورانٽ، ڪيفيٽيريا، سووينيئر جا دڪان ڀريا پيا هيا، جتان لنگهو اتي ڪو نہ ڪو ريسٽورئنٽ واري جو ايجنٽ اچي گهيريندو تہ اسان وٽ اچي ماني کائو يا وري هڪ دفعو ٽراءِ ضرور ڪجو، پوءِ ڪنھن کي دم دلاسو تہ ڪنھن کي آسرو ڏئي وياسين پئي اڳتي وڌندا. اسان بہ اتي سوچيو تہ هاڻي ڪا پيٽ جي پوڄا ڪجي سو آءُ ۽ ڪينن اڃا اتي ئي بيٺا هياسين تہ هڪ ڇوڪري اسان کان اچي پڇيو تہ اوهان کي گيم آف ٿرون جون لوڪيشنس گهمائڻ لاءِ ڪنھن سونھي جي ضرورت هجي تہ ٻڌايو. مون چيو مانس تہ نہ مون کي تہ ضرورت ناهي، ڪينن بہ کيس جواب ڏنو. دبرونوڪ جي هن پراڻي شھر ۾ هالي ووڊ ۽ بالي ووڊ جون فلمون پڻ رڪارڊ ٿي چڪيون آهن ۽ جڳ مشھور گيم آف ٿرون جون بہ ڪافي قسطون هتي ئي رڪارڊ ٿيل آهن. خير هاڻي جن گيم آف ٿرون ڏٺي هوندي انھن کي ئي دلچسپي هوندي تہ انھن جائين تي وڃي ڏسن ۽ فوٽو ڪڍائين.
مون ۽ ڪينن اهو فيصلو ڪيو تہ هتي هن پراڻي شھر ۾ ماني مھانگي هوندي، سو ڇونہ ٻاهر هلي پوءِ ڪٿي کائجي. اسان کي رلندي رلندي تقريبن سڄو ڏينھن گذري ويو. دبرونوڪ ۾ سياح شام جو سج لھڻ جو نظارو شھر جي پھاڙي مٿان وڃي ڪندا آهن جتان شھر هٿ جي تري تي بيٺل نظر ايندو آهي. اسان بہ جلدي جلدي ماني کائي ڪيبل ڪار جي ٽڪيٽ وٺي مٿي وياسين. ڇا تہ نظارو هيو سبحان ﷲ، هڪ پاسي سمنڊ ۽ آس پاس جا ٻيٽ، شھر جي گهرن جون نارنگي ۽ ڳاڙهي رنگ جي سرن جون ڇتيون، سج لھڻ جو نظارو پھاڙي تان واقعي انتھائي سھڻو هيو. سج لھڻ کان پوءِ مون ڪي نن کان موڪلايو ۽ چيومانس تہ هاسٽل تي ملون ٿا، پوءِ آءُ پنڌ ئي پنڌ هلندو اچي هاسٽل تي پھتس تہ اتي وري ٻين ملڪن جي نوجوان سياحن جا ميلا متا پيا هيا جيڪي زندگي ۽ دنيا جي مسئلن کي هڪ پاسي ڪري موجود وقت مان ڀرپور مزو ماڻي رهيا هيا. اتي ڪجهہ نوجوانن ٻڌايو تہ اهي سال سوا کان سفر ۾ آهن ۽ اڃا بہ سندن گهر واپس وڃڻ جو ارادو ناهي.
ٿڪاوٽ جي ڪري آءُ تہ جلدي سمھي رهيس، ٻئي ڏينھن اک کلي تہ مون واري بيڊ تي ڪي نن هڪ تحفو ۽ جپان جي پھاڙ فيوجي جو پوسٽ ڪارڊ رکي هليو ويو هيو ۽ اهو بہ لکي ويو تہ توسان گڏ گهمڻ ۾ تمام گهڻو مزو آيو ۽ سندس ڳوٺ فيوجي پھاڙ جي ڀرسان آهي ۽ اتي اچڻ جي لاءِ پڻ لکيائين، وڌيڪ لکيائين تہ آءُ رات دير سان هاسٽل تي آيس تہ تون گھري ننڊ ستل هئين ۽ هاڻي مون کي صبح سوير بس پڪڙڻي آهي ان ڪري جلدي نڪري رهيو آهيان ۽ اميد تہ وري ملنداسين. آءَ جيڪي ڏينھن اتي ان هاسٽل ۾ رهيس، روز روز نون سياحن سان ملاقات ٿيندي هئي، اهو منھنجو هاسٽل ۾ رهڻ جو پھريون تجربو هيو. دبرونوڪ جي پراڻي شھر ۾ گهمندي مون کي ڄڻ ائين لڳو تہ آءَ شايد مالٽا جي مدينہ جيڪو اتان جو پراڻو شھر آهي اتي گهمندو هجان.
هڪ ڏينھن آءُ دبرونوڪ جي ڀرسان ٽي بيٽ سپان، لوپڊ ۽ ڪولوسپ گهمڻ لاءِ لوڪل ٽوئر بڪ ڪرايو. وڏي ٻيڙي ۾ دنيا جھان جا سياح هيا، پر گهڻائي وري بہ انگريزن جي هئي. مون واري ٽيبل تي هڪ آئرلينڊ جو ريٽائر جوڙو هيو ۽ ٻيو جوڙو انگلينڊ جو هيو. انگلينڊ واري مائي برٽش ايئرويز ۾ ايئرهوسٽس ۽ سندس مڙس وري برطانيہ جي فوج ۾ هيو، ٻئي اڌڙوٽ عمر جا هيا. هي لوڪل ٽرپ انھن کي وڌيڪ سٺو لڳندو جيڪي سمنڊ جي نمڪين پاڻي ۾ ترڻ کان پوءِ وري اچي واريءَ تي ڪلاڪن جا ڪلاڪ ليٽي بت سيڪڻ جا شوقين هجن، جيڪو ٿڌن ملڪن جي ماڻھن تمام گهڻو پئي ڪيو. مون پنھنجي دل ۾ چيو تہ پاڻ سنڌ مان اڳئي گهڻي اس کائي آيا آهيون سو هتان جي اس جي ڪا گهڻي ضرورت في الحال ناهي، شام جو واپسي تي آءُ هاسٽل تي وڃڻ بدران شھر جو ٻيو پاسو گهمڻ ويس ۽ چوطرف شھر کي ڦري آيس. هڪ هڪ ڏينھن ۾ پندرنھن يا ويھہ ڪلوميٽر هلڻ ۾ ٿڪاوٽ تہ ضرور ٿيندي پر پنڌ گهمڻ جو مزو ئي پنھنجو آهي. مون سميت گهڻن سياحن کي مون پاڻ چوندي ٻڌو آهي تہ جيستائين اسان ڪنھن شھر يا نئين جاءِ کي پنڌ گهمي نہ ڏسنداسين تيستائين اسان اهو نہ چونداسين تہ اسان ڪو اهو شھر يا جڳھہ گهمي آهي.
هاسٽل ۾ هڪ سياح ٻڌايو تہ جيترا ماڻھو هن شھر ۾ رهن ٿا تقريبن اوترا روز هتي سياح پڻ اچن ٿا. هرپاسي سياحن جا ٽولا ۽ انھن جا اڳواڻ جيڪي سندن مخصوص قسم جي رنگ جي جهنڊي کڻي سندن اڳيان ٿي هليا تہ جيئن ڀلجي پوڻ جي صورت ۾ سولائي سان هڪ ٻئي کي ڳولھي لھن. اهڙي قسم جا جهنڊين وارا ٽولا مون گهڻي قدر چائنا جي ماڻھن جا ڏٺا آهن. فوٽو ڪڍڻ جا شوقين، اوهان بہ جيڪڏهن فوٽو ڪڍرائڻ جو شوق ڪيو ۽ اتفاق سان انھيءَ ساڳي جاءِ تي هجو، مجال آ جو ٿورو هيڏي هوڏي ٿين تہ ڪو ٻيو بہ فوٽو ڪڍرائڻ جو شوق پورو ڪري. ڪڏهن ڪڏهن ڪو نئون شھر گهمندي ڀلجي پوڻ جو مزو بہ پنھنجو آهي ۽ ائين جيڪڏهن مون سان ٿيندو آهي تہ آءُ اندازا لڳائي پيرين پنڌ اڳتي وڌندو ويندو آهيان پوءِ ڪٿان نہ ڪٿان وڃي ماڻھو صحيح رستي تي پھچندو آهي. ائين ڪرڻ سان هڪ مزي واري ڳالھہ مون محسوس ڪئي آهي تہ جڏهن ماڻھو ڀلجي شھر جي انھن حصن ۾ هليو ويندو آهي جتي سياح هرو ڀرو ناهن ويندا تہ اتي شھر جو اصل مزاج ۽ مقامي ماحول ڏسڻ ۽ پروڙ ڪرڻ جو موقعو ملندو آهي ۽ مون کي وري اهڙين جائين تي وڌيڪ مزو ايندو آهي.
ڪروشيا يورپين يونين جو ملڪ هوندي بہ اڃا تائين شنگن زون ۾ شامل ناهي ٿيو پر هن سال گهڻي قدر ٿي ويندو. دبرونوڪ کان سواءِ ڪروشيا جا ٻيا بہ سمنڊ جي ڪناري سان آباد شھر تمام سھڻا آهن. دبرونوڪ ۾ هونءَ تہ زلزلي جي ڪري تباهي پڻ ٿي هئي پر جيڪا تباهي يوگوسلاو فوج هتي نوي واري ڏهاڪي واري جنگ ۾ ڪئي هئي ان سڄي شھر جو نقشو مٽائي ڇڏيو هو. تباھہ ٿيڻ کان پوءِ وري اٿڻ ۽ دنيا جي سياحن کي پاڻ ڏانھن ڇڪي اچڻ بہ هڪ قسم جو ڪمال آهي، جيڪو ڪروشيا يا خاص ڪري دبرونوڪ جي ماڻھن ڪيو آهي.