پهرين آڪٽوبر 2012: سنڌ اسيمبلي ۾ ڇا ٿيو؟ عاجز جمالي ٻُڌائي ٿو:
مان سنڌ اسيمبلي جي پريس گيلريءَ مان هڪ هڪ ايم پي اي ڏانهن ڏسي رهيو هوس-منهنجو خيال هيو ته هي بل صرف پيش ٿيندو ۽ سنڌي ميمبر ضرور اهڙوڪو ڪم ڪندا جو هي بل گهٽ ۾ گهٽ بحث جوڳو بڻجي سگهي، پر هڪ ايم پي اي چواڻي رات دير تائين بلاول هائوس ۽ زرداري هائوس مان فون ايندا رهيا ته سڀاڻي هر حال ۾ اسيمبلي پهچڻو آهي ۽ بل منظور ڪرائڻو آهي- پاڻ کي فخر سان شهيد بينظير ڀٽو جو ڀاءُ سڏرائيندڙ اياز سومرو هنڀوڇيون هڻندي هي سنڌ دشمن بل پيش ڪري رهيو هو، مونکي خيال آيو ته ڪٿي نه ڪٿي سندس غيرت آڏو ”فل اسٽاپ“ جي نشاني اچي ويندي، پر هو هڪ ساهيءَ گوڙ دوران هي بل پڙهي ويو ۽ اسپيڪر نثار احمدکهڙي بنا ڪنهن غيرت جي فل اسٽاپ جي هي بل منظور ڪرائي ڇڏيو-گذريل 18 سالن کان سنڌ اسيمبلي جي رپورٽنگ ڪندي پهريون دفعو منهنجي لاءِ سڀ کان حيرت جهڙي ڳالهه بل جي منظوريءَ لاءِ “ تڪڙ” هئي- آخر ايڏي جلدي ڇو؟ آخر سرڪار هن بل تي بحث ڇو نه پئي چاهيو، آخر هي ڇو طئي ڪري آيا هئا ته بل اڄ ئي پيش به ڪرڻو آهي ۽ منظور به ڪرڻو آهي-پنجن ڪلاڪن کانپوءِ ڳالهه سمجهه ۾ اچي وئي هئي- لنڊن ۾ الطاف حسين سان صدر آصف زرداري جي ملاقات بذريعا رحمان ملڪ ٿي،– ان ملاقات ۾ ٻنهي ڀاڪر پائي هڪٻئي کي مبارڪ باد ڏني- ايندڙ ڏهن سالن ۾ هن سڄي خطي جي جاگرافيائي صورتحال تبديل ٿي سگهي ٿي- ان ۾ نوان صوبا، نوان ملڪ ٺهي سگهن ٿا. سنڌ ۾ سنڌ جي ورهاڱي لاءِ ڪراچي ۾ الڳ بلدياتي نظام ڪافي ته ناهي، پر شروعات ثابت ٿي سگهي ٿو- ڪراچي جو نئون مڪاني نظام اصل ۾ جنرل مشرف جي نظام جو تسلسل آهي، پر نئين آرڊيننس ۾ ميئر کي ناظم کان وڌيڪ بااختيار بڻايو ويو آهي-سنڌ جو وڏو وزير به سڌي ريت ميئر جي خلاف ڪارروائي نه ڪري سگهندو- ڪراچي جي پنجن ضلعن کي ختم ڪري هڪ ميٽروپوليٽن سٽي ۾ تبديل ڪيو ويو آهي، پنج ضلعا ڪائونسلون نه رهنديون، نه انهن جا چيئرمين هوندا- ان جي بدران مشرف دور جا 18 ٽائونز هوندا، جيڪي پڻ ميئر جي ڪنٽرول ۾ هوندا- نئين آرڊيننس ۾ ميئر کي سرڪاري کاتن ۾ ملازم ڀرتي ڪرڻ جا به اختيار ڏنا ويا آهن ۽ قلم 144 لاڳو ڪرڻ جو اختيار به آهي-ماڻهن کي گرفتار ڪرڻ ۽ سزا ڏيڻ جو به اختيار هوندو- جنرل مشرف دور ۾ ڪراچي جي اڳوڻي سٽي ناظم مصطفيٰ ڪمال 6 هزار سٽي وارڊن ڀرتي ڪيا هئا، جيڪي هن وقت ڪراچي جي روڊن تي ٽرئفڪ ڪنٽرول ڪندا آهن- انهن ۾ 90 سيڪڙو حلف يافتا ڪارڪن آهن- نه رڳو سٽي وارڊن پر مختلف سرڪاري کاتن ۾ ميئر مصطفيٰ ڪمال لڳ ڀڳ ڏهه کان پندرهن هزار ملازم ڀرتي ڪيا هئا- اڃا پيپلز پارٽي جي سرڪار نه آئي هئي، تڏهن اڄوڪا سڀ وزير گدڙ ڀڀڪيون هڻندا هئا ته اهي سڀ غيرقانوني ڀرتيون ختم ڪنداسين- ڪراچي جي مختلف سرڪاري کاتن ۾ مختلف درون ۾ ڀرتي ٿيل 20 هزار ملازم غير حاضر آهن- پيپلز پارٽيءَ جا اڄو ڪا وزير ڪنهن هڪ ملازم کي به برطرف نه ڪري سگهيا- ڪئناڊا ۽ ڏکڻ آفريقا ۾ ويٺل ڪارڪنن جون پگهارون سنڌ جي بجيٽ مان وينديون آهن- سو ٻڌايو ويو ته زرداري هائوس مان حڪم هئو، ان ڪري تڪڙ ۾ بل پاس ڪرايو ويو. بل جي منظوري لاءِ ايم ڪيو ايم سنڌ سرڪار کان الڳ ٿيڻ لاءِ الٽيميٽم ڏنو هو- رات 11 وڳي پريس رليز ذريعي ايندڙ الٽيميٽم ۾ ٽن ڏهاڙن جو مدو ڏنو ويو هئو- ان دوران صدرزرداري الطاف حسين سان رابطو ڪيو ۽ يقين ڏياريو ته مڪاني ادارن جو بل اسيمبلي مان پاس ڪرائينداسين –آچر تي منجهند جو گورنر سنڌ اسيمبلي جو اجلاس ڪوٺائڻ جو نوٽيفڪيشن جاري ڪيو، ان ئي شام پيپلز پارٽي پارلياماني پارٽي جو اجلاس وزير اعليٰ هائوس ۾ سڏايو- ان اجلاس ۾ اسيمبلي ميمبرن کي پير مظهر الحق ۽ آغا سراج دراني داٻو ڏنو ته صدر آصف زرداري جو حڪم آهي ته سمورا ميمبر اسيمبلي ۾ ايندا ۽ بل منظور ڪرايو ويندو- اجلاس ۾ ڪجهه ميمبرن دٻيل لفظن ۾ چيو ته اسان ته آرڊيننس به ڪونه پڙهيو ۽ سڄي سنڌ ۾ مخالفت آهي، جنهن تي ڪجهه وزيرن چيو ته قومپرستن ۽ ميڊيا کي اسان پاڻ منهن ڏينداسين- ان داٻي باوجود ٻئي ڏينهن سنڌ اسيمبلي ۾ پيپلز پارٽي جا 14 ايم پي ايز ڪونه آيا، جن کي سڌي ريت بل جي مخالفت ڪرڻ جي همت ڪانه ٿي، پر اڻ سڌي ريت مخالفت ڪيائون .
هاڻي ڪجهه وزير سازشن ۾ آهن ته انهن کي ايندڙ اليڪشن ۾ پارٽي ٽڪيٽ نه ملي ،سڀ کان وڌيڪ مخالفت سسئي پليجو جي ٿي رهي آهي- ان کانسواءِ ساجد جوکيو، احمد علي پتافي، تيمور ٽالپر، علي نواز شاهه، لال چند، مخدوم جميل الزمان، صادق ميمڻ ۽ ڪجهه ٻيا ميمبر به انهن ۾ شامل آهن-سنڌ اسيمبلي مان بل منظور ٿيڻ جي صورت ۾ ايم ڪيو ايم پ پ کي ايندڙ چونڊن ۾ “ چونڊ اتحاد” ڪرڻ جو اشارو ڏنو آهي. پر سياسي تجزيو ٻڌائي ٿو ته ان جو فائدو ايم ڪيو ايم کڻندي، گهڻو ڪري ته اهو اتحاد ٿيندو ئي ڪونه- هن بل منظور ٿيڻ تي ايم ڪيو ايم پاران جشن ملهايو پيو وڃي، سڄي شهر ۾ بينر هنيا ويا آهن- ڪراچي کانسواءِ باقي سڄي سنڌ ۾ احتجاج ۽ هڙتال آهي، وزيرن جي گهرن تي توا ۽ چوڙيون ٽنگڻ جو سلسلو جاري آهي-اڳتي هلي سنڌي ماڻهو ”جوتن جا هار“ تيار ڪرائيندا، پيپلز پارٽي جا ڪيترائي ايم پي ايز فون اٽينڊ ڪرڻ لاءِ تيار نه آهن- هو ذهني طور مري چڪا آهن- وزير ڏاڍي ڦڪائي سان اسيمبلي اندر دانگي ملجڻ جو دفاع ڪن پيا- ايم ڪيو ايم پاران ڪراچي ۾ بلدياتي قانون جي خوشي ۾ “ جشن” ۽ پيپلز پارٽي پاران سڄي سنڌ ۾ ريليون ڪرڻ لاءِ سوچيو پيو وڃي- اهڙي صورتحال سنڌ ۾ وڌيڪ تڪرار کي جنم ڏيندي-سنڌي قومپرست احتجاج ۾ اڳيان آهن- مسلم ليگ فڪشنل ۽ پير پاڳاري جو ڪردار نمايان طور تي نظر پيو اچي، پير پاڳارو سڄي سنڌ جو دورو ڪرڻ لاءِ تيار آهي، قانوني بل اڃاتائين ايڪٽ نه بڻجي سگهيو آهي، ڇو ته جڏهن گورنر بل تي صحيح ڪري ٻيهر اسيمبلي کي موڪليندو ته اهو بل ايڪٽ جي صورت ۾ “ گزيٽ” ۾ ڇپرايو ويندو.
اسيمبلي جو اجلاس خاص ان بل لاءِ سڏايو ويو هو، بل منظور ٿيو، اجلاس ملتوي ڪيو ويو، ٻي قانون سازي ڪانه ٿي، صرف هڪ ڏينهن جو اجلاس هو، جنهن جي آرڊر آف ڊي جون ڪاپيون ميمبرن کي رات 12 وڳي بل سميت پهچايون ويون سڀ ڪجهه طئي ٿيل منصوبي تحت ٿيو، ايندڙ اليڪشن کٽڻ جي ڏٽي تي ۽ اقتدار جي مزي لاءِ سنڌ اسيمبلي ۾ ايوب کهڙي جي تاريخ ورجائي وئي ،ون يونٽ نئين نالي سان آندو ويو، سنڌ جي ورهاڱي جي پيڙهه جو پٿر رکيو ويو- ڪراچي ۾ مهاجر صوبي جو مطالبو ڪندڙن جو تيار ڪيل قانون منظور ٿي ويو.سنڌ سڄي لاءِ شرم جو مقام آهي.
ڀاڙي ماڻهو ڀاڙي تي،
دلال گهرايو ويٺاآهن.
سنڌ ون يونٽ به نيٺ ٽوڙيو هئو ۽ سنڌ ۾ ڌار ڌار مڪاني نظام جو قانون به نيٺ واپس ٿيندو. سنڌي عوام بينظير جي خون جو بدلو پيپلز پارٽي جي اقتدار جي صورت ۾ ورتو، پر بينظير جو پلاند رهيل آهي، قاتل گرفتار ڪندڙ حڪمرانن کان بدلو ايندڙ اليڪشن ۾ عوام وٺي ڇڏيندو- اقتدار سنڌ لاءِ اهم ناهي. (روزاني عبرت، 2 آڪٽوبر 2012ع)