احساسن جو ڪهاڻيڪار-عباس سارنگ
ادب تي وقتي طرح ماٺار ته ايندي آهي ڪجھ قلمڪار وقتي يا ڊگھي ساهي کڻي وري ڪهاڻي قافلي کي پنهنجي ذاتي ۽ قومي پنڌ ڏانهن هاڪاريندا آهن. نوجوان نسل جا ڪهاڻيڪار جيڪي اسان کان پوءِ آيا، مثال: عدنان هاليپوٽو، سنڌيا شاھ، زيبا لاشاري، عباس سارنگ، منير چانڊيو ۽ مير بهادرٽالپر وغيره ڪهاڻي کي گولي لڳڻ واري ڳالھ کي گڏھ جي هينگ جهڙو ڪري ڇڏيو. ماڻهوءَ جي اصلي سڃاڻپ سنس پورهيو هوندو آهي. عباس سارنگ هڪ ليکڪ جي حيثيت ۾ پنهنجو معاشرو، سنڌ مان نه ڄاڻ ڪيتريون واقعتي ڪهاڻيون کڻي آيو آهي. ڪهاڻي ”ڪپيل نڪ“ هڪ معاشرتي ڪهاڻي آهي، جنهن ۾ هڪ ڊائيلاگ: ”ان کي ڪهڙي خبر ته هي ڪپيل انساني نڪ ڪنهن جو آهي، هو پنهنجي ڊگھي نڪ کي سمجھي ناهي سگھيو ته هن کي ڪٿان سمجھندو؟“ ساڳئي ڪهاڻي ۾ اڳتي لکي ٿو. ”هڪ دڪان اڳيان انساني اکين جو ڍڳ لڳو پيو آهي. جنهن ۾ ننڍيون، وڏيون، جهريون، ڪاريون، ناسي، اڇيون مطلب ته هر قسم جون اکيون پيون آهن. هر هڪ اک پنج رپيا..... ڏسان ٿو...... ماڻهو پنجين رپين وارين اکين مان اکيون ڳولي ڳولي پنهنجي چهري تي لڳائي وري ڦٽي پيا ڪن ۽ وري ڪي پسند ڪري خوشي خوشي پٺاڻ کي پيسا ڏئي رهيا آهن. انهن اکين واري دڪان تي ڪجهه خاص اکيون جيڪي مٿي ڪپڙن ۾ ٽنگيل آهن. جن جي ڌار ڌار قيمت اک جي قيمتي ۽ خوبصورت هجڻ جي حساب سان پٺاڻ گراهڪن کي ٻڌائي رهيو آهي. مون به ڪجهه اکيون کڻي ڏٺيون، هڪ کان هڪ خوبصورت اک آهي، مان حيران آهيان ته هتي اکين جي لُنڊي بازار ڪئين.......!“ اڃان اڳتي لکي ٿو. ”اڳيئن دڪان تي وڌي ويم ته صرف انساني دليون ٽنگيل نظرآيون ۽ تمام سستيون ۽ ڪجهه مهانگيون به پر ايتريون به مهانگيون نه....... هر غريب ماڻهو پيو وٺي.“ سچ ته اکين جو نور دلين جي راز جو وڪرو هڪ حساس ليکڪ ئي ڄاڻي ٿو.
عباس سارنگ جي ڪهاڻي ”پينون“ توڻي نهايت مختصر آهي پر موضوع جي حوالي سان هڪ جامع ڪهاڻي آهي. هن ڪهاڻي ۾ هڪ مرشد ۽ فريادي جي ڪهاڻي آهي. اڄڪلھ مذهب جي روحانيت جي حوالي سان وڏا کيل پيا ٿين. روحاني مرشد حقيقت ۾ نصيحت واري دڳ تي لائڻ وارو هوندو آهي پر اڄڪلھ نه مرشد وٽ اهو وکر نه مڻيا. جيتري قدرExpatiation جي ڳالھ آهي ته هر هنڌ کيل کيڏيا پيا وڃن انهن ۾ مذهبي ٺيڪيدار ۽ سياسي ثناخور پڻ اچي وڃن ٿا. هت نه رڳو موجوده مرشدن جي مت موڙهيل پر سياسي ٺيڪيدار جمهوريت ۽ سنڌ جي آجپي جي ڪري ڀوتارن سان گڏ ويهندا، ڪارڪن سدائين ڦريل!
ڪهاڻي ”ڳوڙهو رت مان ٺهي ٿو“ پيار محبت جي مختصر ڪهاڻي پر جامع مطلب جي ڪهاڻي آهي. هڪ نوجوان کي هڪ نوجوان ڇوڪري ڀل وچان چمي ڏي ٿي ۽ ڇوڪر جا رنگ مٽجي وڃن ٿا هو خوش ٿئي ٿو پر پوءِ ڇوڪري Sorry پنهنجي ڀل جو احساس ڏياري ٿي. جنهن نوجوان کي ڀلي ۾ چمي ملي ٿي الائجي ڇو محسوس ٿئي ٿو عباس سارنگ کي ئي ڀل ۾ چمي ملي هجي ۽ پوءِ ان چمي جي ڇھاو جي احساس ۾ ڪهاڻيڪار ٿي پيو آهي. سچ ته فراق ۾ هاريل ڳوڙهو ڪهاڻي ناول جو ڪارڻ ٿي پوندو آهي. هي جو عباس سارنگ آهي هن جي رولاڪي، ڀل ۾ مليل چميءَ هن جي اندر جي جهان ۾ ڪيترين ئي ڪيفيتن کي جنم ڏنو آهي ۽ هن انهن ڪيفيتن مان ڪيتريون ئي ڪهاڻيون ڳوليو آهن ۽ نقش ڪيون آهن. هڪ اهڙي ڪهاڻي ”آخري قدم“ جنهن ۾ سياستڪارن جا لڇڻ چٽيل آهن، جڏهن هو اقتدار کان پريهندو آهي ته عوامي ٿي پوندو آهي پورو ديش معاشرو کين دوزخ لڳندو آهي پر جڏهن ڪرسيءَ تي سندس نظر محدود ائين سڀ واعدا اقرار وساري ڇڏيندا آهن اهو هر ملڪ خداداد جو الميو ناسور آهي. ڪهاڻي جو نالو خبر ناهي ته ڪهڙي خيال کان ”آخري قدم“ رکيو ويو آهي.
”پکي ڪڏهن به ڏک نٿا ڏين“ انسان جي ازل کان خواهش ته آزاد هجي پکي وانگر پولارن ۾ گم ٿي وڃي ڪا سرحد نه هجي. عباس سارنگ جي نوجوان احساسن جي ڪهاڻي آهي. هو آزاد دنيا ڏسڻ چاهي ٿو پر جلدي احساس ٿئي ٿو پين سان گڏ نهار به ٿڪي پوندي پر آخر ۾ اها ساڳئي پيو پسي حد بنديون. هڪ احساس جي ڪهاڻي آهي احساس ته هر ماڻهو وٽ هجي ٿو پر اديب وٽ ته احساسن جو اڻ کٽ سمونڊ هوندو آهي!
پيرعبيد راشدي
پير جھنڊو شريف
21 نومبر2010 ع جي شام