سماج کي آرسي پسائيندڙ-عباس سارنگ
ڪهاڻيءَ ۾ به جڏهن کان نواڻ پسنديءَ جو رجحان وڌيو آهي تڏهن کان کوڙ ساتريون ڪهاڻيون نواڻ جي آڙ ۾ کوڙ ساترن اسلوبن ۾ اسان آڏو آيون آهن. اهڙين ڪهاڻين کي ڪيترو Own ڪيو ويندو. سماج کي ڪيترو ڦل ملندو ڪجھ چئي نٿو سگھجي. نواڻ پسندي سٺي شيءِ آهي پر ان جي آڙ ۾ جيڪڏهن ڪنهن شيءِ جو حليو مٽجي وڃي ته مان سمجھان ٿو اها نواڻ پسنديءَ سان ته جٺ ٿيندي ئي پر خود ان شيءِ سان به نا انصافي ٿيندي.
هلندڙ ڏهاڪي ۾ ڪهاڻيءَ جا اهڙا اسلوب آڏو آيا آهن جو حيرانيءَ ۾ سر وٺي ويهي رهجي. نثري ٽڪرا به ڪهاڻي بڻجي ويا آهن ته نثري نظم به ڪهاڻي ۽ اهو مختصر ڪهاڻي جو اسلوب سڏائجي پيو. وقت وڏو نقاد آهي اهو سڀ صاف ڪندو ۽ ٻڌائيندو ته ڪهاڻي جديد اسلوب ڪهڙو آهي؟
نئين ٽهي ڪهاڻي لکڻ ۾ وقت نه وڃايو آهي، جديد ڪهاڻي لکجي پئي، نواڻ پسندي ۾ به رواجي انداز ۾ به، جيڪي نواڻ پسندي جي ڪڍ ڊڪن ٿا اهي ڪيترو ڪامياب وڃن ٿا ۽ جيڪي رواجي انداز ۾ ويهي لکن ٿا اهي ڪهڙو ٻوٽو ٻارين ٿا، وقت جو نقاد ضرور ٻڌائيندو. پر هڪ ڳالهه مڃڻ جهڙي ضرور آهي ته جيڪو مواد نقاد کي هن ڏهاڪي ۾ مليو آهي ان کي پرکڻ لاءِ شايد نقاد کي ٻيو ڏهاڪو لڳي وڃي. جنهن تيزي سان ڪهاڻيڪار پيدا ٿيو آهي، اهڙيءَ تيزي سان ڪهاڻي جي مقدار ۾ به اضافو ٿيو آهي. اڄ جو ڪهاڻيڪار ڪهڙي به اسلوب ۾ ڪهاڻي لکي ٿو، پر لکي ضرور ٿو. اڄ جو ڪهاڻيڪار نوجوان آهي ۽ سماج کان بيخبر ناهي، هن کي سماج کان کوڙ چيلنجز مليا آهن ۽ انهن چيلنجز کي فيس ڪري ٿو.
اڄ جي نئين ٽهي ۾ شامل عباس سارنگ جو هي ٽيون ڪهاڻي ڪتاب آهي، هو هن ڏهاڪي ۾ ٽي ڪهاڻي ڪتاب ڏئي چڪو آهي، اها ڪا عام يا ننڍڙي ڳالهه نه آهي، عباس سارنگ اڄ جي سماج کي تبديل ٿيندي ڏسي ٿو، ان جو مطالعو ڪري ٿو، ان جو مشاهدو ڪري ٿو، ان مان جڏهن اتساهه وٺي جڏهن ڊيسڪ تي ويهي ٿو ته نه ڄاڻ ڇو هو اسلوب جي جنجهٽ کان پري ڀڄي ٿو.
ها، رواجي ڪهاڻي جو اسلوب ڄاڻي ٿو ان جي چڪر ۾ نٿو پوي، هو شايد نئين اسلوب کي ڄاڻي ٿو پر ان جنجهٽ ۾ به نٿو پوي. هو بس لکي ٿو سماج کي آرسي ذريعي چٽو ڪري عام کي ان جي شڪل پسائڻ جي ڪوشش، جتن ٿو. ان ۾ هو مختصر ڪهاڻي جي چڪر ۾ ڪٿي ڪٿي گسي ڪهاڻي کي مضمون به بڻائي ٿو وڃي ته اخباري خبر به، پر مڃڻ جي ڳالهه اها آهي ته هن جون کوڙ ساتريون مختصر ڪهاڻيون هن سماج جو هو بهو عڪس آهن. هن جي حقيقت آهن ته اسلوب ۾ نواڻ به آهن. هن جي ڪيترن ئي ڪهاڻين تي مون کي رشڪ ايندو آهي ۽ مون کي خوشي ٿيندي آهي. ڪهاڻي جي حوالي سان مان ڏاڍو محتاط آهيان، مان ان حوالي سان سمجهوتي کي پاڻ لاءِ ڪفر ٿو سمجهان.
مان عباس سارنگ جي هر ڪهاڻي تي ”واهه“ نٿو ڪري سگهان، مان ان کي ماڻ ۽ ماپي تي آڻيان ٿو، ڪهاڻي پوري آهي ته ”واهه“ نه ته ”يار“ هيءَ ڪهاڻي ناهي، مون کي نٿي وڻي.
۽ عباس سارنگ جون ڪافي مختصر ڪهاڻيون مون کي وڻن ٿيون، مان ”واهه“ ڪيان ٿو، ڇو ته اهي ڪهاڻيون پنهنجو پاڻ مڃائن ٿيون. اهي ڪهاڻيون جديد به آهن، مختصر به آهن ۽ بيان ۾ به دقت سان به نٿيون رکن. سماج جي هو بهو عڪاسي ڪن ٿيون، ان جي فطري تبديلي جي رفتار کي به اڳتي وڌائن ٿيون، يقينن ايندڙ ڏهاڪي ۾ نقاد هنن ڪهاڻين کي پنهنجي ڊيسڪ تي ضرور آڏو رکندو ۽ هنن ڪهاڻين تي قلم کڻندو.
سومرو شبير احمد
جيڪب آباد
2010-11-25