تاريخ، فلسفو ۽ سياست

مختصر تاريخ ”تپو کوکر“ [ڀاڱو پهريون]

ڪتاب ”مختصر تاريخ ”تپو کوکر““ اوهان اڳيان پيش آهي. هن تحقيقي ڪتاب جو ليکڪ محمد ياسين جروار آهي. هن ڪتاب ۾ تپو کوکر جي تاريخ، ڪجه سفرناما، ديھن بابت معلومات ۽ لوڪ بيت شامل ڪيا ويا آھن. ڪتاب مان جن شين حيران ڪيو تن ۾ شجرا ۽ نقشا آهن، شجرا ٻن صدين کان به مٿي جا ڏنا ويا آهن، هن ڪتاب ۾ ڪيترن ئي ڳوٺن جا شجرا شامل آهن، جن جي نالن سان ڳوٺ ٻڌا ويا، انهن جي 11/10 پيڙهن جا نالا ڏنا ويا آهن، ان مان خبر پئي ٿي ته هن وقت خاندان ۾ ڪير آهن ۽ ڳوٺ جا اصل پڳدار ڪير آهن.

ڪتاب ۾ کوڙ شجرا بہ ڏنل آھن، جيڪي پي ڊي ايف ڪاپيءَ ۾ ڏسي سگھجن ٿا.
Title Cover of book مختصر تاريخ ”تپو کوکر“ [ڀاڱو پهريون]

ديهه شاه ڪي

ديهه شاه ڪي بدلجي لفظ ساهڪي رائج ٿي ويو آهي، نالي جي وجهه تمسيه، هن ديهه ۾ ننڍڙا ننڍڙا مقام شاهن جي نالن سان آهن، لڳي ٿو ته ڪي سيديا پير هن ديهه ۾ قديم آباد هئا، ننڍيون نڍيون وسنديون شايد هجن، هن وقت انهن جو ڪو به اتو پتو ڪونه ٿو پوي، هڪ ٻه گهر سيدن جو زمين سميت آهي، ليڪن اهي ڳوٺ مسو خان بوزدار ۾ گهر ڪريو ويٺا آهن، باقي پنهنجي زمين ديهه ساهيڪي ۾ آباد ڪندا آهن.
منهنجي ڪتاب تپو کوکر ۾ نه آهي، ليڪن راقم جي مائيٽياڻي زمين ديهه سهڻا بڪيرا سان لڳ اوڀر کان آهي.
چڱن سٺن راڄن سان اٿي ويٺي آهي، ان ڪري درج ڪئي اٿم، قديم ڳوٺن ۾ ڳوٺ حمزو خان ٽالپر تمام گهڻو مشهور معروف ٽالپر صاحبن جو ڳوٺ آهي، ٽالپر مير هادي بخش خان زميندار جي وفات بعد ڪجهه ٻه ٽي گهر ميرن ٽالپرن جا جن ۾ مير حاجي جمن خان سميت ٽنڊوالهيار ۾ وڃي ويٺا آهن، اڳي تمام وڏو ڳوٺ هو، جنهن ۾ خاصخيلي، مينگهواڙ حاتم ۽ سندس ڀاءُ بختو جيڪو لوهارڪو ڪم به ڪندو هو، ان کان علاوه همير مينگهواڙ سندس پٽ طوطو مل، نين پراڻين جُتين جو ڪم ڪندا آهن.
ڪنڀار ۽ مڱڻهار به اڳي ويٺل هئا، هاڻي لڏي ويا آهن، جن ۾ مشهور مولود خوان فقير محمد الرحيم مڱڻهار ۽ سندس ٻاري جن ۾ محمد ايوب ۽ پپو اڃان ٻار آهي، پهرين جوڙ جو مولودي آهن، سندن جو جسڪاڻي ٽنڊو محمد خان جا مولودي حاجي ولي محمد، ڪمال خان، حاجي امام بخش ۽ محمد صالح قابل ذڪر آهن، هميشه بڪيرا شريف ۾ مخدوم پير ولائت علي شاهه، فاضل شاهه جي 14 شوال تي رات ۽ 12 ربيع الاول تي پير ولائت علي شاهه جي بنگلي تي پڙهڻ اچن ٿا، ويهي ٻڌجن وڏو سڪون آهي، ڊاڪٽر شاهنواز شاهه ۽ محمود شاهه بڪيرا شريف ۾ گهرائيندا آهن.
ڳوٺ احمد خان رستماڻي به هن ديهه ۾ پراڻو کيسانو واهه جي اوڀر طرف واقع آهي، جنهن ۾ رستماڻين سان گڏ پنجابي ۽ ڪنڀار به آباد آهن، رستماڻين ۾ استاد حاجي علي نواز سندس ڀاءُ حاجي الله بخش، رئيس ڪريم خان رستماڻي آباد آهن، سندن زميندار آهي راڄ ۾ اٿڻ ويهڻ سڏ سلوڪ ڏيڻ وارا آهن.
پراڻه واري ۾ کيسانو واهه تي نار ۽ هُرلا هن ديهه کي پاڻي آبادي جو ملندو هو، هن وقت سرفراز واهه عرف چاڪر واهه سڄي ديهه کي زراعت جو پاڻي پهچائي ٿو، ڳوٺ محمد علي پرهياڙ به هن ديهه ۾ واقع آهي، پراڻه کيسانه واهه جي اوڀر طرف ۽ موجوده سرفراز چاڪر واهه کان ميل کن اتر طرف موجود آهي.
ڳوٺ جو چڳو مڙس هن وقت چاچو حاجي سائين بخش پرهياڙ باهمٿ موٽيل مڙس آهي، کيس اولاد پڻ آهي، خدا ڪري پنهنجي وڏن جي نقشه قدم هلن، استاد حاجي محمد جمن پرهياڙ سندم والد جناب محمد پريل خان جروار جو ڀائرن جهڙو ڀاءُ آهي، چاچو حاجي عبدالله خان پرهياڙ، سندس ڀائٽيو خميسو خان پنهنجي زمينداري ۽ سڏ سلوڪ ڏيڻ وارا آهن، باگو پرهياڙ اسان وٽ ٻني ڪندو هو، شادي کان بعد چاڪر واهه تي بيلدار ٿيو آهي، اصل ڳوٺ جو رئيس جاڙو خان هو، پوءِ زماني جي گردش ۾ دٻجي ويو، هاڻي سندس پونير خميسو خان لائق مڙس پنهنجي ڪاروبار کي سنڀاليو آهي، رئيس دوست علي خان پرهياڙ جون سڪون لاهي خوش هجن.