ڳوٺ خير محمد جا جروار

ڳوٺ خير محمد جروار ۾ تپيدار لکاڏنو ۽ سندس ڀاءُ تاج محمد جروار تمام مهربان آهن، خوش هجن، حاجي خان خادم حسين هوٽل وارو همت وارو ۽ پيارو ماڻهو هو، ڪهڙا لکجن، ڪهڙا نه لکجن، پنهنجي پنهنجي جاءِ تي سڀ قابل احترام آهن، نبي بخش، احمد علي چاچي نصير خان پٽ بابا سان ۽ مون سان پيار جو رشتو رکيو اچن، چاچا حاجي سليمان چڪي وارو اسلم ۽ اصغر پٽ آهن، اصغر ۽ محمد صديق جروار ناڪي نصرپور تي ڊيوٽي ڪندو هئا، بابا سائين جيئن حيدرآباد کان بس مان لهندو هو ته پهرين محمد صديق سان ملي پوءِ اڳتي شهر ۾ حاجي شير محمد ولد غلام رسول جروار اسٽامپ وينڊر وٽ ۽ پوءِ محمد عثمان حاجي دائم جروار جي پٽ کان ٿي، محمد صالح وٽ مانجهاندو ڪري شام يا ڳوٺ يا واپس حيدرآباد ويندو هو، شير محمد تپيدار خير محمد جروار ڳوٺ وارو به باهمت تپيدار سان گڏ برادري ۾ سڏ سلوڪ جو به نڀائي ٿو، مٺي جروار جي ڳوٺ مان وليداد جروار جنهن حاجي محمد يا حاجي اسماعيل پاٽولي جي چوڻي تي ٽنڊوالهيار مارڪيٽ ۾ واڻين جو ڍڳو ماريو هو، بابا وٽ ايندو هو محمد صديق ته 5 جنوري 1978ع تي بابا سان گڏ سالگره ذوالفقار علي ڀٽو جي ملهائڻ جي ڏوهه ۾ بابا سان گڏ گرفتار ٿيو، جيل ويو، امتحان جا پرچا هئس، بابا جيل حيدرآباد ۾ محمد صديق جروار جي امتحان جا پرچا ڏياريا ۽ محمد صديق پاس ٿيو ۽ برادر ۾ مونسان پيار جو رشتو نڀايو اچي، سئوٽ رمضان به وسارڻ جهڙو نه آهي، گڏوگڏ مظهر زنگي غلام محمد غلامون سان به محمد پناهه وارو رشتو بابا نڀايو، شهباز بلڊنگ زنگي سان ملڻ هلندو هو، جمال الدين عرف جمع ولد محمد پناهه خان جروار ۽ پيربخش سان راقم ڳوٺ خير محمد ۾ ملندو هو، پير بخش کاٽي جي وڏي مشن ڊرگ لائين هلائيندو هو.
فقير ڪريم بخش اصل ڳوٺ صاحب خان جروار جو رهندڙ هو، اڄ به سندس گهر ٻين مائٽن وٽ آهي، وڪرو ڪونه ڪيو هئس، ان کان پوءِ اچي ڳوٺ خير محمد جروار ۾ رهيو، سندس پوٽو ۽ حاجي محمد حسين جروار جو پٽ خادم حسين جروار هن ڪتاب جو ڪمپوز ڪندڙ به آهي.
جمع جا پٽ مون تي تمام مهربان آهن، فقير کٻڙ جو اولاد ۽ فقير ڪريم بخش جو احوال به مهربان آهن پير ڀائي آهيون، ميون عثمان شاهه جا قٻا ڇڇ جهان خان ضلع ٺٽه هاڻي سجاول جا کٻڙ فقير سان رشتو به آهي، سندس اولاد ۽ راقم هڪ ٻئي جا ماسات ٿيون، ڳوٺ مٺو جروار ۾ نهال خان ۽ محمد هاشم، سيٺ عبدالرحمان ۽ ٻيا حاجي عبدالمجيد، حاجي غلام نبي مهربان آهن، خوش هجن، ڳوٺ شادمان جروار ۾ رئيس حاجي محمد صالح، محمد قاسم خان، مجاهد، حاجي هاشم ۽ ٻيا، مبارڪ جروار ۾ محمد خان عرف سرور استاد حاجي محمد اسحاق، حاجي جمع، ڊاڪٽر سرجن محمد خان ۽ مراداڻي سڀ مهربان آهن، خوش هجن.
چاچو محمد سليمان خان ولد هوت خان بوزدار ڳوٺ مسو بوزدار جي گهر سان اسان جا ناتا آهن، چاچي حاجي سليمان کان وٺي هلندا اچن، ماستر سائين بخش عرف ڪالو ۽ حاجي دائود اسان سان تعلقات نڀايو اچن، توڙي ڳوٺ مسوبوزدار ۾ ماستر غلام محمد جنهن جي شناختي ڪارڊ وارن غلطي مان سريوال لکيو آهي، اسان وٽ حيدرآباد جاءِ تي ۽ هتي ڳوٺ به اچي ٿو، آئون ٺيڪ نه آهيان، گهڻو ٻاهر ڪونه نڪران سڀئي تمام مهربان آهن، سندن لک لائق حاجي رمضان ڪڀنار به منهنجي سئوٽ حاجي اسحاق ۽ سندس ٻارن سميت حج جا رفيق هڪ گروپ ۾ سفر ڪري آيا آهن، اهو به تمام مهربان آهي، چاچا حاجي محمد قاسم سمون سونارو ٽنڊوالهيار نصرپور جا اصل هئا، بابا حاجي محمد پريل خان تي وڏو مهربان هو، ٽنڊوالهيار ۾ پاڙيسري هئا، 1947ع گهرو اچ وڃ هئي، پوءِ چاچا حاجي قاسم حيدرآباد وڃي رهيو ۽ بابا به حيدرآباد پلاٽ وٺي جڳهه ٺهرائي حيدرآباد ٽيون نمبر تلاءَ ٽنڊو طيب 1959ع ۾ اتي به ساڳيا پيار محبت جا رشتا سلامت رهيا، خدا جي قدرت بابا جي وفات 6 جنوري 1992ع تي ٿي ۽ اسان جو حيدرآباد رهڻ گهٽجي ويو، جڳهيون آهن، ڀاءَ رهن ٿا، آئون گهٽ رهان چاچو حاجي قاسم سونارو به حيدرآباد کي خدا حافظ ڪري اچي ٽنڊوالهيار رهيو ۽ مونتي وڏو شفقت جو هٿ هئس، ٻنين جا ڀاڻ ٻج موقع سان پئسا ڏيئي مدد ڪندو هو، جڏهن ڳوٺ واري اوطاق بابا کان بعد وراست ٿي ته نئين تعمير لاءِ مونکي پئسا ڏنائين ۽ الله جي مهرباني سان مون به واعدي مطابق ڪارپت ۾ نڀايو، هاڻي حاجي منظور سونارو سندس ڏهٽو ٿئي، وڏن وارا رشتا رکيو اچي ۽ آئون به ڪڏهن به بيڪارو نه ٿيو آهيان.
چاچو هاشم ٿيٻو ۽ سندس اولاد شيخ ڀرڪيو چاچو حاجي محمد رحيم ٿيٻو، سندس اولاد وڏيرو جان محمد ٿيٻو سندس اولاد رشتا نڀائيندا اچن، خوش هجن.
چاچو حاجي غلام حسين ۽ سندس پٽ تپيدار محمد هاشم تازو تازو راجپوتانا اسپتال حيدرآباد ۾ آپريشن ٿيو ۽ انتقال ڪري ويو، الله سائين بخشش فرمائي، غلام مصطفيٰ، نظير احمد، آفتاب خان سڀئي بابا جي عزت ۽ مونکي به ڀائن ٿا عزت ڏين ٿا خوش هجن.
چاچو حاجي سليمان ۽ چاچا جمع خان سندن اولاد به اٿي ويٺي وارا آهن، منهنجي پوٽن کي پڙهڻ لاءِ آڪسفورڊ ڊڪشنري جي ضرورت ٿي، بازار مان ملڻ ناممڪن هئي پوءِ استاد حاجي محمد اسحاق جروار کي عرض ڪيم شاباس هجيس عزت ڪيائين، آڪسفورڊ ڊڪشنري تحفو ڪري ڏنائين، محمد خان سرور ريڊيو پاڪستان حيدرآباد ڊيوٽي لاءِ ويندو آهي ۽ آئون ڳوٺ کان حيدرآباد گهر ننڍن ڀائرن ۽ ٻارن جي خبر چار وٺڻ لاءِ صبح واريون بسون ٽنڊوالهيار کان حيدرآباد وارين ۾ ملاقات ٿيو وڃي، آئون به ساڻس اسلام عليڪم ڪرڻ لاءِ سندس ڳوٺ ويندو آهيان ۽ پاڻ به مون وٽ دعا سلام ڪرڻ ايندو آهي، الله خوش رکيس، محمد خان سرور به تعليم يافته نوجوان آهي ۽ ڪتاب به لکيا اٿس.
رئيس شادمان خان خاناڻي جروار پاڻ پهرين ڳوٺ مبارڪ جروار ۾ ويٺل هو، سندس عيال به وڏو هو، ڳوٺ ۾ پلاٽ جي کوٽ گڏوگڏ سندس زمين به پرڀري هئي پوءِ پاڻ سندس نئون ڳوٺ تعمير ڪرايو، جيڪو اڄ به سندس نالي شادمان جي سڏجي ٿو، مجاهد حاجي هاشم جروار ۽ ٻيا به ڪجهه جروارن جا گڏ ويٺا آهن.
حاجي محمد صالح برادري جي پڳ ۾ وڏو آهي، حاجي قاسم هن وقت سڄو ڪاروبار خوش اصلوبي سان هلائي ٿو، برادري ۾ ڳوٺ مبارڪ جروار جو غلام صديق جروار ڳوٺ لاءِ ڇا ڪجهه نه ڪيو، سونهري اکرن ۾ سندس ڪارناما آهن، پرائمري اسڪول کان هاءِ اسڪول تائين ڳوٺ بيگن جروار ۾ ڪامريڊ حاجي الهبچايو باگاڻي جروار پهرين ڪامريڊ حيدر بخش جتوئي جي هاري پارٽي ۽ بعد ۾ پ پ ۾ ڳوٺ لاءِ يونين ڪائونسل بيگن جروار کان ميرواهه روڊ تعمير ۽ ٻيا به ڪم سندس خدمتن جو يادگار آهن.
هن جائزي ۾ جيڪڏهن رئيس نور خان لاشاري ياد نه ڪريون ته ٺهي ڪونه ٿو، رئيس صاحب نور خان وڏو بردبار، باهمت زميندار آهي، سندس ڳوٺ سندن وڏي جي نالي ڳوٺ اميد علي لاشاري آهي، ڊاڪٽر سرجن سيد شاهنواز شاهه وٽ سندس ۽ راقم جي نياز مندي آهي، سندس پٽ رئيس اعظم خان باهمت نوجوان آهي.
ڳوٺ راڄو خان لاشاري جو مسٽر محمد خان لاشاري ۽ راقم جا ڀائرن جهڙا ناتا آهن، پاڻ سڄي عمر پ پ پ سان وفاداري ڪندي نڀائي آهي، سياسي طرح مون محمد ياسين کي والد صاحب کان بعد سندس وڏو ساٿ رهندو اچي، بغير ڪنهن لالچ جي هر جلسو جلوس ميٽنگ يا برادري سڏ سلوڪ ۾ گڏ هوندا آهيون، تازو عزيز خان لاشاري کي پ پ جي چيئرمين اليڪشن به محمد خان لاشاري ۽ سردار اعظم خان لاشاري کٽائي آهي.

ديهه ڀانڀري ۾ ويٺل جروار موساڻي مري گزيني واري شاخ مان آهن، سندن شجرو اچي ويو آهي، سندن مختصر تاري ته ٽنڊو محمد خان جي ٽالپر ميرن انهن کي اتي آباد ڪيو، سندن پڊ به عارب جروار جي نالي ڪٽيل آهي، جنهن ۾ هن وقت ميهار جروار وارا ويٺا آهن، بلڙي شاخ کان الهندي پاسي ۾ حاجي سومار ڪمال توڙي بهارو ۽ ابراهيم پنهنجن پنهنجن زميننن ۾ ڳوٺ ڪريو ويٺا آهن، موجوده ميرن صاحبن مير اعجاز علي خان ۽ مير عنايت خان ٽالپر وٽ سندن وڏي عزت آهي، منهنجي ڀائٽي محمد خان تپيدار جو ڪم ٺٺو جي مختيارڪار ۾ هو، حاجي سومار جروار مير اعجاز علي خان کان خط وٺي اسان سان گڏجي ٺٽو هليو ۽ اسان جو ڪم ٿي ويو.
آئون محمد ياسين سئوٽ محمد صالح ۽ سندس پٽ تپيدار محمد خان گڏجي ويا هئاسين.
حاجي سومار، ڪمال ۽ ٻين جروارن سان سڱن مائيٽي ۾ گڏ آهيون.
ڳوٺ محمد عمر جروار آراڙو ۾ ماسٽر علي محمد جروار اٿي ويٺي، سڏ سلوڪ ڏيڻ وارو آهي.
ڳوٺ ساجناهه جو رئيس شادي خان جروار وڏو سڏ سلوڪ وارو هو.
ڳوٺ مصري خان جروار ۾ حاجي الهه بخش مريداڻي جا پٽ محمد خان عرف ڦوٽو ڊرائيوري ڪندو هو، وڏو باهمت آڌي جو سڏ ڏيڻ وارو هو، سندس اولاد آهي، محمد رمضان اٿي ويٺي وارو آهي، کيس اولاد آهي، عدلو کي به اولاد آهي، ڳوٺ مصري جروار ۾ ئي محمد امين جروار، محمد حنيف جروار، حسين بخش جروار، محمد بخش، حضور بخش، ادا علي، خادم حسين جروار به دلبر ماڻهو آهن.
محمد شريف عرف پنهون ڊرائيور آهي، سندس پٽ پيٽرول پمپ لڳايو آهي، پٽيل رئيس غلام خان ۽ سندس اولاد ماستر نواز ۽ ٻيا.
بولڻ شاهه نالي ڳوٺ به جروارن جو آهي، فقير خان محمد جروار جو سڀ اولاد اتي آهي، لکاڏنو جروار ۽ فقير خان محمد وارا به هن ڳوٺ جا آهن.
ڳوٺ حيدر خان جروار ۾ چاچي حاجي مبارڪ جاداڻي جروار جو اولاد، حاجي محمد حسن ۽ حاجي محمد عثمان جروار جو اولاد آهي، حاجي نور محمد جا پٽ، حاجي محمد خان، حاجي اسماعيل خان، شفيع محمد خان ۽ اولاد آهي، ڊاڪٽر حيدر به هن ئي ڳوٺ ۾ آهي.
غلام نبي جروار، ڊاڪٽر غلام مصطفيٰ جروار آمريڪا نوڪري ڪري ٿو ۽ سندس ڀاءُ غلام رسول به اٿي ويٺي سڏ سلوڪ وارو آهي.
ڳوٺ امن آباد سم سور هڏي ڪارياڻي وارو سردار رئيس حاجي محمد يوسف خان جروار پنهنجي قوم راڄ تر ملڪ لاءِ تمام باوقار شخصيت جو مالڪ آهي.

تاريخ، فلسفو ۽ سياست

مختصر تاريخ ”تپو کوکر“ [ڀاڱو پهريون]