تاريخ، فلسفو ۽ سياست

مختصر تاريخ ”تپو کوکر“ [ڀاڱو پهريون]

ڪتاب ”مختصر تاريخ ”تپو کوکر““ اوهان اڳيان پيش آهي. هن تحقيقي ڪتاب جو ليکڪ محمد ياسين جروار آهي. هن ڪتاب ۾ تپو کوکر جي تاريخ، ڪجه سفرناما، ديھن بابت معلومات ۽ لوڪ بيت شامل ڪيا ويا آھن. ڪتاب مان جن شين حيران ڪيو تن ۾ شجرا ۽ نقشا آهن، شجرا ٻن صدين کان به مٿي جا ڏنا ويا آهن، هن ڪتاب ۾ ڪيترن ئي ڳوٺن جا شجرا شامل آهن، جن جي نالن سان ڳوٺ ٻڌا ويا، انهن جي 11/10 پيڙهن جا نالا ڏنا ويا آهن، ان مان خبر پئي ٿي ته هن وقت خاندان ۾ ڪير آهن ۽ ڳوٺ جا اصل پڳدار ڪير آهن.

ڪتاب ۾ کوڙ شجرا بہ ڏنل آھن، جيڪي پي ڊي ايف ڪاپيءَ ۾ ڏسي سگھجن ٿا.
Title Cover of book مختصر تاريخ ”تپو کوکر“ [ڀاڱو پهريون]

ٻانهيپوٽا ۽ سمان

شاهه عبدالڪريم بُلڙي ۽ جهوڪ شريف کان پريان ابڙال وٽ ٻانهيپوٽا ۽ هتي اسان جا ديهه بڪيراڻي ۽ ستياري ديهه جا درس ۽ ٻانهيپوٽا انهن جون مائٽيون آهن، اسان جا همراهه چاچو حاجي سليمان ايندي ويندي اٺن جون مزوريون کورواهه، بٺورو، ابڙال طرف اوير سوير ٻانهيپوٽن وٽ اٺن جي قطار سميت ٽڪندا ۽ مزوريون ڪندا هئا، ڄاڻ سڃاڻ ۽ هجت هئي، ٻانهيپوٽا وري سندن عزيزن وٽ هتي خوشي غمي ايندا رهندا هئا، سو هڪ ٻئي سان سنگت هجت ٿي ويئي هئي، جيڪا اڃان تائين نڀائڻ واريون ڌريون هڪ ٻئي سان نڀايو اچن، هن پاسي ابڙال ڏي ٻانهيپوٽن جي زمين سمن هارپ تي ورتي، سال ٻه آبادي ڪري ۽ ٻانهيپوٽن سان وڙهيا ۽ ٻني قبضي ڪري ڏاڍ ڪري ويهي رهيا، ته زمين اسان جي آهي، ٻانهيپوٽا هيڻان هئا نه پهتا، راڄن ۾ دانهون ڪوڪون ڪيائون، پر سمان مڃن نه، نيٺ فيصلي لاءِ وٺي ويا، سمن مان ڪونه ڏنو، جروارن پنهنجو زور استعمال ڪري ڪيس ڪرائي، سمان جهلائي جيل حوالي ڪري ڪورٽ مان ڪيس کٽي ٻانهيپوٽن کي قبضي سميت زمين حوالي ٿي، علي محمد علڻ جروار سڄي قصي تي بيت ٺاهيو، جنهن ۾ ٻانهيپوٽن جي ڳالهه مٿي ۽ سمن جي ڳالهه هيٺ بيت ڪچهرين ۾ مشهور ٿي ويو، علڻ جي هجت سمن سان به هئي، انهن چيو ته اسان کي خوار ڪيو اٿئي ته کين راضي ڪرڻ لاءِ ٻيو بيت سمن جي اڳڀرائي ۽ ٻانهيپوٽن جي هيڻائي ٻڌائيندو، هو هاڻي انهن نالن وار سڀ گذاري ويا، بيت پيو ڳائجي، رهي نالو الله جو، باقي سڀ فنا، چاچو حاجي سليمان اٺن قطارون سان واقف ٿيو ۽ حاجي مير محمد حاجي يار محمد پوءِ ۽ راڄوڻي ڏيٺ ويٺ سنگت ٿي، هي بيت 40-1936ع جا آهن، جنهن وقت انگريز حڪومت هئي.

ساراهيان سچو ڌڻي ساراهيان سبحاني،
ڪامل جي قدرت جي ڪل ڪنهن ڪا ڪانهي،
ٻڌندو عرض “علڻ” جا صاحب سلطاني،
اِهي جوڙيل جملا جروار جا سي آهن سُٺا سُبحاني
واري وجهه ورق وندر جا جن ۾ آهي ورڇ به روحاني
ٿيو آهي سور سمن کي جن کان ٻانهيپوٽن ڦري آهي ٻني
صفا تنهن صادق جي ڪيرائي ڇڏيئون ڪُني
اسان جا آهن ڪم ڪريم تي مٿان آهي ڀيڄ ڀني
هاڻي پيرن کان به پني ڪڍنداسين پاڙ پليتن جي
ڪڍنداسين پاڙ پليتن جي جي وڃڻ کي ويندا
ماري تن کي موچڙن سان جن کي ڪامورا اچي ڪڍندا
انهن جاين ۾ جروار چئي ٻيا راهڪ اچي رهندا
اچي پوکون پوکيندا پريت جون جن تي پيهابه پوندا
لائي زور زمين تي اتي موتيا منهن ڏيندا
ايندو مهينو اسو جو جنهن ۾ لاهيار اچي لڻندا
ڪندا کوڙ کرن ۾ جتي سٿا پيا سُهندا
ايندا سڄڻ احمد جا جي ڏسي کلي خوش ٿيندا
دشمن هن درويش جا سدائين پيا سڙندا
اسان جا آهن ڪم ڪريم تي سيد سهنج ڪندا
پوءِ وير پيا وسندا اهي سدائين پٽ صاحب ڏني جا
انهن پڊن تي احمد جا قابو هنيا سين ڪير
جيڪي ٿيندا دشمن هن درويش جا تن کي لڳندا زورا رزنزير
سمان ڍرندا ڍٿ ۾ جن کي بُکن ڪيو آهي بهير
ٻانهيپوٽا اهي مرد هئا، مهمير ۽ اوهان کي پهرين سٽ هنيون پٽ ۾
پهرين سٽ هنيو پٽ ۾ وارو ڪري وير
هو ماٺ ۾ اوهان کي ماري ويا هنن جي پٺ ڀري آهي پير
ٻيو ته ڪيهر شينهن ويٺو آهي ڪاپ ۾ سو مستانو مهمير
حسن علي آهي نالو جنهن جو سو به اصلئون آهي امير
اوهان جي پاسي آهي احمد ڪوري جيڪو آهي بڇڙو بلهزير
اسان جا آهن ڪم ڪريم تي جيڪو سيد اڪاريندو وسير
احمد ٿي امير اٿي جوڙائي پنهنجي جاين کي
جوڙائي پنهنجي جاين کي ٿي سمن کي ڀي سر
سيد توسان سچو آهي قاسم شاهه ڪپر
سو پهرين ايندو پڙ ۾ هو ڪڏي سو ڪيهر
پر خدا ڏنو شاهه خاشو آهي سيد سو سٻر
ايندو پاسي احمد جي سونارو هڻي نر
سو هٽندو ڪين هاشمي جنهن کي آهي امام جي آڌار
ٻيو ته ملوڪ شاهه آهي مڙد سچو سراسر
اهي سيد آهن سامايا سي گل آهن گوهر
ٻنيون وٺي ڏيندا ٻانهيپوٽن کي جنهن جو حق آهي هيڪر
هو ناحق گهورو ناهي هن جي پت رکندو پرور
عالم جي انصاف جي آهي خالق کي به خبر
هن رکيو آهي ڀروسو ڀٽائي تي پريان آهي قرارو قلندر
پر علڻ پيو عرض ڪري آچاري کي جو آهي رستي تي رهبر
پوءِ احمد کي آڌر آهي انهن اوليائن جي
۽ ٿيو آهي سور سمن کي و رونهن واڌارو
دابود دانهون ڪري هليو هچارو
اوهين هلو مونسان ميڙ ٿي تنهن سنگت ميڙيو سارو
ته وٺون هن ورهاست مان پاڻ ٻانهيپوٽن کان ٻارو
هي ڪاهي آيا احمد ڪوري وٽ ڪيائون ماني تي مارو
ڏينهن لهي ويو لاهوتين کي صلاح ڪندي سارو
پوءِ اٿاريئون احمد ڪوري کي تون سنگتي ڪر سڌارو
سو سومري کي ساڻ ڪري هليو هچارو
ڪاهي آيو ڪاپڙي وچين جو ويچار
ڪيائون سڏ صاحب ڏني کي بيهي بوهيارو
احمد مليو اچي انهن کي جنهن ويهي کلي کيڪاريو
ويهاري هن وقوف سان پوءِ پڇيائين حوال هيڪارو
ٻيلي آيا آهيون اميد ڪري تون آهين دوست دلوارو
هاڻي کڻ احمد اسان جو آرو تون نر سڃاڻ پنهنجي نسل کي
چياءِ ادا ڇو نه سڃاڻان نسل کي پر اوهين سما ڪريو سڌارو
دغا رکي دل ۾ ڪيو ٿا اسان سان آرو
آئون ذرو ڪونه ڏيندس هن زمين مان ڪو ٻني مان ٻارو
هاڻي هلندو ڪونه حساب ۽ چلندو ڪو چارو
هاڻي سمان سڌارو اوهان جو ڪڏهن ٿيندو ڪونه ڪو
چيائون جي ڪڏهين ٿيندو ڪونه ڪو ته اسان جي آهي قبضي تي ڪاهه
ڪڏهين ڇڏينداسين ڪين ڪي جوان اهيا جاءِ
تو سو 100 رپين جو ڏنو آهي سپر وائزر کي
ٻي ڪئي اٿئي تپيدار ساڻ صلاح
مختيارڪار کي آهي ميرن چيو تنهن رڳي ڪئي آهي راءِ
اسين پوک نه ڇڏينداسون پنهنجي توڙي ڪڍو ساهه جيسين نه نڪرندو ساهه
پوک نه ڇڏيندو پنهنجي ته سمان لهندو سانو سار
اڳي پڻ ٻٻر وڍيو هو ٻانهيپوٽن جو تنهن تان کاڌو مار
وڃي ڪيس ڪيو هو ڪورٽ ۾ اتي توهان کي موچڙا هنيا هئا مختيارڪار
منشين اوهان کي منهن وڌو هو ٻيو ڪٽيو هو ڪوٽار
اتي اسان جي پاسي ڪيترا ڪي جوان آيا هئا جروار
پر واڻيو مجهن هو هڪڙو مکي مزيدار
ڀڳڙو ڀائي هو نالو تنهن جو جنهن جي آهي ڪامورن سان ڪار
نڪري ويو تنهنجي نظر کان نه ڪرائي وَها قيدين واري ڪار
ائين بچي آيو بازار ۾ اچي ڌڪا جلهيوَ ڌار
اوهان کي ماني ملي ڪانه ڪا ۽ بک ڪيوَ بيزار
پوءِ خان اوهان آيو خشڪي رستي ڪري پنڌ جي پچار
اچي ڍريو ڍٽ ۾ ۽ اوهان جي سنگتين لڌي سار
پوءِ اهيو هو هڪڙو ٻانهيپوٽي جو ٻار
هاڻي سمان لهانوَ ها سار جي اڃان هلو ها اڳڀرا

***