تصوير ڳالهائي ٿي
اڄ اوچتو پساهه جهڙي پياري جي ياد من تي تري آئي ته الماري ۾ پيل فوٽن جو البم کڻي ڏٺم ته اداس دل کي آسيس اچي وئي جو اکين وڃي سائين صادق جي مرڪندڙ تصوير جو ديدار ڪيو. اڃاريون اکيون ڏسڻ سان نه پيون ڍاپن پر جڏهن پنهنجو قوت پوري ڪري قراري ٿيون ته دل ۾ دليل آيو ته ڇا اهڙي نوراني چهري جي مسڪرائيندڙ تصوير کي ڏسي وري رکي ڇڏجي؟ نه نه !!! اڄ انهي سان ويهي ڪي ويچار ونڊجن. ڪا قربائتي ڪچهري ڪجي. ڪي اندر جا حال اورجن ته جيئن روح کي راحت به اچي ته من اندر ۾ اٿندڙ سوالن جا جواب وٺي اندر جي اُڻ تڻ جو ازالو به ڪجي.
بس دل آرڊر ڪيو ته زبان تعميل ڪئي ۽ مرڪندڙ تصوير کان سوال پڇڻ جو سلسلو شروع ٿي ويو ته اي پڙهندڙ! تون پڇندين ته، ڇا ڪاغذ تي ڇپيل تصوير به ڳالهائي سگهي ٿي؟ جواب ۾ چوندس ته نه! اها تصوير ته برابر بيحس ٿي هڪ ئي روپ ۾ هوندي آهي. ڏينهن توڙي رات، جيڏي مهل به تصوير جي منهن تان ورق وار ته، اهو ئي پوز، اهو ئي انداز، تر جيترو تفاوت نٿو هجي، ڇوته اها تصوير ڪوبه حس حرڪت نٿي رکي. نه ساهه نه ماهه. پر عقل جا وير! مون جنهن تصوير سان سوال جواب ڪيا هئا سا ته، تصور ۾ آيل تصوير هئي!! جيڪا پنج حواس رکندڙ آهي سا کلي به ٿي، ته ڳالهائي به ٿي، ڪچهري به ڪري ته ناز انداز سان نهاري به سگهي ٿي. جيتوڻيڪ اهو تصور به تصوير ڏسڻ بعد پيدا ٿئي ٿو. پر سائين سڄڻن جي سڪ نه تصور جي محتاج آهي نه تصوير جي. جڏهن به پرينءَ جو پور پيو ته، محبت مستي ۾ اچي ائين ڇوليون هڻندي آهي جيئن مهراڻ جون موجون سانوڻ ۾ آپي کان ٻاهر نڪري وينديون آهن.
ها سائين! تصوير سان خيالن جي ڏي وٺ ڪندي اڌ ڊزن سوالن جوابن کان پوءِ ٻولي جي ڪن لفظي اشتقاقن جي ڳالهه نڪري پئي ته منهنجي پڇڻ تي تصوير ڳالهايو ته؛
ڇا تون قلب جي باري ۾ ٿو پڇين؟!! ته پوءِ ٻڌ! قلب خيالن جو اهڙو خونچو/دسترخوان آهي جنهن ۾ اجهاڳ سمنڊ وانگر سوچن جا اڻ کٽ سلسلا هجن. اهي خيال به ڪي صحيح ڪي غلط، ڪي سچا ڪي ڪوڙا، ڪي سهڻا ڪي ڀوائتا، ڪي اڇا اجرا، ڪي ميرا گدلا، ڪي اونڌا ابتا ڪي سڌا سُبتا. سوچن جا اهي طويل سلسلا فلم جي ريل جيان ڦرندا ۽ تصور جي اسڪرين تي هڪٻئي پٺيان ڊوڙندا رهن ٿا. جي ڏينهن جو جاڳندي اچن ته خيال ٿا ڪوٺجن پر جي رات جو ننڊ ۾ اچن ته خواب ٿا سڏجن. مون عرض ڪيو ته اي پياري تصوير! تو ته قلب جو اشتقاق ڪونه ڪيو! اها ته قلب جي تعريف ۽ وصف ٿي. وراڻيائين ته، ها برابر مون قلب جي لفظي اشتقاق کان اڳ ۾ ان جي وصف ٻڌائي آهي. پر توکي قلب جي سڃاڻپ ڪرائڻي هئي، هاڻي لفظي اشتقاق ٻڌايان ٿي ته، قلب جو اشتقاق هي آهي ته قلب ٽن اکرن مان جڙيو آهي. قاف قلم، لام لڪڻ ۽ ب بندوق مان. مون عرض ڪيو ته قلم سان گڏ لڪڻ ۽ بندوق ڪيئن گڏجي پيا. يا تو زوي انهن کي قلم سان سلهاڙيو آهي! ته وراڻيائين نه! قلم آرڊر آهي جيڪو لڪڻ يا بندوق جي سهاري نافذ ٿئي ٿو. باقي قلم کي آرڊر ڪنهن ڪيو؟! سو ته وري ساڳي قلب (دل) آهي جيڪا اهڙا آرڊر ڪري ٿي اها ٻي ڳالهه آهي ته اها دل (قلب) ڪنهن جي سيني ۾ فٽ ٿيل آهي؟ اهو ماڻهو ڪهڙي حيثيت جو مالڪ آهي؟ عالم آهي يا جاهل! ظالم آهي يا عادل!! پوءِ اهڙي صورت ۾ دل جا دليل توڙي اوچتا آرڊر ان جي پرک پروڙ مطابق هوندا آهن. آرسي ۾ اهوئي ڏسبو جيڪو منهن مهانڊو هوندو. ڇوته آرسي جو ڪم آهي جيڪي سامهون اچي ان کي سندس خوبيون توڙي خاميون ظاهر ڪري ڏيکاري.
جيڪڏهن قلب کي ڪنهن سٺي ڪارب ۾ آڻي فٽ ڪيو ويو آهي ته اهڙي قلب مان قرار، سڪون ۽ سلامتي، امن ۽ شانتي، سڀني لاءِ سک ۽ سڌاري جا خيال ظاهر ٿيندا. پر جي ڪارب ڪارائتو ڪونهي. بنهه بيڪار ڀڃڻ جهڙي ۾ قلب کي سوگهو ڪيو ويو ته پوءِ ان جون پچارون ۽ پرڪار ڌڻي کي ته دربدر ڪري جيئڻ جنجال ڪندس، پر ويتر اوڙي پاڙي جو به سک ڦٽو. سڄي خلق پئي آزار ۾. هرڪو پيو کيس نفرت سان نهاريندو. هر ڪو پيو ٻاڏائيندو ته مولا! هن موذي مان جان ڇڏاءِ ته سمهي ننڊ ڪريون. جيسين اهو حياتي هوندو ته سک جو ساهه کڻڻ مشڪل آهي. پوءِ اهو پٽون ۽ پاراتا نيٺ هڻي وڃي هنڌ ڪندا ۽ همراهه اوچتو نرڳ (دوزخ) جي نذر ٿي ويندو ته ڏيهه تان ڏرت لهندو ۽ ماڻهو شڪراني جا نفل پڙهي دم پٽيندا.
تصوير مرڪندي چيو ته، اڄوڪي ملاقات ۾ بس ايترو، باقي وري جڏهن آمهان سامهان ٿياسين ته پوءِ ساڳي سلسلي کي اڳتي وڌائبو. ائين چئي تصوير مرڪندي رهي تان جو البم جو ورق وري ويو. البم کي الماري ۾ رکي اکيون ٻوٽي سمهي پيس.
تحرير _ مولانا محمد يامين شورو
26 آگسٽ 2011ع