ٻاراڻو ادب

ٽمون شرارتي

جبار آزاد منگيءَ جي ٻارن لاءِ لکيل ھن ڪالم ڪھاڻين جي ڪتاب ۾ نھايت سبق آموز مواد شامل آھي، جيڪو يقينن سنڌ جي ٻارن لاءِ ھڪ ڪارائتو ڪتاب ثابت ٿيندو ۽ سنڌ جي ٻارن ۾ ڪتاب پڙھڻ جو چاھ پيدا ٿيندو.
ٽمون شرارتي ٻارن جي لاءِ لکيل ڪالم ڪھاڻين جي ھڪ ھڪ اھڙي سيريز آھي جنھن جي ضرورت ھن دور ۾ بہ آھي جنھن دور ۾ ٻارن لاءِ ادب لکڻ ڄڻ ھڪ خواب بڻجي ويو آھي.
Title Cover of book ٽمون شرارتي

ٽمون ۽ ناني ناس واري

ڪمال آهي! ڪڏهن کان جهاز خان! جج بڻجي ٽمون کي سزا لاءِ سوچي رهيو آهي؟ ٽمون روزانه “دون وارو ٺونشو” اخبار منهنجي اڳيان رکندي چيو. ڇا ان جهازخان کي خبر ناهي ته ٽمون جڏهن ڪاوڙ ۾ ايندو آهي ته جهازن جي پيرن کي ڦاڙي جهازن جا نقشا مٽائي، جهازن کي راڪيٽ بڻائي ڇڏيندو آهي، ڇا اهو جهاز خان ناهي سمجهي سگهيو، جنهن مون تي پنهنجي نانيءَ جي نسوار جي دٻي چورائڻ جهڙو سنگين الزام هڻي، ٽمون جي جوش کي جاڳائي وڌو آهي. آءُ ان جهاز خان کي راڪيٽ خان ضرور بڻائيندس.
ٽمون ڪاوڙ ڍري ڪر. ڪاوڙ چڱي ناهي. مون اخبار ڏسندي ٽمون کي چيو ته ٽمون تون جهاز خان کي راڪيٽ خان بنائڻ ٿو گهرين!؟ اهو خود اڳ ئي راڪيٽ خان لڳو پيو آهي. ان جو نالو ئي راڪيٽ خان آهي.
وڃ بچي ويو! ٽمون افسوس ڪندي چيو ته ان راڪيٽ خان جا ڏند گدامڙي کارائي کارائي اهڙا کٽا ڪري ڇڏيان ها جو هو ڪڏهن به قلفي کائي نه سگهي ها.
پر ٽمون هُن جيڪو توتي الزام هنيو آهي ته تو راڪيٽ خان جي ناني جي نسوار واري دٻي چورائي آهي، ان ۾ ڪيتري سچائي آهي.
اهو راڪيٽ خان ڀليل آهي هن پنهنجي ناني جو شايد وات چڱيءَ طرح ناهي ڏٺو، جي ڏسي ها ته اهڙو الزام اصل نه هڻي ها.... ڇو ته هن جي ناني جي وات ۾ هڪڙو به ڏند ڪونهي، پوءِ هِن جي ناني نسوار کي ڪٿي رکندي هوندي؟
ها ٽمون واقعي اسان جو پوڙهيون ته ناس ڏينديون آهن.
هان! اتي رکينس. ٽمون ٽيبل تي ٺاهوڪي مڪ هڻندي چيو.
ٽمون ڪنهن کي اتي رکان؟! اخبار کي، راڪيٽ کي يا راڪيٽ جي ناني کي!؟
ٽمون ڪروڌ مان ڏسندي چيو ”آهين تون به ڏڌ ۾ ڪشمش. مون چيو ته ناس کي اتي رکينس.“
پر ٽمون مان ناس ٿورئي ڏيندو آهيان جو ناس جي دٻلي کيسي مان ڪڍي تنهنجي اڳيان رکان....... ڀلا تون ڪڏهن کان ناس ڏيڻ لڳو آهين ٽمون؟.
اها ڳالھ ناهي..... سمجهندو ڪر ڀُوڪَ بصر!..... اصل حقيقت هيءَ آهي ته هڪ ڏينهن جيئن ئي نصيرآباد کان لاڙڪاڻي ويندڙ بس جي ڇت تي چڙهي وڃي ويٺس.
ٽمون بس جي ڇت تي ڇو وڃين ويٺين..... اندر جاءِ نه هئي ڇا؟
ڪرايو بچائڻ لاءِ وڃي ڇت تي ويٺس. کڻي جو ڏسان ته هڪ پوڙهي بس جي ڇت تي ويٺي ٿي ناس ڏئي. ٽمون جو اهو جملو ٻڌندين حيرت وٺي ويئي.
ٽمون بس جي ڇت تي پوڙهي ويٺي هئي سو به ناس پئي ڏنائين.!؟
هاها! توکي ايتري حيرت نه ٿئي، ڇو تنهنجو وات پٺاڻ جي ڦاٽل کيسي جهڙو ٿي ويو آهي؟ مهرباني ڪري اهو چٻي ٿيل پلاسٽڪ جي دٻي جهڙو وات بند ڪري ڇڏ.
ٽمون مون کي بهترين مشورو ڏيندي چيو. ڇو ته منهنجو وات اڪثر حيرت وچان جڏهن ڦاٽي پوندو آهي تڏهن مون کان منهنجا ٻار به ڊڄندا آهن.
ٽمون اها پوڙهي بس جي ڇت تي ڪيئن چڙهي وئي هوندي؟
بس مون اها ڳالھ پوڙهي کان پڇي، پوڙهي به ڪا جاھ جلال ۾ هئي، پنهنجي ڏوهٽي راڪيٽ خان کي نڀاڳو چوندي چيائين ته ابا مان گهر ۾ ويٺي هيس ته ڏوهٽو راڪيٽ خان اچي نڪتو. چيومانس ٻچا مون کي اهو پنهنجون ٽمون ته ڏيکار، مئل نانگ کائيس، جيڪو منهنجي حقي جي ٽوپي ڀڃين، ڀڄي ويو آهي.
پوڙهيءَ جو ائين چوڻ ۽ منهنجو کسڪڻ جو سوچڻ، پوءِ پڪ ڪرڻ خاطر پڇيومانس ته ناني ٽمون کي سڃاڻين؟
اڙي ابا! پوڙهي ٿُڪ اڇليندي چيو ته اهو نڀاڳو ڪئي جي ڪنن جهڙو ٽمون...... خبر ناهي ته منهن مهانڊو ڪيئن اٿس...... چون ٿا ته نڪ ڀينڊو اٿس. جي هٿ اچي وڃين ته سندس ڀينڊي جهڙو نڪ ڪپي حقي جي ٻرندڙ ٽوپيءَ ۾ وجهي ٻه چار ڦوڪون ڀري اندر ٺاريان.
سوچيم ته ٽمون ناني توکي نه سڃاتو اٿائين.
مون ناني کان ناس جي دٻلي وٺندي پڇيو ته ناني تون بس جي ڇت تي ڪين چڙهي وئي آهين؟
اڙي نڀاڳا ڇورا، شل چڍيءَ مان رٻڙ نڪري وڃئي اندر جا سور ڇو ٿو کولين؟ اهو مون وارو ڏوهٽو الله حياتي ڏئيس راڪيٽ خان! نه ڪئي هم نه تم، پاڙي جا چار ماڻهو وٺي آيو، جن اچي منهنجي کٽ کنئي. ٻچا جڏهن منهنجي کٽ کنيائون ته وڏو مزو آيو، مان ته سهرا چوڻ لڳيس، ”کٽ پٽن جي ڪلهي تي مان نچندي رهان..... ڏوهٽا منهنجا نڀاڳا آءُ چوندي اچان“ بس جيئن ئي لارين وارو اسٽان آيو، مون واري ڏوهٽي چئن ڄڻن کي هن لاري جي پاسي بيهارڻ جو چيو، چئني ڄڻن کٽ کي لاري جي پاسي ۾ بيهاري مٿي ڪيو ۽ مون وارو ڏوهٽو لاري مٿان چڙهي اچي مون کي کنڀڙن کان جهلي ويهاريو آهي ۽ پاڻ وڃي هيٺ ويٺو آهي. پر ٻچا هڪ ڳالھ آهي ته لاري جي مٿان ويهڻ ۾ ڏاڍو مزو ٿو اچي، بس جا لوڏا ۽ هوا جا جهوٽا کائي رهي آهيان.
ٽمون جي توکي پوڙهي سڃاڻي وٺي ها ته پوءِ؟
اها ئي ته اٽڪل آئي، جيئن ئي بس جاني بند واري اسٽان تي پهتي ته راڪيٽ واري ناني کي هڪل ڏيندي چيم ته اي ناني مان آهيان اهو ٽمون، جنهن تنهنجي حقي جي ٽوپي ڀڃي ڇڏي آهي، هاڻي اءُ تنهنجي ناس جي دٻلي کنيون ٿو وڃان. ائين چئي مان بس تان لهي پيس ۽ بس کي ڌڪ هڻندي چيم ته ”استاد ڊبل اي! جيستائين پوڙهي اٿي.”..... بس هلڻ لڳي ۽ پوڙهيءَ پاراتو ڏيندي چيو ته ”خدا ڪندو ته ڪني بصر وانگر گھٽي ۾ اڇليو ويندين، شرارتي ڇورا.
ٽمون چئبو ته ناني ناس واري به توکي سڃاڻي ورتو ته تون شرارتي آهين.
نه نه پوڙهي کي هڪل ڪندي چيو ته ”اي ناني مان شرارت جي ”ش“ کان به واقف ناهيان.“
ٽمون! چئبو ته راڪيٽ خان حق تي آهي، واقعي جيڪڏهن هو جج ٿي ويو ته توکي ضرور سزا ڏيندو. سا به عمر ٽيپ جي سزا، پوءِ سدائين ڪاٺ ۾ قابو هوندين!
ها اهو ئي ڊپ آهي. ان لاءِ هتي آيو آهيان، هونئن راڪيٽ خان ٿورئي ڳولي سگهي ها.... پر ڪاڪي کمون هڻي ڪم خراب ڪري رکيو آهي.
ان وري ڪهڙو ڪم خراب ڪيو آهي؟! جو ڪاڪي کمون تي ڪاوڙيو ٿو وتين.
ڪاڪي کمون! ٽمون ڪن ۾ آڱر هڻندي چيو ته ڪاڪو کمون گدو بندر جي ڀت تي چڙهي، ان تي لانگ ورائي ويهي، پنهنجي مائٽ جيڪو به ڪاڪو هيو، ان کي منهنجي ايڊريس ٻڌائي آهي، هاڻي ڊپ ٿو ٿئي ته جي اهو راڪيٽ خان گدو بندر اچي نڪري ته منهنجا لاھ ئي پٽي ڇڏي.
ٽمون هو ڏس راڪيٽ. مون آسمان ۾ اڏامندڙ راڪيٽ کي ڏسندي ٽمون کي چيو ۽ ٽمون بنا ڪجھ سوچڻ ۽ سمجهڻ جي مون وٽان ائين اٿي وٺي ڀڳو، جو راڪيٽ به نه پڄيس.


خميس 3 اپريل 1997ع