ٽمون ۽ ڪينجهر
تو ڪيئن سڃاتو ته مان اسڪول ٿو وڃان.
صاف ظاهر آهي ته تون اسڪول پيو وڃين.
پر..... ڪيئن؟
توکي اسڪولي ٻارن جهڙا ڪپڙا پاتل آهن. پر ٽمون اسڪول ايترو سوير ڇو؟
گھر ۾ ٻارن جو گوڙ، ٻيو ته باھ لڳي بجلي وارن کي جو بل جمع ڪرايو اٿئون پوءِ به بجلي ڪٽي ويا آهن.
ٽمون بجلي وارا به عجيب آهن، جنهن سان وير رکن، انهن ڏانهن ڪوڙا بِل موڪلين مٿان وري ڊڊيڪشن بل ۽ اضافي ريڊنگ هڻي هن غريب ماڻهن کان جيئڻ جو حق کسي رهيا آهن، جي رکن ڪنهن سان دوستي، يا ڪو سندن کيسو گرم ڪرينِ، ته اهو ويٺ موجون ماڻي ۽ بجلي مفت ۾ ويٺو ٻاري.
خير! ٽمون ڇڏ انهن ڳالهين کي، ڏي خبر ڪٿي هئين، ڏسڻ ۾ ڪونه پيو اچين؟
يار ٽوئر تي ويو هيس.
ٽوئر تي....!
ها اسڪول پاران ٽوئر ڪرايو ويو.
ڪٿان جي ٽوئر هڻي آيو آهين؟
ڪينجهر ڍنڍ تي ويا هئاسين.
خوب گھميو هوندين، مزو به واھ جو آيو هوندءِ.
نه يار رهندو درد پرايم.
سو وري ڪيئن ٽمون!؟
بس ادا هن ڌرتي کي سور ڏيڻ وارا گهڻا ۽ سينگارڻ وارا ٿورا آهن.
مون تنهن جو مطلب نه سمجهيو ٽمون.
ڏس نه دوست هاري انُ اُپائي، پر پاڻ بکيو رهي، مزدور ڪارخانن ۾ پگهر وهائن ، تن جي پگهر جي پورهئي جو ٻيا کٽيو کائن ٿا. پورهيت پاڻ ساڳيو دردن ۾!. پورهيت پورهيو ڪري ٿو ان کي ڇا ٿو ملي؟
تون ڇا ٿو چوڻ چاهين ٽمون؟
دوست ڪينجهر جي سونهن ۽ سينگار، ساھ ۽ جان ميربحر ۽ مهاڻا آهن.
ها بلڪل ڪينجهر هجي يا منڇر، درياءُ هجي يا سمنڊ انهن جي سونهن، ميربحرن جي دم سان آهي.
اهي ڪينجهر ۽ منڇر کي سينگارڻ وارا پريشان ۽ ڏتڙيل ڇو آهن؟ انهن جا معصوم ٻچا، تعليم ڇو نٿا حاصل ڪري سگهن؟ ٻيڙي ۾ ٺهيل ننڍي ڀونگي ۾ زندگي ڪيڏي وڏي ڏکيائي سان گذارين ٿا، پر منهن تي وري به مرڪ اٿن، بدن تي ڪپڙو چڱو ڪونه اٿن، معصوم چهرا انگ اگھاڙا، ڏکن سورن کان بي خبر ڪينجهر ڪناري کيڏي رهيا آهن، ڄڻ جنت جو ڪنارو هجي، پر........ انهن جو ڪينجهر تي حق ڇو نه آهي؟ اهي ڪينجهر جا وارث ڇو نه آهن؟ ائين ڇو آهي؟
ٽمون اسان جنهن معاشري ۾ جنم ورتو آهي، ان معاشري ۾ طبقاتي ڇڪتاڻ آهي. غريب طبقو غلام آهي ۽ ميربحر به غلام آهن، ٻانها آهن. اسان جو معاشرو اهڙو آهي ٽمون.
ان معاشري کي ڪيئن تبديل ڪجي، جو پورهيت کي خدا جي قانون مطابق پگهر سڪڻ کان اڳ اجورو ملي، ڪوبه عربي ۽ عجمي نه هجي. سڀ برابر آهيون. الله ۽ الله جي رسول اڳيان ڪوبه خدا جي آڏو امير ناهي. ٻڌاءِ ان معاشري کي ڪئين تبديل ڪجي؟
جدوجهد سان، محنت ۽ ايمانداري سان ٽمون.
ڪنهن جي خلاف جدوجهد ڪجي؟
ٽمون! جدوجهد ،ظالم، ڦورو ۽ غاصبن خلاف، جيڪي پنهنجي ٽڪي جي مفاد خاطر ٻين جي زندگين جي قسمتن جا فيصلا ڪري، پنهنجا گهر ڀرين ٿا.
ٽمون گھڙي کن چپ رهيو ڪجھ سوچي رهيو هو. ٽمون ڇا پيو سوچين؟
ڪجھ نه.
ڏس ٽمون مون کان به لڪائين ٿو.
نه دوست ائين نه آهي، توکان ڳالھ ڪيئن لڪائيندس.
پوءِ ٻڌاءِ ته ڇا پيو سوچين ٽمون؟
يار اسڪول جو ٽائيم ٿيڻ وارو آهي. ٽمون واچ کي ڏسندي چيو.
پوءِ ڳالھ نه ٻڌائيندين؟
ڪهڙي ڳالھ؟
جيڪا سوچي رهيو هئين.
ها !! سوچان ٿو ته مونتي ڪو اعتبار به ڪندو؟
ڪيئن ٽمون؟
يار سوچيان ٿو ته هن غاصب، مڪار، ظالم ۽ احساسن کان خالي دنيا کي ڊاهي هڪ نئين دنيا اڏيان، جنهن دنيا ۾ ڪو به ماڻهو بک، ڏک، بيماري ۽ بيروزگاريءَ سبب نه مري. .......
چڱو دوست مان اسڪول هلان ٿو، اسڪول کانپوءِ ضرورملنداسين. ائين چئي ٽمون اسڪول جو رستو ورتو ۽ مونکي شاھ جي بيت جي هيءَ سٽ ياد اچي ويئي ته “ ڏکن ڏيکاريس گوندر گس پرين جو”
خميس 3 اپريل 1997ع