رياضي جو سبجيڪٽ شاگردن کي مشڪل ڇو لڳندو آھي؟؟
1. رياضي ڏانھن اسان جو نفسياتي لاڙو
مون اھو نوٽ ڪيو آھي تـ رياضي جي باري ۾ اھو بغير ڪنھن سوچڻ سمجھڻ ۽ دليل جي، اھو رايو عام ھوندو آھي تـ اھو سبجيڪٽ سمجھڻ ھر ڪنھن جي وس جي ڳالھ ناھي. اھي جملا ٻڌي گھڻن شاگردن جو اھو سبجيڪٽ پڙھڻ کان اڳ ئي ارواح ئي کڄي ويندو آھي. ڏٺو وڃي تـ ھن ڪائنات جو بنياد ئي مئٿميٽڪس تي آھي. ڌرتي جو سج جي چوڌاري گھمڻ، موسمن جو تبديل ٿيڻ، روزمرھ جو زندگي سان لاڳاپيل ڪاروھنوار سڀ ان سبجيڪٽ تي ئي بنياد رکي ٿو.
2. رياضي پڙھائڻ جو غلط طريقو
اسان وٽ تدريسي عمل ۾ رڳو ٻن صلاحيتن تي زور ھوندو آھي، اھي آھن لکڻ ۽ پڙھڻ (ضروري ناھي تـ اھو لکڻ ۽ پڙھڻ تخليقي ھجي). جڏھن تـ سوچڻ، سمجھڻ، ٻڌڻ ۽ تجزيو ڪرڻ جي صلاحيتن تي تمام گھٽ يا ڪابـ توجھ نٿي ڏني وڃي. نتيجي ۾ حسابن کي بـ ٿئيوري وانگر رڳو ڪاپي جي پنن تي اتاريو ويندو آھي. سڄو زور ان ڳالھ تي ھوندو اھي تـ بس حساب جو جواب صحيح اچي. باقي اھو حساب ٿيو ڪيئن؟ اھو تمام گھٽ شاگرد سمجھي سگھندا آھن ۽ تمام گھٽ استاد سمجھائي سگھندا آھن. ٻيو تـ اسان وٽ اڃا تائين پڙھائڻ جا اھي پراڻا طريقا رائج آھن، جن تحت پڙھائي ٻارن جي تخليقي صلاحيتن کي ختم ڪيو ويندو رھيو آھي. شاگردن کي گروپن جي صورتن ۾ ورھائي مختلف سرگرميون ڪرائي سمجھايو وڃي تـ ھو دلچسپي سان سمجھي سگھن ٿا. ٻارن کي ٻڌائجي تـ مئٿس کن سواءِ ڪو بـ ماڻھو ڊاڪٽر، انجنيئر، استاد، سائنسدان، فلسفي، ميوزيشن ، رازو، واڍو، ھاري، دڪاندار، بورچي ۽ ڪاروباري ماڻھو نٿو ٿي سگھي جيستائين کيس رياضي نٿي اچي. ڇو تـ انھن سڀني کي پنھنجي پنھنجي ڪم کي مڪمل ۽ ڪارائتو بڻائڻ لاءِ مئٿس جي ضرورت پوي ٿي.
ايستائين جو ننڍڙو جيت بـ حسابن جي اھميت کان واقف آھي. پوءِ اھو ڪوريئڙو ھجي جيڪو وڏي مھارت سان پنھنجي ڄار ٺاھي ٿو يا وري ماکي جي مک ڇو نـ ھجي جيڪا گلن جو رس چوسي مقرر وقت تي مٺي ماکي تيار ڪري ٿي. جانورن جي چرپر ۽ واڌ ويجھ جو دارومدار بـ ان سبجيڪٽ جي بنياد تي آھي.
ان سان گڏوگڏ شاگردن کي سندن ننڍي ننڍي ڪاميابي تي يا رياضي جو ڪو حساب حل ڪرڻ تي ساراھجي، انعام ڏجي تـ جيئن ھن ۾ وڌيڪ محنت جو جذبو پيدا ٿئي ۽ ان سبجيڪٽ لاءِ چاھ پيدا ٿئي.
3. مدي خارج نصاب
اسان جو نصاب تمام ڊگھو، مدي خارج ۽ غير دلچسپ آھي. ان کي بھتر ڪرڻ جي تمام گھڻي ضرورت آھي. ان لاءِ رياضي جي ڪورس ۾ وڌ کان وڌ رنگين تصويرون، چارٽ، گراف، پزل گيم جھڙيون رانديون ۽ سرگرميون شامل ڪيون وڃن تـ جيئن شاگرد شوق سان پڙھن. مختلف ٽاپڪس جي نسبت سان ڪمپوٽر تي بـ مواد تيار ڪيو وڃي، جيڪو سي ڊيز جي صورت م ھجي. اھو بـ شاگردن کي ڏسيو وڃي تـ جيئن کين اھي ٽاپڪس وڌيڪ سٺي نموني سمجھ ۾ اچن.
4. والدين پاران ٻارن جي ھمٿ افزائي نـ ڪرڻ
اڪثر پڙھيا لکيا والدين بـ ٻارن تي اھو نفسياتي دٻاءِ وجھندا آھن تـ امتحان ۾ پوزيشن ضرور کڻو ۽ مئٿس ۾ مارڪون گھٽ ٿا کڻو. اھي وڌيڪ اچڻ گھرجن. يا وري ھيئن چوندا تـ رياضي ڏکيو سبجيڪٽ آھي، ان ۾ جام محنت ڪريو. ھو ڏکيو سبجيڪٽ چئي يا وري پوزيشن کڻڻ جو چئلينج ڏئي، ٻارن لاءِ مسئلا پيدا ڪري ٿا ڇڏين. ان سان گڏ ٻار لاءِ استادن کان اجائي ھوم ورڪ جي بـ گھر ڪندا اھن تـ جيئن ٻار مصروف رھي. يا وري اضافي ٽيوشنز بـ ٻار کي ڏنيون وينديونم اھن تـ جين ھن جي مئٿس سٺي ٿئي، پر منھنجي خيال م اھي سڀ ڳالھيون ٻار تي اضافي بوجھ پيدا ڪن ٿيون ۽ ڪافي ٻار ان صورتحال ۾ مايوس ٿي ٿا وڃن. ان ڪري والدين کي بـ پنھنجي ٻارن جي حوصلا شڪني ڪرڻ جي بجاءِ ان جي ھمٿ افزائي ڪرڻ گھرجي تـ جيئن ھو بغير ڪنھن ڊپ جي رياضي پڙھي سگھن. مان يقين سان چوان ٿو تـ جڏھن ٻار مان ڊپ ختم ٿي ويو تـ پوءِ ھو ڪافي تخليقي ۽ ڪارائتا ڪم ڪري سگھي ٿو.
5. سماجي جاڳرتا ۽ ڪائونسلنگ جو نـ ھجڻ
اسان وٽ ھر ڪني ڪم جي پرچار تمام تيزي سان ۽ گھڻائي ۾ ڪئي ويندي آھي پر ڪنھن سٺي تعليمي ۽ شعوري سرگرمي جي پرچار تـ بلڪل نـ ڪئي ويندي آھي پر مرڳو ان جي رستا روڪ ڪئي ويندي آھي. ان ڪري اھڙي قسم جي ورڪشاپس ۽ جاڳرتا مھمن جي تمام گھڻي ضرورت آھي، جن جي ذريعي ھر تعليمي ۽ شعوري سرگرمي سميت خاص طور تي مئٿس جي حوالي سان سٺن تعليمدانن ۽ ٽرينرز جا سيشنز ڪرايا وڃن، جن ۾ مختلف ادارن جا شاگرد حصو وٺن. ان ڏس ۾ يونيورسٽين کي پنھنجو ڪردار ادا ڪندي اھڙي قسم جا پروگرام ڪرائڻ گھرجن.
ھي تعليم سان لاڳاپيل ھر فرد جو فرض آھي تـ ھو اسان جي شاگردن جي ان بنيادي تعليمي مسئلي کي سنجيدھ وٺي ۽ ان کي حل ڪرڻ لاءِ جاکوڙي. مون کي اميد آھي تـ ھن مضمون ذريعي اسان گھٽ ۾ گھٽ ان مسئلي تي سوچ ويچار ضرور ڪنداسين ۽ اھا بـ اميد ٿو ڪيان تـ سوچ ويچار سان گڏ عملي طور تي بـ مثبت قدم وڌائينداسين.
(ھي ليک سنڌ ايڪسپريس اخبار جي سنڊي ميگ ۾ 16 سيپٽمبر 2018 تي شايع ٿيو)