"شعور جا بنياد رکندڙ شخص" - خانبھادر مير غلام محمد ٽالپر
انهن تمام ٿورن ماڻهن ۾ لاڙ جي ضلعي بدين جي تعلقي ٽنڊي باگي جي مير غلام محمد ٽالپر جو شمار به ٿئي ٿو. مير غلام محمد ٽالپر اڄ کان گھڻو وقت اڳ اھو سوچي ورتو ھو ته سماج جي دردن جو درمان تعليم آهي. سندن تڪليفن جو حل تعليم سواء ممڪن ناهي. ان سوچ جي بنياد تي مير صاحب اڄ کان نوانوي سال اڳ لارينس مدرسي جو بنياد رکيو. مان ان کي رڳو ھڪ مدرسو نٿو سمجھان پر منهنجي خيال ۾ اھو ان خطي ۾ شعور جو بنياد ھو. جيڪو بنياد عاليشان ۽ مضبوط عمارت وانگر پنھنجون پاڙون پڪيون ڪندو اڳتي وڌندو رھيو آهي. انھي شعور جي لاٽ مان انيڪ ماڻهو روشني وٺي پنهنجي ذاتي زندگي سان گڏ معاشري ۾ به پنهنجو ڀرپور ڪردار ادا ڪري رھيا آهن.
مير صاحب کي لاڙ جو سرسيد به چيو ويندو آهي ۽ ان عظيم ڪارنامي جي ڪري مير صاحب کي "خانبھادر" جي لقب سان به نوازيو ويو. مير صاحب کي "لاڙ جو ابو" به سڏيو ٿو وڃي. مان ذاتي طور تي ان راء جو آھيان ته مير صاحب جي ليول جا ماڻهو پوري انسانيت جو سرمايو آهن. انهن ماڻهن کي ذاتين، علائقن، ملڪن ۽ قومن جي دائري تائين محدود نه ڪجي. ڇو ته انھن شخصيتن انهن سمورين ڳالهين کان مٿانهون ٿي، انسانذات جي ڀلي ۽ فلاح لاء پاڻ پتوڙيو.
مير صاحب جو شروع ڪيل لارينس مدرسو ھن وقت ھائر سيڪنڊري اسڪول طور ڪم ڪري رھيو آهي. ان ۾ ھن 2200 شاگرد ڇھين ڪلاس کان ٻارھين ڪلاس تائين تعليم حاصل ڪري رھيا آهن. مان پاڻ لاء اھو اعزاز ٿو سمجھان ته مون کي ان تاريخي اداري ۾ استاد طور خدمتون سرانجام ڏيڻ جو موقعو مليو آهي. مون کي پنهنجي شاگردن جي چھرن ۾ مير صاحب جو چھرو نظر ايندو آهي. مون کي ائين لڳندو آهي ته مير صاحب اڄ به اسڪول جي ڪاريڊورز ۾ چھل قدمي ڪري رھيو ۽ پنهنجي اولاد کي ڏسي رھيو آهي. مير صاحب کي ذاتي ڪو به اولاد نه ھو پر مير صاحب چوندو ھو ھن اسڪول ۾ پڙھندڙ ھر شاگرد منھنجو اولاد آهي.
12 فيبروري تي ھر سال مير صاحب جي ورسي ملھائي ويندي آهي ۽ ان جي تقريب مير صاحب جي قائم ڪيل اسڪول ۾ منعقد ڪئي ويندي آهي. ايندڙ سال مير صاحب جي ھن شعور جي بنياد کي ھڪ صدي مڪمل ٿي ويندي. منهنجي اھا خواهش آهي ته اھو سال پوري سنڌ ۾ تعليمي جاڳرتا جي سال طور ملھايو وڃي ۽ مير صاحب سان منسوب ڪيو وڃي. سڄي سنڌ ۾ مير صاحب جي نالي سان تعليمي ڪانفرنسون شروع ڪيون وڃن. سنڌ جي سمورين يونيورسٽين ۽ تعليمي ادارن ۾ تعليمي سيمينار منعقد ڪيا وڃن ته جيئن اسان جو نوجوان نسل اھڙن عظيم ماڻهن جي شخصيت سان شناسا ٿئي ۽ اتساھ وٺي، تعليم پرائي سماج ۾ مثبت ڪردار ادا ڪن. ان سان گڏوگڏ مير صاحب جي سالياني سار ھر باشعور ماڻهو کان اھو سوال به ڪري ٿو ته توهان سماج جي ڀلائي لاء ڪيترو ڪم ڪيو آهي؟ جيڪڏهن ناهي ڪيو ته ضرور ڪريو. ان سان ئي مير صاحب جي ڪيل خدمتن جو ڪجهه حق ادا ٿي سگهي ٿو.
(هي ليک مير غلام محمد ٽالپر جي 12 فيبروري 2019 تي منعقد ٿيندڙ ورسي جي حوالي سان لکيو ويو)