سنڌي ٽي وي چينل ۽ ٻوليءَ جو بگاڙ
ان کانپوءِ آهستي آهستي ’وي سي آر‘(ويڊيو ڪيسيٽ رڪارڊر) جو دؤر آيو، پر اهو زمانو گهڻيدير جٽاءُ نه ڪري سگهيو ۽ ان کانپوءِ ڊش اينٽينا اچي ان جي جاءِ والاري. جنهنکانپوءِمارڪيٽ ۾ رنگين ٽي وي سيٽس جو بهوڪرو وڌيڪ ٿيڻ شروع ٿي ويو. هر ڳوٺ جي هڪ ٻن گهرن جي ٿَلهن تي ڊش جو ’ڇِڪو‘/’کارو‘ پيل نظرايندو هو. نوان نوان چينل هئا ۽ انهن کي ڏسڻ جو نئون مزو ۽ شوق... انهيءَ کان پوءِ ڊش اينٽينا تان آهستي آهستي چينل ختم ٿي ويا ۽ ڪيبل نيٽورڪ اچي ان جي جاءِ والاري!جنهن تي اڪثرڀارتي چينل هلندا هئا، جن تي اڳتي هلي سرڪار به پابندي مڙهي ڇڏي. ۽ پوءِ 2002ع ۾ اسان وٽ به اڳ ۾ ’ايمرا‘(اليڪٽرانڪ ميڊيا ريگيولرٽي اٿارٽي) ۽ پوءِ ’پيمرا‘(پاڪستان اليڪٽرانڪ ميڊيا ريگيولرٽي اٿارٽي) ٺاهي، ملڪ جي سيٺين کي پنهنجا چينل کولڻ جي اجازت ڏني وئي.
ان وقت سڀني ڌرتيءَ ــ ڌڻين چيو ته سنڌي ٻوليءَ کي خطرو آهي، ڇو ته ڪو به سنڌي چينل ڪيبل نيٽورڪ تي ڪونه پئي هليو، پر پوءِ اعلان ٿيو ته سنڌي چينلشروع ٿي رهيو آهي، جنهن جي نشريات صرف چار ڪلاڪ هوندي. ماڻهن ان سنڌي چينل جي شروعات جي خوشيءَ ۾ مِٺايون ورهايون. ’سنڌ سان عشق جي نئين ابتدا‘ ٿي. ان جي شروعات عابده پروين، شفيع فقير، صادق فقير، انور حسين وسطڙي، منظور سخيراڻيءَ، ثمينه ڪنول، ديبا سحر ۽ برڪت عليءَ وغيره سان ٿي ۽ انتها وڃي وحيد هڪڙي، جگر جلال، جلال جوڳيءَ۽ غلام حسين عُمراڻيءَ تي ٿي! ڪيڏانهن وئي عابده... ڪيڏانهن ويو صادق فقير... خبر ئي نه پئي!!
ڊرامن جي حوالي سان شروعات ٿي صلاح الدين تُنيي، منظور مراد، انور سولنگيءَ ۽ مشتاق جسڪاڻيءَ وغيره سان ۽ انتها وڃي ٿي بصر بادشاهه، ماما لالوءَ ۽ ’خُوني ماڻهوءَ‘ تي! اها ترقي ٿي آهي! اها خدمت ٿي آهي سنڌي ثقافت ۽ ٻوليءَ جي! هن وقت انهن چينلز تي اڪثريتانهن ماڻهن جي ڪم ڪري رهي آهي، جن کي سؤلي سنڌي به ڳالهائڻ به نٿي اچي! گهٽ پيسن ۽ خرچ تي، غير معياري شيون ٺاهي اسان کي ڏيکاريون ٿيون وڃن.
سنڌي ماڻهوءَ کي رڳو ڌاڙيل جي رُوپ ۾ ڏيکاريو ٿي وڃي! يا وري سنڌي ماڻهوءَ کي هوٽلن تي چانهه پيئندي، ذات ۽ برادريءَ جي نالي تي جهيڙن ۾ وڙهندي ڏيکاريو ٿو وڃي! هڪڙي چينل تي تهٻه عورتون ڄُنڊا پَٽَ جي ڪري مشهور آهن. سنڌي ميوزڪ چينلز تي وري هڪڙو ئي همراهه ميوزڪ ڊائريڪٽر به آهي، شاعر به آهي، ڳائڻو به آهي،ويڊيو ڊائريڪٽر به آهي،ته پروڊيوسر به پاڻ ئي آهي! انهن ماڻهن سنڌي موسيقيءَجو جيڪو حشر ڪيو آهي، ان جو به ڪو مثال نٿو ملي!
بهرحال هن وقت اليڪٽرانڪ ميڊيا جي ڊوڙ ۾ ڇهه سنڌي چينل ڪم ڪري رهيا آهن. جن مان ٽي انٽرٽينمينٽ، ٻه نيوز ۽ هڪ ميوزڪ چينل آهي. انهن خانگي چينلز جي انتظاميه کي سوچڻ گهرجي ته سنڌي رڳو ڌاڙيل ۽ خوني ناهن، پر انهن جُون ڪافي سُٺايون ۽ خُوبيون به آهن، انهن کي سامهون ڇو نٿو آندو وڃي!؟ رڳو قبائلي جهيڙن تي زور آهي. اهڙيءَ طرح موسيقيءَ ۾ بهاڻ ڳڻيا باصلاحيت ڪلاڪارسنڌ ۾ موجود آهن، جن کان ڪم ورتو وڃي. ٿرڊ ڪلاس ۽ غير معياري ڪردارن تي تهٽيلي فلمون ٺاهڻ بجاءِ، سنڌ جي اصل هيروز تي فلمون ڇو نٿيُون ٺاهيون وڃن. انهن چينلن جي مالڪن کي گذارش آهي ته پئسا ڀلي ڪمايو! پر هن سماج، ٻوليءَ ۽ ثقافت تي رحم ڪري، حقيقي ڪم ڪريو ۽ سنڌ جو ايل مثبت ۽ سنجيدو عڪس دنيا تائين پهچايو!
◙
(پندرنهن وار”عبرت“ ميگزين جي مئي 2008ع واري شماري ۾ شايع ٿيل)