ٻه ننڍڙيون تصويرون ــ ٻه وڏا دَرد
پهرين تصوير: ڪنڊيارَي شهر جي هڪ لائبريريءَ جي آهي، جنهن لائيبرريءَ ۾ پاڻي داخل ٿيل آهي ۽ ڪتاب اُن پاڻيءَ ۾ ڪِريل آهن، جيڪي پُسي خراب ٿي رهيا آهن. جتي شعور ۽ علم سان اهو حشر ٿيندو هُجي، اُتي ڪهڙا فضيلت ڀريا نسل پيدا ٿيندا؟ ۽ ڪهڙو شعُور اُسرندو! اهو هڪ وڏو سوال آهي.
ٻئِي تصوير: ڪراچي شهر جي ڪنهن علائقي جي ٽِن نؤجوانن جي آهي (جن مان ٻه، پاڻ ۾ سڳا ڀائر آهن)، جيڪي مِينهن ۾ ڪرنٽ لڳڻ ڪري تڙپي تڙپي پنهنجا آخري پساهه کڻي رهيا آهن. ڪنهن هنڌ ته انهن نؤجوانن جي تڙپڻ جي وڊيو به اپلوڊ ٿيل آهي. سمارٽ فون جي اسڪرين اسڪرول ڪندي، منهنجي سامهون جيئن ئي اهڙيون تصويرون ٿيون اچن، ته آءٌ اُهي ڏسي نٿو سگهان ۽ جلديءَ ۾ اُهي اسڪرين تان هٽايو ڇڏيان! وري سوچيان ٿو ته موبائيل فون جي اسڪرين تان ته هٽائي ڇڏيم، پر دِل ۽ دماغ جي اسڪرين تان ڪيئن هٽايان؟؟
جتي ايڏي بيحسي ۽ وحشت هُجي، اُتي انسانيت زنده به آهي يا نه؟ اِهو به هڪ وڏو سوال آهي.
اهڙي قسم جون خبرُون ۽ تصويرون ونڊڻ ته هاڻي، هن سماج ۾ روز جو معمول بڻيل آهي. ڪير تڙپِي مرَي پيو، اسان کي ان جو احساس ناهي! ان کي بچائڻ جي ڪوشش ڪرڻ ضروري نٿا سمجهون! پر انهن جُون تصويرون ڪڍڻ ۽ وڊيو ٺاهڻ تمام ضروري ٿا سمجهون. حد ته اها آهي جو بيحسيءَ سان اُهي تصويرون ۽ وڊيوز وري سوشل ميڊيا تي اپلوڊ ڪري، سڀني سان شيئر ڪريُون ٿا. اها به اسان جي بيحسيءَ جي انتها آهي!!! هاڻي ته اڪثر اخبارون به اهڙيون رت ۾ ٻُڏل تصويرون، لاشن جافوٽو، حادثن جون خوفناڪ تصويرون به شايع ڪن ٿيون ۽ انساني نفسيات ۽ احساسن جو ذري برابر به خيال نٿيون ڪن! آءٌ، ان تڪليف بابت اڳ ۾ به فيس بڪ تي دوستن کي اهو نماڻو عرض ڪندو رهيو آهيان، ته خدارا!مهرباني ڪري اهڙَي قسم جُون تصويرون ۽ وڊيوز، سوشل ميڊيا تي اپلوڊ نه ڪريو!
مڃون ٿا ته اسان جي حڪومتن ۽ نااهل حڪمرانن جي غلط پاليسين ۽ خراب حڪمرانيءَ جو به انهن خراب حالتن پيدا ڪرڻ ۾ وڏو ڪردار آهي، پر اسان مان به فضيلتون، قدرَ ۽ احساس تيزيءَ سان موڪلائيندا پيا وڃن.
سچ ته اهو آهي جو هِن سماج جو اِهو روپ ڏسي، هاڻي هن سماج مان ڪرڀ اچڻ لڳي آهي. اهڙي نام نهاد پڙهيل لکيل، جديد ترقي يافته سماج کان ته اڳ وارو غير ترقي يافته سماج ڀلو هو، جنهن ۾ موبائيل فون ۽ ٻي ٽيڪنالاجي ته ڪانه هئي، پر سماجي قدرَ، احساسَ، لڇڻَ، وڏي ننڍي جو لحاظ، شرم حياء ۽ قياس جهڙا احساس موجود هئا. علم، ادب ۽ ڪتابن سان پيار هوندو هو. وڏي ڳالهه ته انسانيت هُئي! هاڻي ته انسانيت ئي اڻلڀ ٿي وئي آهي. ماڻهوءَ کي مِرُنمان نه، پر ماڻهوءَ مان ئي وڏو خطرو، نقصان ۽ ڊپ آهي.
گذرندڙ وقت سان، هن ترقي يافته سماج جا اڃا ته الائي ڪهڙا ڪهڙا ڀيانڪ چهرا ڏسڻا پوندا! اهو سوچي وار ڪانڊارجي ٿا وڃن ۽ جسم مان سيسراٽيُونٿيون نڪري وڃن.
اسان ته بس پنهنجي ڏک جو اظهار پنهنجو پاڻ سان ئي ٿا ڪريون.
◙
(12 آگسٽ 2019ع تي لکيل ـ ڪجهه ڏينهن اڳ ڪرنٽ لڳڻ سبب ڪراچيءَ جي ٽن نؤجوانن جي دردناڪ مؤتَ ۽ ڪنڊياري شهر جي ڪنهن لائبريريءَ ۾ پاڻي داخل ٿي وڃڻ ۽ ڪتابن جي پُسي وڃڻ واريندردناڪ ۽ دل خراش تصويرن کي ڏسي ”فيس بُوڪ“ تي لکيل تاثر)