ٻار، وڏن کان ئي سِکن ٿا
مون اهڙا کوڙ سارا والدين ڏٺا آهن، جيڪي ٻارن جي سامهون غير تهذيب يافته ٻولي استعمال ڪندا آهن، يا گاريون اُچاريندا آهن يا وري انهن آڏو پاڻ ۾ جهيڙا ڪندا آهن، جنهن جو اثر ٻار تي اِهو ٿيندو آهي، جو ٻار به گاريون ڏيڻ ۽ جهيڙا ڪرڻ شروع ڪندو آهي. والدين ۽ اُستادَ، ٻار کي تنبيهه ڪندا آهن ته سچُّ ڳالهايو، پر جڏهن والدين ۽ استادَ، ٻارن جي سامهون يا ٻارن سان ڪوڙ ڳالهائڻ شروع ڪندا آهن، ته پوءِ ٻار ۾ به ڪوڙ ڳالهائڻ جي عادت اُسرندي آهي، جيڪا هڪ ڏينهن وڌِي وڻ ٿي ويندي آهي. مون ڪيترائي اهڙا استاد ۽ والدين ڏٺا آهن، جيڪي نشي آور شيون ٻارن جي سامهون ئي واپرئيندا آهن يا سگريٽ نوشي ڪندا آهن، ته اُن جي نتيجي ۾ شاگرد ۽ ٻار به نشو ڪرڻ جا عادي ٿي ويندا آهن.
هن وقت ڪم عمر ٻارن ۾ موبائيل فون استعمال ڪرڻ واري شڪايت ۾ به واڌارو پيو ٿئي. والدين ۽ استادن کي اِها شڪايت هوندي آهي، ته: ”شاگرد سڄو ڏينهن سمارٽ فون تي وقت وڃائين ٿا، پر ڪتاب کولي به نه ٿاڏسن!“ هاڻي اسان پاڻ ڏسون ته ڪيترا والدين يا وري استاد ڪتاب پڙهن ٿا!؟ اڪثر والدين ۽ استاد به سڄو ڏينهن سمارٽ فون استعمال ڪن ٿا ۽ ٻار جي سامهون ڪتاب نه ٿا پڙهن. ته، ٻار وري ڪٿان ڪتاب پڙهندو! گهڻا والدين ٻارن کي اِهو درس به ڏيندا آهن ته: ”سوير سُمهو، ۽ سوير اٿڻ جي عادت وجهو!“ پر پاڻ اُن جي بلڪل اُبتڙ، دير سان سُمهندا آهن ۽ دير سان اُٿندا آهن.
اُن ڪري والدين ۽ اُستادن کي گهرجي ته، رڳو ڳالهيون۽ ٺلهيون نصيحتُون ڪرڻ بجاءِ، اِهي سموريون مُثبت سرگرميون عملي طور تي پاڻ انجام ڏين، ته جيئن ٻار اُن مان سُٺو سبق پرائي، اتساھ وٺي سگهن. استاد ۽ والدين کي گُهرجي ته، ٻار جي سامهون موبائيل فون استعمال نه ڪن يا صفا گهٽ، فقط ضرورت آهراستعمال ڪن! اُن جي جڳهه تي ٻارن جي سامهون ڪتاب پڙهن ته، جيئن ٻارن ۾ به ڪتاب پڙهڻ ۽ ڪتابن سان پيار ڪرڻ جي عادت پيدا ٿئي. نه ته ٻار به سڄو ڏينهن موبائيل فون استعمال ڪريڪري، چڙچڙي طبيعت جو مالڪ ٿي ٿو وڃي! جنهن جا اُن جي ذهني توڙي جسماني صحت ۽ نفسيات تي تمام خراب اثر پون ٿا. اسان کي گهرجي ته ٻارن سان رانديون کيڏُون ۽ انهن کي راندين لاءِ اتساهيُون.
انهن ننڍن ننڍن ڪمن ۽ ڳالهين تي ڌيان ڏئي، اسان ڪيترن ئي مسئلن ۽ بيمارين کان بچي سگهون ٿا. باقي رڳو ميارُون ڏيڻ يا پنهنجي ذميواري ٻئي جي ڳچيءَ ۾ وجهي جان ڇڏائڻ سان مسئلا حل ڪونه ٿيندا.
◙