گذريل واردات
وڏيرو آچر جيڪو سرائي جي ڀڙ م ويٺو هو، سو به ڄڻ سڙيو پيو هو. ”ٻيهر به چئجانءِ، سرائي، هي برٽش وارا ڪو پنهنجي رياست سان پڄي سگهندا.“
”هينئر ڪٿي آ شاه صاحب؟“ وڏيري عمر حقو پاڻ ڏانهن سوريندي پڇيو.
”هاڻي ته خير ”پنشن“ تي آهي، پر اڄ به لنڊو ٻهڙن تي سندس ڪنٽول آهي.“ رازق ڏني جواب ڏنو.
هونءَ ته خيرپور رياست جي پوليس کاتي جا سڀ عملدار برجستا ۽ همت وارا هئا، پر جيئن اسپيڪٽر گونث بخش شاه پنهنجو وارو وڄائي ويو، تيئن شل ڪو ٿئي. سنهن ڏوهن جون ته فريادون به داخل نه ڪبيون هيون، پر ڇڙو دهمان لاءِ پنهنجو دفعدار ۽ اردلي منزل ٺهرائڻ لاءِ موڪلبا هئا ته چورن کي ڦڦڙي وٺي ويندي هئي. چؤطرف چوٻول ٿي ويندو هو. جن کي چوريءَ جي جن ڪن به ڪانه هوندي هئي، سي به پٽڪا ميڙ ڪيو پيا چورن کي ستائيندا هئا: ”اڙي انسپيٽر گونث بشڪ شاه ٿو اچي. سڪن سان آلا به ٻري ويندا. اڙي ڏير به ڀاڄائن سان لڀي پوندا آهن، هيءَ ته ٽڪي جي چوري آهي، ڪو ڪهندو ڪونه. هي کٻو هٿ ڏاڙهيءَ تي، تنهنجو نالو به ڪونه کڻبو.“
اهڙي طرح فريادي جي هڪدم حق رسي ٿي ويندي هئي ۽ انسپيڪٽر صاحب کي به هيد ڪوارٽر ۾ ئي مبارڪ ملي ويندي هئي. فريادي پاڻ ٻانهون ٻڌي اچي کيس چوندو هو: ”بس سائين تنهنجي مهرباني.“
کيس جاچن ڪرڻ جو ڪو ڏانءُ هو. اهي اهي ڏوهه، جيڪي حد جا صوبيدار ۽ انسپيڪٽر وڃائي وهندا هئا ۽ جن جي 173 به نڪري ويندي هئي، سي به شاهه، ان حد تي بدلي ٿي اچڻ بعد، منٽن ۾ لهندو هو. واردات تي لهندو هو ته جملي چورن کي پنهنجي اڳيان قطار ۾ بيهاري زيرن زبرن سان گاريون ڏيندو کين چوندو هو: ”اڙي منهنجو نالو ٻڌو اٿو؟“
سڀ ڪنڌ ڌوڻي هائو ڪندا هئا. هو ڪنهن کان ڳجهو هو ڀلا!
”پوءِ هڪدم چوري ڏيو. مان ڪڏهن خالي ڪونه موٽيو آهيان ۽ نه ڪڏهن رڪاٽ تي بار وڌو اٿم ۽ هو شهپرن کي وٽيندي چوندو هو. ”ڏسو، جي ساڳي چوري نه ملندي ته به اوهان جا مال ماري ٻيڻي چوڻي چوري ڀرائبي. اوهان جي ننگن جي جيڪا بي عزتي ٿيندي، سا تنهن کان الڳ. ان ڪري اشراف ٿيو، چوري ڏيو. هاڻي وڃو صبوح جو اچي جواب ڏجو.“
صبوح جو چوري سئي سڳي سان اچي سندس اڳيان حاضر ٿيندي هئي ۽ چور انجام مطابق سهندڙ هرج خرچ ڀري ٻانهن لوڏيندا ويندا هئا. پوءِ کڻي بالا عملدارن جو ڪيترو ئي زور پوي، اهي چور چالان نه ڪبا هئا، هروڀرو ڪو بالا عملدار ٽڻ مڻ ڪندو هو ته کيس کتو جواب ڏبو هو ته وڃو، جيڪو باسي تنهن کي ڀلي چالان ڪيو. هڪ ڀيري ڪنهن وڏيري وڏڌڻيءَ جي چوريءَ ۾ ناظم پاڻ مٿس زور رکيو: ”شاه جوابدار چالان ڪر.“
”ڪير چالان ڪيان سائين؟“
”چوريءَ جا چور – جن چوري ڪئي.“
”سائين، ائين کڻي سمجهو ته مان ئي چوري ڪئي هئي.“
قدر شناس ناظم سندس اهو جواب ٻڌي ماٺ ڪري ويو هو. اڳين جڳ جا حاڪم پنهنجن لائق زيردستن جا انگل سهندا هئا. پر جيڪڏهن ڪنهن چور کي مالي مٺي لڳندي هئي ۽ ساڻس ڪونه باسيندو هو ۽ خدا به خير ڪري، اها چوري مٿس ڦاٽي پوندي هئي ته ان جي کل به کري ويندي هئي. جيترا ڏينهن انسپيڪٽر شاه ان حد تي هوندو هو ته ان چور کي گهر جي ماني کائڻ ڪونه ڏني هئي. جي هڪ ڏوه مان ڇٽندو هو ته جيل جي دروازي کان ٻاهر نڪرندو مس هو ته سندس سوار وري ان کي گهلي اچي ٿاڻي ۾ هڻندا هئا ۽ ان رات ئي رسي ۽ رنبي سان 109 ۾ چالان ٿي ويندو هو. اها انهن لاءِ ڪتي گوري هئي. هڪڙي چور ته فتويٰ وقت ماجسٽريٽ کي هٿ ٻڌي عرض ڪيو هو: ”سائين، مان ڏوه جو قبولدار آهيان، مون کي ڳپل سزا ڏجو.“
”اڙي ڇو ٿو وڌيڪ سزا گهرين؟“ جج مشڪندي پڇيو هو.
”ان ڪري سائين، جو هتان ڇٽندس ته انسپيڪٽر شاه ڪنهن نه ڪنهن ڏوه ۾ ناحقي چالان ڪندو ۽ اجائي گيهه ٿيندي، تنهن کان جيل ۾ چڱو آهيان.“
پر جڏهن ملڪ جو ڦرڪو ڦريو ۽ سمورو ملڪ ون يونٽ ٿي ويو ته هڪ نئون ايس پي بدلي ٿي آيو. سندس ٿلهي بدن کي ڏسي چيائين: ”تون پڪ رشوت ٿو کائين. ان ڪري رٽائر ڪر، متان ڪو جوکو رسئي.“ هي مڙس اهڙو لڪڻ سهڻ وارو ڪٿي هو ۽ هن به اتي جو اتي درخواست اڇلي ڏني ۽ چيو: ”صاحب، پوليس کاتي ۾ مصلي تي نماز نه تون ئي پڙهندو آهين ۽ نه مان جو ڊاڙ هڻان، اهڙا جي پاڪ دامن لڀني ته ڀلي ٻيا ڳول.“
هن تڙ تڪڙ ۾ پنشن ته ورتي، پر کيس ان وقت اهو خيال ڪونه آيو ته نوڪريءَ تان لهڻ بعد ڇا ٿو ٿئي؟ هن سمجهيو هو ته رٽائر ڪرڻ کان پوءِ سندس وقت عزت جو گذرندو، چار ماڻهو سلامي هوندا ۽ جي ڏوهن جون جاچون ڪري نه سگهندو ته به جاچ عملدار ۽ ٻيا زميندار زنب ڏوهن جي پيداواري جي طريقن تي صلاحون ڪرڻ لاءِ پيا وٽس ايندا، مڙيئي وٽس ڪچهريون لڳيون پيون هونديون، پر جڏهن هن ڏٺو ته جن ماڻهن جي وٽس گيگهه پئي پوندي هئي، تن کيس ٻه آڱريون نرڙ تي رکي سلام ڪرڻ جي ضرورت به نٿي سمجهي، ته هن جو هيانءُ کاڄي ويو. سندس وڏي اوطاق، جنهن کي هن اهڙي ڪچهرين لاءِ وڏي شوق سان ٺهرايو هو ۽ جنهن ۾ پنهنجي لاءِ هڪ وڏي آرام ڪرسي ۽ ملاقاتين لاءِ ٻه ڊزن کن موڙا پيا هوندا هئا، سا گهڻو ڪري خالي پئي هوندي هئي. هو روز شام جو گهران نڪري، اوطاق ۾ اچي، پنهنجي وڏي آرام ڪرسيءَ تي ويهندو هو ته سامهون ڇڙو سندس پراڻو اردلي ئي ويٺل هوندو هو. سڄو وقت چپ ڀيڪوڙي ماٺ ڪري ويهڻ به هڪ ڏکي ڳالهه هئي، ان ڪري وقت ڪاٽڻ لاءِ هيڏانهن هوڏانهن جون ڳالهيون پيون ٿينديون هيون، جي ڦرندي گهرندي پراڻي وقت جي لڌل ڏوهن ۽ جاچن تي وڃي بيهنديون هيون.
”ڪينئن ڪوڙا خان، هو واطڻن وارو ڌاڙو ڪينءَ لڌو هئوسون!“ ”ڪوڙا خان، ناريجن واري خون ۾ جوابدارن کي گهڻي سزا آئي هئي؟“
سندس اردلي ڪوڙو خان، جو پيتيءَ ۾ تهه ٿيل سندس يونيفارم ۽ ڪاري اسٽڪ وانگر، سندس رعب تاب جي زماني جي آخري بچيل نشاني هو ۽ جنهن جو ان زماني ۾ ڪم پنهنجي صاحب جي خدمت ڪرڻ ۽ ننڍن زيردست عملدارن جي ورتل رقمن جي جاسوسي ڪرڻ سان گڏ، جاچن ۾ جوابدارن جون گوڏيون لهرائي سندن پير ڪٽائڻ ۽ ٻه ٽي موچڙا هڻائي، جهل جهل ڪري جوابدار کي ٻاهر ڪڍي ڏوه باسائڻ هوندو هو، سو به اهڙين ڳالهين جي ٻڌڻ ۽ ٻڌائڻ جو شوقين هو. شاه صاحب جي رٽائر ڪرڻ کان پوءِ هن جي لئي به ختم ٿي وئي هئي. نوڪري جي زماني ۾ خاص اردلي هئڻ سبب سندس هٿن مان هزار ترڪندا هئا ۽ ڪو خاص حساب ڪتاب ڏيڻو نه پوندو هو، پر هينئر ان ڏيڍيءَ وارن جي رپئي ڏيڍ جي حساب تي روزاني ڪر ڪر کيس پسند ڪانه هئي. ان کان سواءِ نوڪريءَ واري زماني ۾ کيس هر موسم ۾ پوليسي ڊريسون، نوان بوٽ ۽ چمپلون به ملنديون رهنديون هيون ۽ هينئر واقف سپاهين سڙن کان چوڙيل ڪپڙا ۽ بوٽ وٺڻ لاءِ به کيس سوين نخرا ۽ مهڻا سهڻا پوندا هئا. ان ڪري هن کي شاه جي پينشن تي لهڻ ڪري، وڏو ڏک هو ۽ هو هميشه پنهنجي دوستن کي چوندو وتندو هو: ”اڙي ٻڌو! ايس پي صاحب سائينءَ کي گهرايو هو. کيس چيائين ته ڏوه وڌي ويا آهن، پيداواري ڪانه ٿي ٿئي، تون وري اچڻ قبول ڪر ته گورنمنٽ سان لکپڙه ڪيان، پر سائين انڪار ڪري آيو.“
شاه صاحب جڏهن ڏوهن ۽ جاچن جون ڳالهيون ساڻس ڪندو هو، تڏهن ائين محسوس ڪندو هو ڄڻ سندس صاحب ان ساڳي نوڪريءَ ۾ آهي ۽ هن جي هٿن مان ائين ئي ٿا هزار ترڪن. اهي ڳالهيون ٿوري پر سکيي وقت ڪاٽڻ جو هڪ آسان مشغلو هو ۽ ٻنهي کي پسند هو. ڪوڙي خان ڳالهين ڳالهين ۾ ٻٽي ڀيرا کيس صلاح ڏني هئي ۽ شاه صاحب به سندس صلاح مڃي لڪ ڇپ ۾ ٻيهر نوڪري تي چڙهڻ جي ڪوشش ڪئي، پر هن پنهنجي هٿن سان پينشن جي درخواست لکي ڄڻ ته پاڻ قبولداري ڏني هئي، جنهن کي ڪو ٽاڪو لڳڻ ممڪن ڪونه هو. شهر وارن تي اثر وجهڻ لاءِ هن پنهنجي واقف صوبيدارن ۽ انسپيڪٽرن ڏانهن سفارشي چٺيون به لکيون هيون، پر اهي چٺيون ڪنهن وٽ پاس نه پيون. سندس رهيل کهيل کي ليپو تڏهن آيو، جڏهن سندس اردلي ڪوڙي خان ٽڪي جي ڪاسائي کان گاريون کائي مٿي ۾ ڌڌڙ وجهائي اچي کيس دانهن ڏني. شاه صاحب ڀڙڪو ڏنو:
”اڙي، منهنجو به ڀؤ نه ٿيو ڀان ....... کي؟“
”هون، توهان جو ڀؤ هاڻي ڇو ٿيندس! مان سوئر جي پٽ کي چيو ته شاه صاحب ابتو ٽنگرائي ڇڏيندءِ، پوءِ خبر اٿو! ڇا چيائين؟“
”ڇا چيائين؟“
”چيائين بس ايمڻان مٽندي سو تيل ٿي پوندو.“ ڪوڙي خان به رکڻي ڪانه رکي.
”وڃ هڪدم ٿاڻي تي فرياد ڪر، 107 ڪ. پ. ڪ ۾ - مان بيان ٺاهي ٿو ڏيانءِ.“
”اتان به ٿي آيو آهيان.“ ڪوڙو خان ڌنڪ سان چوڻ لڳو. ”صوبيدار کي ڪهڙي پرواه، چيائين ته تون وڃ جاچ ڪنداسون. پڇيومانس ته ڪڏهن اچان؟ چيائين ته اچڻ جو ڪو ضرور ڪونهي.“
فرياد به ڪونه ورتائين 154 ۾؟“
”روزنامچي ۾ ئي داخلا نه رکيائين، 154 ته پري رهيو.“
شاه صاحب چپ ڀڪوڙي ماٺ ٿي ويو. هو سياڻو هو ۽ سمجهي ويو ته هينئر چپ چاپ زندگي گذارڻ کان سواءِ ٻيو چارو ڪونه هو. اها ڪرسي، جنهن کي هرڪو نوڙي سلام ڪندو هو، سا کانئس کسڪي نڪري وئي هئي. ڪوڙو خان جنهن کي گارين جو وڏو سور هو ۽ جو مارڪيٽ ۾ پنهنجي دوستن دڙن اڳيان وڏي ڊاڙ هڻي آيو هو، تنهن کي ان چپ تي ڏاڍي مٺيان لڳي ۽ هو خار ۾ چوڻ لڳو: ”ڪجهه ته مزو ڏيکاريو ڪتي جي پٽ کي.“
”ڇا ڪيون، ڪوڙا خان!“
”تون انسپيٽر آهين، توکي سڀ پانور آهن.“
”آهيان نه چؤ ڪوڙا خان، هوس.“ شاه صاحب کيس فرق سمجهايو، پر ڪوڙو خان جنهن کي اٺ وانگر پتو ئي ڪونه هو، سو اهي فرق ڪٿي ٿو سمجهي؟ هو وري چوڻ لڳو: ”پنشن تي آهين ته ڪهڙي ڳالهه آهي، آهين ته انسپيڪٽر!“
شاه ٿڏي تي ڪو جواب ڪونه ڏنو، پر ٿوري دير ڪنڌ سيني سان هڻي سوچيندو رهيو ۽ ڳپل دير کان پوءِ سوچي سوچي هن ڪنڌ مٿي کنيو ۽ چيو: ”چڱو منهنجي هڪ ڳالهه ٻڌ ۽ ان جو جواب ڏي.“
ڪوڙو خان ماٺ ڪري ٻڌڻ لاءِ تيار ٿي ويو ۽ شاه صاحب کيس ڳالهه سمجهائڻ لڳو: ”ڏس، فرياد داخل ڪندا هئاسون ته چورن کي ڦرڪڻي هوندي هئي، پر جڏهن واردات گذري ويندي هئي ته پوءِ ڪنهن کي ڀؤ هوندو هو؟“
”پوءِ ڀؤ ڇو ٿيندن سائين؟“
”بس ائين سمجهه ته مان به هڪ گذريل واردات آهيان، جنهن جو ڪنهن کي ڀؤ ڪونهي.“
ڪوڙو خان اهي اکر ٻڌي مپ هڻي ماٺ ڪري بيٺو رهيو.
شاه صاحب کيس ڪجهه نه ڪڇندو ڏسي چڙي ويو، ”اڙي تون جو چوين ٿو ته مون کي سڀ پاور آهن؛ اهي پاور آهن ڪاٿي؟“
ڪوڙي خان وري به حرام جو اکر ڪڇيو ۽ چپ ڪري بيٺو رهيو، ڄڻ سڪي ويو هجي. شاه صاحب ڏانهس تڪيندي ٿڌو شوڪارو ڀريو ۽ آهستي، پيار سان کيس سڏ ڪيائين: ”ڪوڙا خان!“
”جي سائين.“
”جي ڪنهن ڏوهاري خلاف فرسٽ رپورٽ داخل ڪندا هئاسون ته ڇا ڪندو هو؟“
”سائين، هو يا ته اسان سان منهن ڏئي جان ڇڏائيندو هو يا روپوش ٿي ويندو هو.“
”پاڻ کي به منهن ڏيڻ جي ڪا طاقت ڪانهي ڪوڙا خان، اچ ته تون ۽ مان روپوش ٿي وڃون.“
ستت ئي اوڙي پاڙي جي ننڍن ڇوڪرن سندس عجيب هلت تي کچڪو ڪري هوريان دٻيل آواز ۾ مٿس چٿرون به ڪيون ته به هو ائين لنوائي ويو، جيئن هو پنهنجي زماني ۾ ڪنهن ”اڻ ٻڌڻ جوڳي ڏوه“ جي فرياد داخلا کان لنوائيندو هو. ڪوڙي خان، جنهن اهو سمورو لقاءُ ڏٺو پئي، تنهن کان اهو مقرر ڪيل فيصلو وسري ويو ۽ هو خار ۾ چوڻ لڳو: ”چئبو ته هاڻي اسان کي آڱوٺي جيترا ڇورا به چيڙائيندا. ائين ڪونه ٿيندو.“ ائين چوندي هو هليو ويو ۽ هڪدم اهي جملي ڇوڪرا گهلي اچي سندس اڳيان ائين بيهاريائين، جيئن ڪنهن زماني ۾ سندس اڳيان جوابدار بيهاريندو هو. شاه صاحب ڪوڙي خان کي ٺارڻ لاءِ ڇوڪرن کي گارين سان رنڌي ڇڏيو. ”مادر...... ڀان...... توهان سمجهو ٿا ته مان رٽائر ڪيو آهي ته مري ويو آهيان. اڙي اڄ به اوهان جي پين ڏاڏن جون ڏاڙهيون پٽي تري ڪرڻ جا پاور مون کي آهن. اڙي ڪيو اٿ ويهه.“
ڪوڙي خان جنهن کي اهڙا جوش ڏٺي ڏينهن ٿي ويا هئا، تنهن جي مٿان ڄڻ ڪوري دلي جو ٿڌو پاڻي پئجي ويو ۽ هڪدم پراڻي جوڻ ۾ اچي هٿ ٻڌڻ لڳو: ”سائين، جوابدار قبولدار آهن. اڄ معافي ڏيون، آئينده ائين نه ڪندا.“
”نه نه، هنن کي ائين معافي نه ملندي. کڻي آ نيٽي لڪڻ ته پهريون سندن کل لاهيان، پوءِ هڻين لاڪب ۾.“
”نه سائين، هنن کي معافي ڏيو، مان سندن ضامن آهيان.“
”اڙي تون ضامن ٿو پئين؟“
”ها سائين، مان ضامن آهيان. آئينده چال سڌاريندا.“ ائين چئي ڪوڙي خان ڪن گوڇي ڪندڙ ڇوڪرن کان پڇيو: ”اڙي ضامن کي ته نه مارائيندؤ نه؟“
ڇوڪرا، جي اهڙيون مخرج سان گاريون ٻڌي هيسجي ويا هئا، تن ميسڻو منهن ڪري کيس ضامن پوڻ لاءِ ايلاز ڪيا.
”چڱو وڃو مادر.... اڄ توهان کي معافي آهي، پر جي آئينده ڪا بدمعاشي ڪيو ته پوءِ سر جو خير نه گهرجو.“ شاه صاحب گجگوڙ ڪندي چيو.
ٻئي ڏينهن صبوح جو هو هوا خوري لاءِ نڪتو ته روڊ تي کيس ٿاڻي احمد پور جي حد جو وڏيرو سرائي رازق ڏنو مليو. هو ان ٿاڻي تي ايترو ته گهڻو وقت رهيو هو، جو هن کان ان حد جي ڪا ڳجهائي ڪانه هئي. سرائي رازق ڏني سان ته وري سندس گهڻي ڊيگهه هئي، جو هو سندس هر ڪيس جي مشيريءَ ۾ ئي هوندو ئي هوندو هو. ان ڪري سلام جو جواب ڏيئي اڳتي وڌڻ هن لاءِ ڏکي ڳالهه هئي. هن سرائي کان پڇيو: ”ڪيئن سرائي، خوش آن نه؟“
”ها سائين، مڙيئي رب جون مهربانيون، اوهان جون دعائون.“
”ڪيئن آيو آهين هتي؟“
”سائين، هڪ غريب هاريءَ جي چوري ٿي وئي آهي، ان جو فرياد داخل ڪرائڻ آيو آهيان.“
”اڄ ڪلهه اوهان وٽ ڪير آ؟“
”سائين دريشاڻي انعام الله.“
”اڙي هو مون وارو جمعدار!“
”مڙيئي سائين، رب جو جوڙ! ڪنهن جي ڀاڳ سان ڪهڙي ريس، اوهان ته سائين خوش آهيو نه؟“
”پيا تڳون، سرائي.“ شاه صاحب ڀنل دل سان جواب ڏنو. هن جي مرضي هئي ته جيڪر سرائي سان زماني جي ناقدريءَ جي شڪايت ڪري.
”واه سائين، اوهان ته ائين ڳالهايو ڄڻ ڪو توهان کي نٿو ليکي.“
”ليکڻ جي ڳالهه ڪانهي سرائي، ڪراڙو ٿي ويو آهيان.“ شاه صاحب ڳالهه بدلائي ويو.
”سائين، شينهن ڪي ڪراڙا ٿيندا آهن؟ مان ڪلهه اوهان جي پاڙي مان جو لنگهيس ته اوهان جي گارين جي ڳئي پئي پئي. وهيءَ جون سڪون پئي لاٿو، مان ته کڙين تي زور ڏنو. ڪير هئا اهي سائين؟“
شاه صاحب سرائي رزق ڏني ڏانهن غور سان ڏٺو، جيڪو ان وقت به ائين مرعوب پئي نظر آيو، جيئن سندس نوڪريءَ واري زماني ۾.
”ڪلهه صبوح، سرائي؟“ شاه صاحب ڪنڌ هيٺ ڪري ائين چيو، ڄڻ هو ياد ڪندو هجي ۽ ٿوري دير کان پوءِ هن ڳاٽ مٿي ڪري چيو: ”ها، اهي ٻٽي هسٽري شيٽر هئا. سڄو شهر تاراج ڪري ڇڏيو اٿائون. سرائي، پينشن تي آهيون ته ڪهڙي ڳالهه لنڊو ٻهڙن تي ڪنٽرول رکڻو ٿو پوي.“ شاه صاحب ائين چئي شهپر وٽڻ لڳو.
”بيشڪ سائين، بيشڪ، اوهان جو دٻدٻو قائم آهي.“ سرائي ڪنڌ لوڏي چوڻ لڳو.
پوءِ جڏهن سرائي کان موڪلائي شاه واپس گهر ڏانهن اچڻ لڳو، تڏهن سندس ڄنگهون، جي اڳ گهلبيون اينديون هيون، سي ڦڙت ٿي ويون، سندس ڪاري ڏنڊڪي پراڻي دستور موجب بغل هيٺان اچي وئي ۽ سندس ڳاٽ اوچو ٿي ويو. هن اچڻ سان پنهنجي اردليءَ کي چيو: ”حوالدار ڪوڙا خان، انهن وات ڳاڙهن ڇورن جو دماغ تيستائين نه سڌرندو، جيستائين ساڻن روز ڪارروائي نه ٿيندي. انهن کي روز گهلي وٺي ايندو ڪر.“
ڪوڙو خان، حوالدار جو لفظ ٻڌندي ئي پراڻي جوڻ ۾ اچي ويو ۽ هڪدم کڙو ٿي ايس پي صاحب جي اردلي کان ايلاز ڪري ورتل ”ڇڳل لانگ بوٽ“ جي کڙين کي زور سان ملائي، پراڻي دستور موجب سيلوٽ هنيو.