شاهه لطيف ۽ مخدوم محمد هاشم ٺٽوي جو حج تي وڃڻ
مخدوم محمد هاشم ٺٽوي ۽ شاهه عبداللطيف ٻئي سٺا دوست ڳڻيا وڃن ٿا ۽ پاڻ ۾ ڪافي ڀيرا روح رهاڻيون ڪيون اٿن. هڪ ڏينهن هنن گڏجي فيصلو ڪيو ته: ”حج تي هلبو ۽ اتي جون زيارتون ڪري روح جي تازگي حاصل ڪبي.“ پوءِ ٻئي ڄڻا گڏجي، پيراڻي پنڌ روانا ٿيا. واٽ ۾ هلندي ٻئي ڄڻا ٿَڪجي پيا. اُن وقت شاهه لطيف فرمايو ته: ”محمد هاشم ! سڄڻ ڏانهن هلڻ وقت، ٿَڪ کي وساري ڇڏ. ۽ ڊپ به ڇڏي ڏي، سسئي وانگر محبت ۾ فنا ٿي، اڳتي وڌ، ته مقصد جو پنهون ماڻئين:
1ـ ٿڪياڻي ٿر ٿيلهه، چڙهه چڪيائين چوٽئين،
هلندي هوت پنهون ڏي، ڀوء مڙوئي ڀيل،
اُٿي راڻو ريل، متان وڄن تان واري وري.
2ـ سئو ڪوهه ڪري سڀڪا، تون ويهي کڻج وک،
تاڻج منجهان تک، اي پنڌ پاسي ڀر ٿئي.
3ـ رجل ئي راف، ته به هلي مند هٿن سان،
رڪب کوڙيو راهه تي، ڪري ڪاهون مٿي ڪاف،
آرياڻيءَ انصاف، ورتا ويچاريءَ جا.
ٻئي ڄڻا جبل جھاڳي رڻ لتاڙي وڏي مشڪل سان عرفات تي پهتا، تڏهن شاهه صاحب، مخدوم صاحب کي چيو ته:
عمر اڄ عرفات تي، واءُ وڄون وريون،
سڪن پيون سيد چئي، اوڏانهن اکڙيون،
زم زم جيڏڙيون، پيئان طهورا تن سان.
انهيءَ وقت مخدوم صاحب جي طبيعت پڻ روان هئي. هن چيو ته:
طالب ئي توڙا ٿيا، جي سدا پئا سڪن،
ڪوڙئين ڏيج ڪيترا، جي توڙي تن ڏجن،
ته ري رويت رب جي ڪم نه اچي تن،
طالب طلب ۾ پيو پئا، وحت ۾ وڃن،
ڪي نڱيا ناسوت کي، ڪي ملڪوتان مڙن،
ڪي جنبيا جبروت ڏي، ڪي لاهوتا لڙن،
ڪي ويهه پيو وترو، هيلو ها هوت وڃن،
آءُ ٿو پڇان پيچرا، سندا سالڪن،
ته ڪهڙو حال هلن، سيڪڙو سڃان جا.
مخدوم کي منجھيل ڏسي شاهه کيس چيو ته:
راهه شريعت هليا، تفڪر طريقون،
حال حقيقت رسيا، حرفت حرص ويون،
لنوي لاهوت لڱيا، وحدت وصال ٿيون،
بيٺا بقا باغ ۾، فنا فرق پيون،
پسو پنڌ سندون، جيئن وسيو رڻ وهي ويا.
انهيءَ کان پوءِ ٻنهي ڄڻن حج ڪيو ۽ دعا گهرڻ وقت مخدوم محمد هاشم ٺٽوي هٿڙا مٿي کڻي چيو ته،
عيب منهنجا ڍڪئين ستر ساڻ سچا،
اوگڻ ڪج مَ پڌرا، آگا عاصين جا.
شاهه لطيف به الله تعالى جي بارگاهه ۾ هٿڙا مٿي کڻي چيو ته،
ستر ڪج ستار آئون اگهاڙي آهيان،
ڍڪج ڍڪڻهار، ڏيئي پاند پناهه جو.
هنن بزرگن اهو سفر اندازً 1136 هجريءَ ۾ ڪيو هو. لطيف سائين ۽ مخدوم صاحب زيارتون ڪري پوءِ خيريت سان واپس سنڌ موٽي آيا. شاهه صاحب جو هي پهريون حج هو ۽ ٻيو حج ونگي ولاسي جي واٽ تان واپس موٽي آيا ۽ حج تي ڪونه ويا هئا. (شيخ محمد سومار، لطيف سائينءَ جا لاڙ تان ڀيرا، تنظيم فڪر و نظر سکر، ڇاپو پهريون، سال 1986ع، ص:29،28،27.)