حسن حجم
حسن حجم هُن جو هجائتو يار هو، ٻنھي غربت ۽ ڪسمپرسيءَ جو بار ڍوئي ڍوئي پنھنجين جوانين جون جوڳون ڏئي ڇڏيون! حسن جي حال جي هن کي سڌ هئي ۽ حسن بہ تہ سندءِ سماچار کان پوري ريت واقف هئو .......!! هنن ٻنھي وچ ۾ ”فقط اهوئي رشتو هئو ۽ ان رشتي جي راھہ ۾ ڪي بہ ڪنڊا حائل نہ هئا ۽ اهوئي رشتو هئو، جيڪو کين ائين ڳنڍيو بيٺو هئو جيئن ”ڳنڍيون منجهہ ڳنڍير“! هنن ٻنھي فضول ڳالھين جا فصل نہ ڪڏهن پوکيا....... ۽ نہ ئي ڪڏهن لڻيا.......!!اِن ڪري هن کي پڪ هئي تہ حسن ”بدلاءُ“ لاءِ لفظ ضرور سنجيدگيءَ مان وٺي رهيو آهي .......!!!
حسن جڏهن اڃا حجم نہ بڻيو هئو، تڏهن پھاڙن جي چوٽين کي تصور ئي تصور ۾ وتو تراشيندو هئو.......! هن کي سڌ هئي تہ پھاڙن جي چوٽين تي ڪيتريون ئي غير اهم ٻوٽيون ڄمي پونديون آهن هُو اهو عمل تصور ئي تصور ۾ ڪندي ڄڻ ماڻھن جي مٿن تان فضول وار ڪتريندو وتندو هئو .......!! هُن ڌنارن کي ڌرتيءَ جا حجم سمجهي، پاڻ بہ ڪھاڙي کڻي وڻن ۾ وڌي ويل فضول ٽارين کي ڪٽي ڇڏيو هئو.......! پوءِ ماڻھن هن کي هرو ڀرو بہ ڌنار ڪوٺڻ شروع ڪيو هئو جيڪو پنھنجين رڍن ۽ ٻڪرين لاءِ ڄڻ ٽاريون ڪٽيندو ٿي وتيو.......! حالانڪه هُن جي هانو ۾ تہ هڪ هوشيار حجم بڻجڻ واري حسرت هئي!!
حسن پنھنجي يار کي نئون نئون هيئر ڪٽنگ سيلون (دڪان) کوليندي مايوسيءَ مان ٻڌايو هئو تہ هُن جو مقدر زندگيءَ جي ڪنھن موڙ تي مري چڪو آهي .......! شايد هن ڌنڌي سان اهو وري زنده ٿي سگهي.......!! هُن حسن جو اهو جملو ٻڌي کيس معصوميت مان ڏٺو هئو ....... ۽ ڪجهہ چوڻ گهرندي بہ نہ چئي سگهيو هئو، پر پنھنجي مٿي جي وارن تي ضرور هٿ ڦيرايو هئاسين ....... ڄڻ چوندو هجي هاڻ هنن وارن سان ويڙهاندڪر تہ ڪو مئل مقدر جيئرو ٿينئي.......!!!
پنھنجو مئل مقدر جيئرو ڪرڻ لاءِ هونئن هُن زندگيءَ ۾ ان کان اڳ بہ تہ ڪيترين ئي قبرن جا ڪتبا پڙهيا هئا....... پر ڪنھن بہ قبر ۾ اهو مڙدو ئي نہ ملي سگهيس، جيڪو هوند پنھنجو مقدر مڃي سگهي ها.......!! حسن جڏهن کان پنھنجو مقدر مئل سمجهڻ شروع ڪيو هئو ....... تڏهن کان ئي سندءِ گهر واريءَ مرثين جي موھہ ۾ مرڻ لڳي هئي ۽ پنھنجو رواجي زنانو لباس لاهي ڪارو پائڻ لڳي هئي.......!! سندن گهر ۾ ڄڻ ڪائي موت جي موسم هئي .......؟!! هونئن انھن ڪارن لٽن مان ڪيترا اهڃاڻ ۽ معنائون پيون معلوم ڪري سگهجن .......!! پاڙي پتيءَ وارن جو پل پل ڏڪڻ لڳو تہ هيءَ ڇا.......؟!! هر ڪو اندر اندر ۾ اِنﷲ ....... جو ورد وظيفو پيو پڙهي!!
هُن پنھنجي گهر واريءَ کي تہ گهڻو ئي سمجهايو تہ اڃا تہ آءٌ جيئرو آهيان.......!! منھنجي مُئي پڄاڻان ئي مرثيا پڙهجانءِ ....... ڪارو ويس ڪجانءِ.......!! هن ڪابہ ورندي ڪانہ ڏني هوس البتہ ڏانهس ڏسندي آلانيڻ ئي آڇيا هوس.......!! انھن نيڻن مان حسن ڄڻ پنھنجي ئي ڪھاڻي پئي پڙهي .......!! اها ڪھاڻي جنھن ۾ ڪيترائي ڪاما، اڌ ڪاما، پنڪچيوئيشن مارڪس ۽ فُل اسٽاپون هيون .......!! اُن ڪھاڻي جو ڪئنواس ايترو تہ ڪشادو هئو، جنھن مان ڪيتريون ئي انفرادي توڙي اجتماعي ٽرئجڊيون سمايل پيون محسوس ڪري سگهجن. حسن تڏهن بدلاءُ لفظ جي ”ب“ سان آشنا نہ هئو ....... ۽ نہ ئي هن کي اها سُڌ هئي تہ هو پنھنجي مئل مقدر جي جيڪا مِٽي تلاشي رهيو آهي ان اسرار ۾ بہ ”بدلاءُ“ جي تمنا تڙپي رهي آهي.......!!
حسن حجم جي ننڍڙي دڪان واري ڪائنات ۾ ڪيترائي ماڻھو آيا ۽ ويا ٿي .....!! حسن جي هانوَ واري حسرت تہ حجم ٿيان1 پڪ سان پوري ٿي هئي .....!! حجم بہ اهڙو، جنھن جي ذمي صحيح معنيَ ۽ مفهوم ۾ سنوار سڌار جو ڪم هئو .....!! ۽ اها سنوار سڌار ۽ ٺاھہ جوڙ هُو بخوبي پنھنجي بِلي سمجهي بيٺو هو .....! هُو رکي رکي ڪنھن ڪنھن پل وار ٺاهيندي ماضي ڏانھن موٽ کائي پيو تصور ئي تصور ۾ پھاڙن جا مٿا ڇليندو هو..... ۽ اندر ئي اندر ۾ پيو پھہ پچائيندو هو تہ انھن پھاڙن جي چوٽين تي ڪيتريون فضول قسم جون ٻوٽيون اڀري آيون آهن ..... آءٌ بہ تہ هن ڌرتيءَ جو حجم آهيان .....! ڇو نہ انھن پھاڙن تي ”بدلاءُ“ اچي .....!! ڌرتيءَ تي اڀريل وڻن ۾ وڌيل ۽ فضول ٽاريون ڪپڻ بہ تہ منھنجو ئي ڪم آهي .....!! ماڻھن جي سنوار سڌار ۽ حجامت بہ تہ منھنجو ڪم آهي .....!! بحيثيت بورچيءَ جي مون کي کاڌا اهڙائي پچائڻ کپن جن ۾ ڌرتيءَ جو درد، دک ۽ سُورن جي سماءُ وارو سواد هجي .....!!
هُو هاڻ پنھنجي يار حسن ۾ عملي طور ”بدلاءُ“ جي بُوءِ محسوس ڪرڻ لڳو .....!! نہ رڳو حسن ۾ پر حسن جا گراهڪ بہ تہ بدليل ئي محسوسجڻ لڳا هئا.....!!! پوڙها جڏهن حسن جي هيئر ڪٽنگ سيلون مان واپس ويا ٿي تہ نئين معنيٰ ۽ مفهوم ۾ جوان ٿي ويا ٿي .....! ۽ جڏهن جوان سندءِ سنوار سڌار مان گذري واپس ويا ٿي تہ ڄڻ آڪاس ۾ اڏامندا ٿي ويا .....!! ڪيترن ماڻھن کي ڏس ٿي ڏنائون تہ جيڪر وار ٺھرائڻ ۽ سنوار سڌار جو ارادو هجيو تہ وڃو حسن حجم جي دڪان تي! ائين هر طرف حسن حجم .....!! حسن حجم .....!! جو هو ڪو پوندو ويو .....! حسن حجم جي حوالي سان آيل ان ”بدلاءءُ“ تہ ڪيترن حجامن جون ننڊون ئي ڦٽائي ڇڏيون .....! ڇاڪاڻ تہ هوُ بنھہ روايتي حجام هئا.....!! حسن حجم جا اوزار تہ خوشيءَ ۾ ڄڻ روئي رهيا هئا .....!! ”خوشيءَ وارو رُئڻ، ڪنھن ڏک ۾ رئڻ کان هزار ڀيرا بهتر آهي .....“ البتہ انھن جي رُئڻ جي سڌ ڪنھن کي بہ نہ هئي؟ نہ ئي حسن حجم جي هن يار کي! جيڪو ”بدلاءُ“ جي حوالي سان پنھنجي يار حسن حجم جي شخصيت جو مطالعو ڪندو پئي هليو.....!!! حسن جي اوزارن جو پنھنجي ئي پر ۾ ڄڻ خوشيءَ ۾ رُئڻ هڪ عجيب ڳالھہ هئي..... ان کان عجيب ڳالھہ اها بہ هئي تہ هڪ پاسي حسن جي دڪان ۾ بظاهر خوشي ئي خوشي هئي تہ ٻئي پاسي اُتي سندءِ اوزارن ۾ ڄڻ ماتم هئو.....!! ”ايبنارملٽي“ شايد هر شيءَ کي ائين في الحال ڊيڄاري وجهندي آهي جيئن حسن جي اوزارن کي .....!! انھيءَ وچ ۾ حسن حجم جي يار توڙي پاڙي پتيءَ وارن کي اها سُڌ بہ نہ پئجي سگهي تہ حسن حجم جي گهر واريءَ جي اکين مان لڙڪن جو سيلاب سُڪي چڪو آهي .....! ۽ هُو هڪ اهڙي مسرت ۾ مامور ٿي چڪيون آهن، جن کي حسن حجم جي خود گهر واريءَ جي تن تي پيل ڪارو لباس بہ رنگين ئي محسوسجي رهيو آهي.....!! ڇاڪاڻ تہ انھن اکين کي معلوم ٿي چڪو آهي تہ حسن تہ زندگيءَ جو شهيد اهي.....!! هُن پنھنجي زندگي پنھنجي ئي ڌنڌي ۾ انتھائي ايمانداريءَ سان فنا ڪري حيات جا ودان ماڻي آهي .....!!!1 نہ رڳو پاڻ جا ودان ماڻي اٿس پر ٻين ڪيترن کي هُن حيات جاودان وارو فلسو بہ تہ سمجهايو آهي .....!! انھن اکين کي اهو بہ تہ معلوم آهي تہ حسن جون اکيون جڏهن جڏهن بہ مُرڪن ٿيون تڏهن تڏهن ڪانہ ڪا ٽرئجڊي کين پس منظر ۾ اتي ئي رُئاري بہ ٿي .....!! ڇاڪاڻ تہ حسن جون اکيون مُرڪندي مُرڪندي بہ ڄڻ زندگيءَجي فلسفي ۾ پيون ٻڏنديون ترنديون آهن .....!! اِن ڪري حسن حجم جي يار کي پڪ هئڻ کپي تہ هُن حسن جي واتان جيڪو ”بدلاءُ“ لفظ ٻڌو هئو يا اڳتي هلي هُوڪي ٻيا غير معمولي ”لفظ“ هن جي واتان ٻڌندو تہ ضرور انھن ۾ بہ ڪونہ ڪو فلسفو ۽ ڏاهپ هوندي .....!!!!