ڪھاڻيون

واجهائيندي ورھہ ٿيا

شگفته شاهه نئين ليکڪا ناهي، ڪافي عرصي کان لکندي پئي اچي. شگفته شاهه سنڌ جي هڪ حساس شاعره آهي جنھن جو هڪ ناول پُڻ لکيل آهي جيڪو شايع ٿي چُڪو آهي. شگفته شاهه، گهرو جهيڙا، شادي جا مسئلا، ڏاج وغيره مطلب ته عورت جي گهر، ڏُک سُک، جيوَن جي هرپھلو تي لکيو آهي. عورت جي حساس جذبن کي چڱي طرح اُجاگر ڪيو آهي.

  • 4.5/5.0
  • 2638
  • 742
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • شگفته شاهه
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Vajhaendy Wareh Thya

مون مارو مڃيا

”مون کي ته سمجهه ۾ نٿو اچي ته آخر هي شعار ڪهڙي نظر سان حسن تلاش ڪن ٿا. جڏهن شعاري ڪندا ته ڪولهياڻين، ڀيلياڻين، ايستائين جو فقيرياڻين جي حسن جي شان ۾ اهڙا ته قصيدا چوندا جو تصور ايندو آهي ته شايد انهن کان وڌيڪ حسين ٻيو ڪير ٿي نٿو سگهي. حسن صرف شڪل صورت ۽ قد بت جو ته نالو ڪونهي. آخر صفائي سُٿرائي، ڪپڙا پائڻ جو ڍنگ، اٿڻ ويهڻ ۽ ڳالهائڻ جي فضيلت به ته ضروري هوندي آهي...“
مون پنهنجي تقرير جاري رکي، ڪافي دير کان آئون پنهنجي ڀيڻ نسرين سان حسن جي وصف تي بحث ڪري رهي هُيس. اسان ٻئي گهر جي لان ۾ ويٺل هونسين. آئون گرميءَ کان بچڻ خاطر شام جو ٿوري دير هوا کائڻ لاءِ ٻاهر اچي ويٺس پر پوءِ نسرين سان بحث ڪرڻ ۾ وقت جي خبر ئي نه پئي.
”ڏس عنرين!“ نسرين مونکي سمجهائيندي چيو ”هر ماڻهو آڏ حسن جا ڪي معيار هوندا آهن ۽ اهو ضروري ڪونهي ته هر ڪنهن جا اهي معيار هڪجهڙا هجن پوءِ ڪنهن کي سندس معيار جو حسن انهن هارياڻين، ڪولهيانين، ڀيلياڻين ۽ فقيرياڻين ۾ به نظر اچي سگهي ٿو. ضروري ته ڪونهي ته جيڪڏهن اسين اکين جي بناوت، آئي. بروز (Eye brows) جي Shape يا ڪنهن جي Hair style وغيره کي اهميت ڏيندا هجون ته ٻيا به اسان وانگر ئي ائين ڪندا هجن.
ڪن ماڻهن آڏو اٿڻ ويهڻ، پهرڻ يا ڳالهائڻ جو سليقو نه هجڻ ضروري ناهي هوندو.“
اسان ٻئي اڃان بحث ڪري رهيون هيوسين ته اوچتو هڪ اٺن نوَن سالن جي ڇوڪري گيٽ مان لنگهي گهر جي اندر اچڻ لڳي. هوءَ سِڌو اسان ڏانهن لان واري پاسي اچڻ لڳي. کيس هڪ ميرو سوٽي پڙو پيل هو ۽ سندس ظاهري شڪل صورت ۽ ڏيک ويک ڪري مون کيس فقيرياڻي سمجهيو. هوءَ ڏاڍي بي تڪلفيءَ سان لان ۾ اچڻ لڳي. اڃان آئون کيس ڏسي ئي رهي هيس ته وري اوچتو هڪ عورت پڻ گيٽ مان اندر داخل ٿي. هن کي به هڪ ميرو پڙو پيل هو ۽ ڪڇ ۾ هڪ ننڍڙو ٻارڙو هيس. هوءَ به تيز تيز قدم کڻندي لان ڏانهن اچڻ لڳي. اهو ڏسي مون کي ڪاوڙ لڳي ۽ سوچيم ته گيٽ کي به سڀ ائين کُليو ڇڏيو ڏين ۽ پوءِ جنهن کي به کپي ته ائين مُنهن کڻي اندر گهڙندا وتن ۽ هنن فقيرياڻين کي به شرم ڪونهي. اڳي نه رڳو در تي بيهي پننديون هيون، هاڻي ته مرڳو درن کان اندر گهڙيو اچن. اهو به خيال نٿو ٿين ته ٿي سگهي ٿو ته گهر ۾ رڳو مرد هجن ۽ ڪهڙي خبر ته ڪهڙا ماڻهو هجن. نيٺ آئون برداشت ڪري نه سگهيس ۽ نسرين کي مخاطب ڪندي چيم: ”ڏس ته سهي هي ٻئي ڪيڏي نه مزي سان اندر گهڙنديون پيون اچن!؟ الائي ڪير آهن؟“
نسرين ڪنڌ ورائي پٺيان نهاريو ۽ پوءِ چيائين: ”اڙي، هيءَ ته ڪامني آهي.“
”ڪير ڪامني؟ مون حيران ٿيندي پڇيو.
”پنهنجي هارياڻي آهي. اڪثر ايندي رهندي آهي.“ نسرين چيو.
”پر مون ته ڪڏهن به کيس نه ڏٺو آهي.“ مون چيو.
”اتفاق سان هيءَ هميشه اهڙي وقت تي ايندي رهي آهي، جڏهن تون گهر ۾ نه هجين.“ نسرين وضاحت ڪئي. ايستائين پارٽي اسان جي ويجهو آئي ۽ نسرين ۽ مون کي کيڪاري مون کان ٿورو پرڀري ٿي ڇٻر تي ويهي رهي. هن سان گڏ آيل ننڍڙي ڇوڪري جنهن جو نالو ڪامني ”سوني“ ٻڌايو هو. باغ جي ٻي ڪنڊ ۾ وڃي ٻوٽن مان گل ڇنڻ لڳي.
”جيجي هيءَ ڪير آهي؟ ٻين کي ته ڏٺو اٿم پر هن جيجيءَ کي اڳ ته ڪو نه ڏٺو اٿم.“ ڪامني نسرين کان مون بابت پڇي رهي هئي. ”هيءَ منهنجي ڀيڻ آهي امبرين. مون کان ننڍي آهي. هيءَ پڙهندي آهي ۽ تون سدائين صبح جي وقت ايندي آهين، جڏهن هيءَ پڙهڻ لاءِ ويل هوندي آهي ان ڪري تو اڳ هن کي ڪونه ڏٺو آهي.“ نسرين مون کي ٻڌايو مون ڪامني تي گهڻو ڌيان نه ڏنو ۽ اڌ ۾ ڇڏيل بحث وري شروع ڪئي. آئون رواني ۽ جوش ۾ ڳالهائي رهي هيس ته اوچتو مون کي ڪجهه بي چيني محسوس ٿي ۽ ڪنهن جي نظرن جي تپش کي پنهنجي چهري تي محسوس ڪيم. مون ڳالهه اڌ ۾ ڇڏي ۽ ڪامني ڏانهن نهاريو ته ڏٺم ته هوءَ ڏاڍي دلچسپيءَ ۽ معصوميت سان منهنجيون ڳالهيون ٻڌي ۽ منهنجي چهري کي تڪي رهي هئي. سندس ان محويت مون کي هن ڏانهن متوجه ڪيو ۽ آئون پوءِ وڌيڪ بحث نه ڪري سگهيس. مون غور سان ڪامني ڏانهن ڏٺو ته پوءِ ڏسندي ئي رهجي ويس. جنهن کي ٿور دير اڳ پري کان سرسري نظر سان ڏسندي مون عورت سمجهيو هو پر هوءَ ته وڌ کان وڌ ويهن ٻاويهن سالن جي ڇوڪري ٿي لڳي. هن وقت سندس چهرو سانورو هوندي به ڏاڍو پرڪشش هو. بظاهر ته سندس نقش به مخصوص سنڌي غوني وارا ۽ تکا هئا پر ٻي به ڪا اهڙي ڪشش ضرور هئي هن ۾ جيڪا ڪنهن کي هن ڏانهن متوجه ڪري ٿي سگهي.
”جيجي!... تو به پڙهندي آهين؟“ هن مون کان پڇيو.
”هون...!! ها...“ آئون سندس چهري جي ڪشش ۾ ايتريقدر گم هُيس جو سندس مخاطب ڪرڻ تي ڇرڪجي پئي هيس. هن وقت مون کي پنهنجا ڪجهه دير اڳ وارا خيال ڀڄندا ڀرندا محسوس ٿيا ۽ منهنجي ذهن ۾ شاهه سائين جي بيت جي سٽ گونجي رهي هئي.
”جيها جي تيها، مون مارو مڃيا.“
”ڇا پئي ڏسين؟“ نسرين شرارت مان چيو ”ڏس!... هي آهي تنهنجن انهن سوالن جو جواب جيڪي ڪجهه دير اڳ تنهنجي ذهن ۾ ۽ زبان تي هئا.“ آئون کيس ڪو به جواب ڏئي نه سگهيس.
”جيجي!... تو به پڙهندي آهين؟“ هن مون کان پڇيو.
”جيجي!... تون ڪائون درجو پئي پڙهين.“ ڪامني وري مون کي مخاطب ڪندي پڇيو.
مون کي سمجهه ۾ نه آيو ته آئون آخر هن کي ايم.اي. ڪرڻ بابت ڪيئنڍ سمجهايان ڇو جو منهنجي خيال موجب هوءَ ايڏي سمجهدار نه هئي، جو منهنجي ڳاڍلهه سمجهي سگهي ها ۽ پوءِ آئون بيوقوفن وانگر دل ۾ حساب ڪرڻ لڳيس. ”ميٽرڪ... اهي ٿيا ڏهه درجه، انٽر... معنيٰ ٻارنهن، بي.اي.... ٿيا چوڏهن درجا ۽ ايم.اي. پارٽ ون جو امتحان ڏنو اٿم اهي ٿيا پندرهن درجا... ها... معنيٰ سورهون درجو پڙهان پئي...“
”ڪامني!... آئون سورهون درجو پئي پڙهان.“ مون کيس چيو.
”سچي جيجي!...“ هن حيرت ۽ خوشيءَ مان چيو ”اسان جي سڄي راڄ مان رڳو هڪڙو ڇوڪرو سورهان درجا پڙهيل آهي پر....“ جلد ئي سندس چهرو اداس ٿي ويو ۽ هن پوءِ چيو:
”ها جيجي!... ڏاڍو سٺو ڪم ٿا ڪريو. ڇوڪرين کي علم پرائڻ گهرجي، جي علم نه پرائينديون ته اسان وانگر سڄي عمر ويهي ڌڪا کائينديون.“ سندس لهجي جي صفائي ۽ غير متوقع طور تي سندس واتان عام اڻ پڙهيل ڇوڪرين جي ڳالهين جي برخلاف اهڙي ڳالهه ٻڌي آئون حيران ٿي ويس.
”ڇو... ڇو...؟ جيڪڏهن توهين علم پرائي، نه سگهيون ته پوءِ به توهين ٻني ٻارن ۾ پورهيو ڪري پنهنجو بار کڻو پيون، پورهيو ڪرڻ ۾ ڀلا ڪهڙو عيب؟“ مون کيس چيو.
”جيجي!... پورهيو ڪرڻ عيب ڪونهي پاڻ مَرڪَ آهي پر اسان جي مردن وٽ نه اسان جو قدر آهي نه وري اسان جي محنت جو احساس.“ هن چيو.
”سو وري ڪيئن؟“ مون پڇيو.
”ڏس نه جيجي!...“ هن چيو. ”اسان ٻنينَ ۾ سڄو ڏينهن مردن وانگر ۽ مردن جيترو ئي ڪم ڪريون پر پئسا ته سڀ رڳو اسان جا مرد ئي کڻندا آهن.“
”ڇو...!!؟؟ اوهان کي اوهان جو حساب ڪو نه ملندو آهي؟“ مون پڇيو.
”اهو ته جيجي مرد مٿان آهي. جيڪڏهن مرد ڀلو ماڻهو هوندو ته پنهنجي زال جو خيال ڪندو ۽ جيڪڏهن هو پئسا زال کي نه به ڏيندو ته به گهر جي خرچي ۾ ئي پئسا هلائيندو باقي جي ڀلو ماڻهو نه هوندو ته پورهئي جا پئسا ته زال کي نه ڏيندو اٽلو انهن وٽ ته نه سندن عزت آهي ۽ نه ئي وري قدر. مايون ٻنيءَ تي به ڪم ڪن ته وري گهر اچي به گهر جو ڪم ڪن. ٻار پالين... پرکين ڇا ٿو ملي؟ اسان وٽ ته ڏاڍو خراب هڪ رواج اهو به پيل آهي ته جيڪڏهن ڪا عورت بيمار ٿي پوي يا ان ۾ ڪو عيب ٿي پيو ته سندس پر گهور لهڻ بدران مرد ٻي عورت پئسن تي وٺي ايندا.“ ڪامني چيو ”پئسن تي...؟؟!!... ڇا مطلب؟؟“ مون پڇيو.
”ها جيجي!...“ هن چيو ”اسان وٽ عورت کي پئسن تي وڪيو ويندو آهي. جنهن کي به شادي ڪرڻي هوندي آهي اهو پئسا ڏئي ٻانهن وٺي ايندو آهي. پوءِ ڀلا... وڪاميل شيءِ جو فڪر ڪير ڪندو؟... اسان وٽ گهڻو ڪري هر مرد کي ڪيتريون ئي زالون ٿين.“
”ڪامني ڀلا تو کي تنهنجو مڙس گهڻي ۾ وٺي آيو؟“ مون پڇيو.
”الاهي جيجي! هوندا ڪجهه هزار...“ هن ڏک مان چيو.
”تنهنجي مڙس ته اڃان ٻي عورت سان شادي نه ڪئي آهي؟“ مون وري پڇيو.
”نه... پر جيڪر آئون بيمار ٿي پوان يا مون ۾ ڪو عيب ٿي پوي ته پوءِ اصل ويرم ئي نه ڪندو.“
آئون حيران ٿي سندس ڳالهيون ٻڌڻ لڳس. هن مون کي پوءِ سندن مذهب، روايتن ۽ ڏکن جو ٻيون به ڪيتريون ئي ڳالهيون ٻڌايون. آئون ڏاڍي دلچسپي ۽ غور سان ٻڌي رهي هيس. مون کي هن ۾ جيڪا ڳالهه سڀ کان سٺي لڳي اها هئي سندس ”شعور“ هوءَ الف بي به پڙهيل ڪو نه هئي پر هن ۾ ايترو شعور ضرور هو ته تعليم کان سواءِ ڪا به ترقي نٿي سگهي.
”پوءِ... تون ته ڪا نه پڙهئين پر پنهنجي اولاد لاءِ ڇا سوچيو اٿئي؟“ مون کائنس پڇيو.
”جيجي!... منهنجا ٻه پٽ آهن وڏا ان کان پوءِ هيءَ ڇوڪري آهي.“ هن گلن سان راند ڪندڙ ٻارڙي ڏانهن اشارو ڪندي چيو.
”... ۽ پوءِ... هيءَ آهي... سُرتي“ هن وري سندس هنج ۾ ويٺل اٺن نوَن مهينن جي ٻارڙيءَ ڏانهن اشارو ڪيو، جيڪا سانوري مگر ڏاڍي مزي جهڙي ٻارڙي پنهنجي روشن، حيران ۽ وڏين وڏين ڪارين اکين سان مون کي ڏسي رهي هئي. پارتي وري پنهنجي ڳالهه کي اڳتي وڌائيندي چيو:
”پٽن لاءِ ته مون ڏاڍي ڪوشش ڪئي پر هو پڙهيا ڪو نه. روز اسڪول مان ڀڄي گهر هليا ايندا هئا. وري به آئون ڪوشش ڪري کين پڙهائينداسين ضرور باقي هن مون واري وڏي ڇوڪري کي ته پڙهائي نه سگهيس پر جڏهن سُرتي وڏي ٿيندي ته ان کي ضرور پڙهائينديس.“
”اهو وري ڪيئن؟... جڏهن هڪڙيءَ کي نه پڙهائي سگهين ته ٻئي کي وري ڪيئن پڙهائيندينءَ؟...“ مون پڇيو.
”جيجي...! هي زمانو ڪجهه ٻيو آهي پر جڏهن سُرتي وڏي ٿيندي ته ان وقت شايد اهڙو وقت هجي جو آئون پنهنجي مرضي هلائي سگهان.“ هن چيو ۽ مون سندس عزم، همٿ، حوصلي ۽ سندس پرڪشش چهري کي ڏسندي سوچيو ته اهڙي عورت جي قيمت صرف ڪجهه هزار لڳائي وئي؟؟!!
آئون ڪجهه دير هن سان ڳالهيون ڪري پوءِ اٿيس ۽ ٻئي ڪم ڪار کي اچي لڳس، پر ڪم دوران به مسلسل آئون نسدس باري ۾ سوچي رهي هيس. سندس اندر مون کي احتجاج ڪرڻ، پنهنجو حق وٺڻ ۽ شعور جي ٽمڪندڙ لاٽ پوري شدت سان چمڪندي محسوس ٿي. آئون ڪم ختم ڪرڻ بعد رات جو جلد سمهي پيس. صبح جو نيرن ڪرڻ کان پوءِ يونيورسٽي وڃڻ لاءِ تيارين جي آخري مرحلي ۾ هيس. ته آئيني ۾ پنهنجن چهري کان علاوه پارتيءَ جو چهرو پڻ نظر آيو ته مون پٺيان ڪنڌ ورائي ڏٺو، هوءَ منهنجي ڪمري جي در وٽ بيٺل هئي ۽ تجسس مان منهنجي ڪمري جي هر هڪ شيءِ کي تڪي رهي هئي ۽ پوءِ مون ڏانهن ڏسي چيائين:
”جيجي...! پڙهڻ لاءِ وڃڻ جي سنبت پئي ڪرين؟“
”ها“ مون کيس متصر جواب ڏيندي ڏٺو. هوءَ ان قوت وڌيڪ پرڪشش ۽ ڌوتل ڌوتل لڳي رهي هئي. ڇو جو هوءَ وهنجي سهنجي ۽ ڌوتل ڪپڙا پائي آئي هئي ۽ سرخ رنگ جي پڙي ۽ رئي ۾ هوءَ رات کان وڌيڪ پرڪشس لڳي رهي هئي. سندس اکين ۾ سرمو ۽ چپن تي مساڳ لڳل هو، جنهن ڪري سندس اکيون ۽ چپ وڌيڪ نمايان ۽ خوبصورت لڳي رهيا هئا. سندس ننڍڙي ٻارڙي کي به هن وهنجاري ڌوتل ڪپڙا پارايا هئا ۽ سرمون لڳايو هو، جنهن ڪري هوءَ به مزي جهڙي گڏي لڳي رهي هئي. هوءَ ڪجهه دير اتي بيٺي رهي ۽ پوءِ هلي وئي. آئون به تيار ٿي پوءِ ڪِچِن ۾ چاءِ کڻڻ لاءِ ويس. ان وقت اتي ڀاڀي موجود هئي. مون هن سان ڪامني جو ذڪر ڇيڙي ڇڏيو: ”سچي ڀاڀي...! مونکي ته هوءَ ڏاڍي ٿي وڻي. ڪاش!... مون وٽ ڪئمرا هجي ها ته سندس ٻه ٽي خوبصورت ڪلوز، اپس ضرور ٺاهي وٺان ها ۽ ڪنهن سٺي عورتن جي رسالي جي ٽائٽل لاءِ موڪلي ڏيان ها، سچي ميڪ اپ سان ٿڦيل ۽ بناوٽي حسن کي ڏسي ڏسي بيزاري ٿيڻ لڳي آهي. قدرتي حسن ۽ سادگيءَ جي ته ڳالهه ئي ٻي ئي آهي.“
”توبهن... تون ته رات کان وٺي منهنجا ڪن کائي وئي آهين، ڪامنيءَ جي حسن جا قصيده ٻڌي ٻڌي آئون ته بيزار ٿي پئي آهيان ۽ تون فڪر نه ڪر هوءَ ڪو پهريون ۽ آخري دفعو ته اسان جي گهر ڪو نه آئي آهي. تون ڪئمرا هٿ ڪري رک وري ايندي ته پنهنجي حسرت پوري ڪري وٺجان ۽ سندس فوٽو ڪڍي، وٺجان.“ ڀاڀيءَ بيزاريءَ مان چيو.
”سچي... مو کي ته هوءَ ايڏي وڻي ٿي...“ مون چيو.
”ايڏي ٿي وڻئي ٿي ته وڃي پنهنجي ڪمري ۾ راڻي ٺاهي پلنگ تي وهارينس.“ ڀاڀيءَ چيو.
”حقيقت خبر اٿئي ڇا آهي...؟“ مون کيس سمجهائيندي چيو: ”مون کي صرف سندس حسن نه موهيو آهي پر مون کي سندس اندر هڪ باشعور، نئين سوچ رکندڙ ۽ پنهنجي حقن کي سڃاڻندڙ عورت ليئا پائيندي نظر آئي آهي، جنهن مون کي وڌيڪ هن ڏانهن ڇڪيو آهي.“
”ڇا مطلب؟... اهو وري ڪئين؟؟...“ ڀاڀيءَ حيران ٿي پڇيو.
”هينئر ته مون کي دير پئي ٿئي...“ مون چانهه جو ڪپ خالي ڪندي رکندي چيو: ”واپس اچي ٻڌائيندي سانءِ...“
اهو چئي آئون پنهنجو پرس کڻي ڪِچن مان ٻاهر نڪتس ۽ پوءِ تڪڙا تڪڙا قدم کڻندي گيٽ کان ٻاهر نڪس ۽ صبح جي خوبصورت سمي جي ٿڌڙي هير ۽ ڀرپاسي ۾ موجود وڻن جي ساوڪ ۽ گلن جي سرهاڻ کي محسوس ڪندي مين روڊ ڏانهن يندڙ رستي تي هلڻ لڳس. هلڻ جي دوران آئون سوچي رهي هيس ته اسان وٽ اڪثر ڪري عورتن جا خاص رسالا، اخبارن ۾ مخصوص صفحا ۽ مئگزين وغيره نڪرندا آهن ۽ ٽي وي ۽ ريڊيو تان پڻ مختلف عورتن جا پروگرام پيش ڪيا ويندا آهن پر در حقيقت جن عورتن ۾ شعور بيدار ڪرڻ ۽ حقن جي سڃاڻپ جاڳائڻ لاءِ مواد ڏنو ويندو آهي، اهو صحيح معنيٰ ۾ انهن عورتن تائين پهچڻ بدران رڳو مخصوص طبقن تائين رسي سگهندو آهي ڇو جو اصل ۾ جن عورتن بابت مواد هوندو آهي. انهن وٽ نه ته ريڊيو ۽ ٽي وي هوندا آهن ۽ نه ئي وري هو تعليم يافته هونديون آهن جو اهي رسالا ۽ اخبارون وٺي پڙهي سگهن. هو ته ويچاريون سڄو ڏينهن نٽهڻ اُس جهڙي زندگيءَ ۾ پچنديون ۽ پڄرنديون رهنديون آهن. باقي جن عورتن تائين ريڊيو، ٽي ويءَ جا پروگرام پهچن ٿا يا جيڪي ايتريون پڙهيل آهن جو اخبارون ۽ رسالا پڙهي سگهن ته انهن کي وري جيڪو مواد ڏنو ويندو آهي ان ۾ کين صرف اهو احساس ڏياريو ويندو آهي ته عورت ڪمزور ترين ۽ مظلوم هستي آهي پر عورتن کي پاڻ کي مضبوط ڪيئن بنائڻو آهي يا پاڻ کي ڪمزوري ۽ مظلوميت جي اثر کان آجو رکڻ جو شعور گهٽ ئي ڏنو ويو آهي پر اڄ... ڪامني جي اندر شعور جي ٻرندڙ لاٽ کي ڏسي مون کي خوشي محسوس ٿي ۽ مون سوچيو ته شعور جي اها لاٽ ثبوت آهي. ان ڳالهه جو ته سنڌي عورت سجاڳ ٿي رهي آهي ۽ ڪجهه وقت ضرور لڳندو، پر جڏهن به هن پنهنجو پاڻ کي هٿ ٺوڪي رسمن، رواجن، ظلم ۽ ڏاڍ کان آزاد ڪرايو تڏهن ئي در حقيقت اسان جي قوم ۾ انقلاب ايندو. اها ڳالهه ته اڄ کان ڪيترائي سال اڳ، شاهه سائين جهڙي آفاقي شاعر به محسوس ڪئي جنهن عورت کي ڪمزوري ۽ هيڻائيپ جي Symbol بدران همٿ، جرائت، عزم، ڪردار جي مضبوطي ۽ ثابت قدمي جي علامت طور ڏيکاريو آهي، نه صرف اهو پر عشق ۾ ثابت قدمي ۽ برداشت جو مادو پڻ عورت ۾ ئي ڏيکاريو آهي ۽ جيڪر مارئي، سهڻي، سورٺ، ليلا، سسئي، نوري ۽ مومل نه هجي ها ته اڄ عمر، ميهار، راءِ ڏياچ، چنيسر، پنهون ۽ ڄام تماچي پڻ امر ڪردار نه هجن ها ڇو جو سچي عشق ۾ پاڻ کي فنا ڪري محبت کي هميشه لاءِ امر ڪرڻ جو درس انهن شاهه جي انهن سورمين کان ئي سکيو هو. شاهه جي سورمين بابت سوچيندي سوچيندي ان وقت اوچتو مون کي يونيورسٽي جي بس سامهون کان ايندي نظر اچي ٿي ته آئون سوچن جا سلسلا ختم ڪري تيز وکون کڻي بس ڏانهن هلندي وڃان ٿي.