اڌوري تصوير
آخر هي ڪهڙي قسم جو گوڙ آهي...!!!“
”ڪهڙو گوڙ؟... ڪٿي آهي گوڙ؟؟!!...“ مرڪ ڏاچي معصوميت مان پڇيو. ”منهنجو اشارو هن طوفان بدتميزي نما گوڙ ڏانهن هو“ دانش کيس ڪيسٽ ڏيکاريندي چيو.
”اوهه!...“ مرڪ کلندي چيو: ”ڇا اوهان خوشي جي ڪيفيت واري هر گيت کي طوفان بدتميزي چوندا آهيو؟ ڏسو نه... اهو ته ماڻهوءَ جي موڊ تي منحصر آهي. ڪڏهن ڪلاسيڪل انداز ۾ من کي موهيندڙ آهي ته ڪڏهن نيم ڪلاسيڪل، ڪڏهن هلڪي ڦلڪي انداز واري موسيقي ۽ ڪڏهن وري ڊڪو ۽ ڌماڪي دار قسم جي موسيقي (اٽريڪٽ) ڪندي آهي. خاص ڪري، خوشيءَ جي ڪيفيت ۾ آئون اهڙو ميوزڪ پسند ڪندي آهيان...“
”پر... آئون سخت ڊسٽرب پيو ٿيان پنهنجي ڪم دوران... هونئن به مون کي غير سنجيده ماڻهو ۽ غير سنجيده موسيقي پسند ڪو نه آهن“ دانش اڃان به ڪاوڙيل هو.
”دانش صاحب!... ضروري ته ڪونهي ته بظاهر غير سنجيده رهندڙ ماڻهو هميشه ئي غير سنجيده هجن. ڀئي!... سنجيدگي جي ڳالهه تي سنجيده رهڻ سٺي ڳالهه آهي پر هر وقت بنا سبب جي اداسي ۽ سنجيدگي مونکي نه وڻندي آهي... هونئن به ڇا ڪريان...؟ شوخي ۽ شرارت منهنجي فطرت ۾ شامل آهن اها ئي زندگي آهي... ۽ اها ئي عمر آهي لائيف کي انجواءِ ڪرڻ جي...“ مرڪ ڏاڍي آرام سان چيو.
هن وقت آئون بحث ڪرڻ جي موڊ ۾ ناهيان“ دانش رکائي سان چيو.
”دانش صاحب! ڪڏهن پنهنجي رنگن جي دنيا کان نڪري ٻاهر جي دنيا ۾ به نظر ڊوڙائيندا ته احساس ٿيندو ته زندگي ايڏي بور ۽ ڊل به ناهي جيئن اوهان کي محسوس ٿئي ٿي“ مرڪ چيو.
”مون وٽ ايترو وقت ڪونهي جو ان فضول بحث ۾ مٿو کپايان (ٿورو ترسي) ۽ ها...؟ هيءَ ڪيسٽ به کنيو پيو وڃان اهڙي ڪنهن جاءِ تي وڃي ٿو مٿو وڃايانس جو وري اها فضول ڪيسٽ هن گهر ۾ نه ملي سگهي“. دانش چيو ۽ هليو ويو.
مرڪ دانش جي پيءُ جي مرحوم دوست جي ڌيءُ هئي سندس پيءُ ٻه سال اڳ گذاري ويو هو ۽ وفات کان اڳ هو دانش جي پيءُ کي مرڪ جي پارت ڪري ويو هو، جيڪا ان قوت پڙهائي جي سلسلي ۾ هاسٽل ۾ رهندي هئي ۽ ڇهه مهينا کن اڳ هو پنهنجي تعليم مڪمل ڪري چڪي ته دانش جو پيءُ کيس گهر وٺي آيو هو. مرڪ جي اچڻ کان اڳ ته دانش جي گهر ۾ بيحد خاموسي هوندي هئي. سندس پيءُ نوڪري جي سلسلي ۾ سڄو ڏينهن گهر کان ٻاهر رهندو هو ۽ سندس ماءُ گهڻو ڪري چپ ئي رهندي هئي. هونئن به هن سان ڳالهائڻ وارو هو ئي ڪير...!!؟ دانش پاڻ تمام سٺو آرٽسٽ هو، سندس ته ڪل ڪائنات ئي ڄڻ رنگ، برشن ۽ ڪئنوس ۾ سمايل هئي ۽ هو پنهنجي فن ۾ ايڏو ته جنوني ٿي ويو هو جو کيس ٻاهرين دنيا، گهر، رشتن ۽ دوستن سان به ڪا گهڻي دلچسپي نه رهي ۽ محبت خلوص، فطرت... جيڪي سندس فن جا اص موشوع هئا. هو انهن کي پينٽ ته ڪندو هو پر حقيقي زندگي ۾ هو انهن کان اوڏو ئي پري ٿيندو پي ويو. ان ڪري مرڪ جي وجود سان به کيس ڪا به دلچسپي نه هئي. البت مرڪ جي گهر ۾ اچڻ سان گهر جو ماحول ئي بدلجي ويو هو، هوءَ واقعي مرڪ هئي. هر وقت کلندڙ ۽ مڪرندڙ اڳ ۾ جنهن گهر ۾ خاموشي هوندي هئي، اتي هاڻي مرڪ جا ٽهڪ گونجندا هئا. عجيب ڇوڪري هئي. خاموشي ۽ سنجيدگي سان ته ڄڻ پوندي ئي ڪا نه هيس. هو هر وقت ڪنهن نه ڪنهن ڪم ۾ مصروف هوندي هئي. گهر جو گهڻو ڪم هاڻي يا ته پاڻ ئي ڪندي هئي يا وري نوڪر کان پاڻ بيهي ڪرائيندي هئي. ڪڏهن ڪتابن مان پڙهي پڙهي رڌ پچاءُ جا تجربا ڪندي هئي ته ڪڏهن وري مالهيءَ جي سر تي بيهي گلن جون نيون چڪيون هڻائيندي هئي يا باغ جي صفائي ڪرائيندي هئي. دانش جي ماءُ سان پڻ هوءَ ڪچهري ڪندي هئي ۽ الائي ڇا ڇا کيس ٻڌائيندي هئي جو دانش کيس اڪثر کلندي ۽ مرڪندي ڏٺو هو. هوءَ ته ڏاڍي وندري پئي.
هڪ ڏينهن جڏهن دانش ٻاهران موٽيو هو ته ڪمري ۾ گهڙندي مرڪ تي نظر پيس ته پڇيائين. ”مرڪ!... تون هتي منهنجي ڪمري ۾ ڇا پئي ڪرين؟!!“
”ڪجهه نه...“ مرڪ کلندي چيو ”بس ڪمري جي صفائي پئي ڪيم.“
دانش ٿورو غور ڪيو ته کيس سندس ڪمري جي سيٽنگ بدليل لڳي، اهو ڏسي هو چڙي پيو ۽ چيائين: ”هيءُ... منهنجي ڪمري جي سيٽنگ ڪنهن بدلائي آهي... آخر هي سڀ ڪجهه ڇا آهي...؟“
”اوهه... دانش! ان ۾ ڀلا ايڏو ناراض ٿيڻ جي ڪهڙي ڳالهه آهي؟... مون بدلائي آهي ڪمري جي سيٽنگ“ مرڪ چيو.
”پر... آخر ڇو...؟؟!...“
”ڏسو نه ڀلا... ضروري آهي ڇا ته جيڪڏهن اوهان جو سامان هيڏانهن هوڏانهن وکريل هجي، ڪمرو بي ترتيب هجي، توهان جا وار وکريل هجن... تڏهن ئي اوهان آرٽيسٽ لڳندا...؟ ڇا صاف سٿري ڪمري ۾ رهندڙ ۽ پنهنجي شخصيت تي توجهه ڏيندڙ ماڻهو آرٽسٽ نه لڳندو آهي...؟!“ مرڪ معصوميت مان پڇيو پر دانش وري رکي لهجي ۾ چيو: ”آئون فضول بحث جو عادي ڪو نه آهيان...“
مرڪ وري به کلي دل سان مرڪندي چيو ”دانش! سچ ٻڌائجو... هاڻي هن ترتيب ۾ اوهان جو ڪمرو وڌيڪ خوبصورت، روشن ۽ کلو کلو نه پيو لڳي؟...“
”پر...“ دانش بدستور چڙ ما چيو: ”آئون ڪنهن کي به اجازت نه ڏيندو آهيان ته هو منهنجي شين کي هٿ لائي“
هاڻي مرڪ کي به ڪاوڙ اچي وئي هن تيز لهجي ۾ چيو.“ آخر مون ڪيو ڇاهي...!!؟؟ رڳو سامان کي صحيح ترتيب سان ئي ته رکيو اٿم ۽ هي ڪتاب سڀ هتي هتي وکريا پيا هئا ۽ ڦاٽي رهيا هئا تن کي ترتيب سان شيلف ۾ رکيو اٿم، هيڏانهن هوڏانهن پيل رنگن ۽ برشن کي جمع ڪري، هڪ پاسي رکيو اٿم، نوان پردا سبرايا هئا سي لڳرايا اٿم... بس! اهو ئي جرم آهي نه منهنجو...؟؟؟“
دانش تي ته ڄڻ ڪاوڙ جو ڀوت سوار هو. هن مرڪ کي ٻڌو اڻ ٻڌو ڪندو وري ڪاوڙ ۾ چيو: ”اوهه!... هيءَ دري ڪنهن کولي آهي؟... آئون ته اها ڪڏهن کوليندو ئي ناهيان پوءِ... ڇو کولي وئي آهي...!؟“
”توهان الائي ڪهڙي قسم جا آرٽسٽ آهيو. اوهان کي فطرت جي حسن سان ڪو لڳاءُ ئي ڪونهي. ڏسو نه... هيءَ دري کولڻ سان لان جو منظر هتان ڪيڏو نه خوبصورت نظر پيو اچي. دري جي ويجهو هي گلاب جي گلن سان ڀريل ٻوٽا ڪيڏا پيارا پيا لڳن. هي وشال آسمان، هي سڀ فطرت جا حسين رنگ آهن... ڪجهه محسوس ڪيو؟!... سڄو ڪمرو گلاسن جي خوشبوءِ سان واسجي ويو آهي.“
”بس!... بس!... گهڻو ٿيو. هاڻي براءِ مهرباني هتان هلي وڃ“ دانش چيو ۽ دريءَ کي جهٽڪي سان زوردار آواز ۾ بند ڪري پڙدا ڏئي پڏيا. مرڪ کي ڪاوڙ ته لڳي پر وري به هن نرم لهجي ۾ چيو. ”آخر توهان ايڏا چڙ چڙا ۽ بدمزاج ڇو آهيو؟... ان ڏينهن اوهان کي منهنجو رڪارڊ پليئر ٻڌڻ ناگوارا لڳو ۽ اڄ وري ڪمري جي صفائي ۽ سيٽنگ ڪرڻ... آخر توهان ائين ڇو آهيو؟“
”بس!... براءِ مهرباني آئنده مون تي اها مهرباني نه ڪجو“ دانش چيو. ”ڪو نه ڪنديس آئنده“ مرڪ به ڪاوڙ مان چيو. ”هاڻي هن آرٽيفشل ماحول ۽ روشنين ۾ ويهي نيچر کي پينٽ ڪريو... وڃان پئي... هونهه!... هوءَ ڪهڙي مثل آهي...!!؟؟“ مرڪ ويندي ويندي بيهي رهي ۽ سوچڻ لڳي ۽ پوءِ چپٽي وڄائيندي چيائين.
”ها!... ڀلائي ڪر ڄٽ سان ڦيري هڻي پٽ سان“
”واٽ...“ دانش زوردار رڙ ڪئي ۽ مرڪ زور سان کلندي ڪمري مان ڊوڙي نڪري وئي. ان ڏينهن کان پوءِ مرڪ وري دانش جي ڪمري جي صفائي نه ڪئي، پر ڪڏهن ڪڏهن رات جو دير تائين دانش ڪنهن پينٽنگ تي ڪم ڪندو هو ته مرڪ کيس چانهه ٺاهي ڏئي ويندي هئي. هڪ ڀيري مرڪ شام جي چانهه ٺاهي کڻي جڏهن سندس ڪمري ۾ آئي ته هو ان وقت ان ساڳي عورت واري پينٽنگ تي ڪم ڪري رهيو هو. مرڪ غور سان اتي بيهي ان پينٽنگ ڏانهن ڏسي رهي هئي. دانش کي سندس محويت تي کل اچي وئي ۽ هن مرڪندي چيو: ”ڇا پئي ڏسين ايڏو غور سان...“
”ڏسان پئي ته ڪيڏي نه حسين عورت آهي. دانش! هڪ ڳالهه ٻڌائيندا؟“ مرڪ چيو:
دانش جو موڊ ان ڏينهن خوشگوار هو ان ڪري هن فراخدلي سان چيو: ”ها... ڇو نه... ڪهڙي ڳالهه آهي...“ مرڪ ڪجهه سنجيدگيءَ سان چيو ”آئون اڪثر سوچيندي آهيان ته جيڪي به آرٽسٽ شاعر ۽ اديب هوندا آهن، اهي سڀ ايڏا حسن پرست ڇو هوندا آهن؟ شاعر هميشه خوبصورت عورتن تي ئي شاعري ڪندا آهن“ اديب پڻ سدائين خوبصورت عورتن کي ئي ڪهاڻين جي هيروئين بنائي پيش ڪندا آهن ۽ مصور به گهڻو ڪري خوبصورت عورتن کي ئي پينٽ ڪندا آهن ڇا عام ماڻهو يا بدصورت ماڻهو ڪڏهن به سندن تخليقن جا خاص موضوع نٿا بنجي سگهن؟... جذبا ته سڀني جا هڪ جهڙائي هوندا آهن نه... پوءِ... ڇا اسان جهڙيون عام شڪل صورت واريون ڇوڪريون شاعرن، اديبن ۽ مصورن جو موضوع نٿيون بنجي سگهن؟؟؟...
”ڀئي سوال تي ڏاڍو ڏکيو آهي... دانش کلندي چيو ۽ شايد آئون هن جو صحيح جواب به نه ڏئي سگهان. باقي حسن پرستي ته قدرتي نموني فنڪارن جي اندر ۾ هوندي آهي ته جيئن هن ڏکن ۽ بدصورتي جي ڏيهه مان فنڪار ماڻهو حسن کي پنهنجي تخليقن وسيلي ٻين ماڻهن جي آڏو پيش ڪن ته جيئن ڪجهه لمحن لاءِ ئي سهي ماڻهو ان کي ڏسي پنهنجا سمورا ڏک وساري ويهي... خير!... منهنجو اهو جواب بهرحال ايڏو مطمئن ڪندڙ نه آهي.“
”نه... نه...“ مرڪ جلدي چيو ”منهنجي اها ڳالهه چوڻ جو ڪو ٻيو مقصد نه هو، منهنجو ته صرف اهو مطلب آهي ته حسن پنهنجي جاءِ تي اهيمت رکي ٿو پر صرف حسن پرستي ۾ گم ٿي ٻين عام ماڻهن جي حيثيت ۽ چاهتن کي به نه وسارڻ گهرجي ۽ محبت جهڙي جذبي کي صرف حسين چهرن لاءِ به وقف نه ڪرڻ گهرجي... ڪڏهن ڪڏهن... انهن عام صورتن ڏانهن به ڌيان ڏجو جيڪي اوهان جي چوڌاري آهن... ۽ اوهان سان پيار ڪنديون آهن...“
دانش اهو ٻڌي چپ ٿي ويو هو يا شايد کيس ڪو جواب ئي نه سجهيو هو. ٿوري دير کان پوءِ هوءَ هلي وئي ان ڏينهن هوءَ دانش کي هڪ ٻي مرڪ لڳي هئي، سنجيده ۽ بردبار.
ڏينهن گذرندا رهيا مرڪ جون اهي ئي مصروفيتون هيون، اهو سندس هر دم مرڪندڙ چهرو هو ۽ سندس (ائڪٽوٽيز) ۽ دانش جون به ساڳيون مصروفيتون هيون، رنگن جي دنيا ۾ گم... ۽ پوءِ هڪ ڏينهن هڪ نئين تبديلي آئي، جڏهن دانش جي پيءَ کيس لائبرري ۾ ڪجهه خاص ڳالهين ڪرڻ لاءِ سڏبو هو ۽ چيو هئائين. دانش پٽ!... اڄ مون کي تو سان ڪجهه ضروري ڳالهيون ڪرڻيون آهن.“
جي بابا!... دانش چيو،
پٽ!... سندس پيءَ ڪجهه سوچيندي چيو ته:
”مرڪ بابت تو سان ڳالهائڻو آهي... منهنجو مطلب آهي ته هوءَ توکي ڪيئن ٿي لڳي...؟؟“
مرڪ!!؟؟... دانش پريشان ٿيندي چيو ته پر بابا! اوهان اهو ڇو پيا پڇو...؟!!
”پٽ!... توکي ته خبر آهي ته هوءَ منهنجي مرحوم دوست جي نياڻي آهي، سچ پچ ته هو صرف منهنجو دوست نه پر ڀاءُ وانگر هو، سندس منهنجي مٿان ڏاڍا احسان آهن، اڄ اسان وٽ جيڪي به ڪجهه آهي، اهو سڀ ڪجهه (اسٽيبلش) ڪرڻ ۾ هن ئي منهنجي مدد ڪئي هئي ۽ موٽ ۾ ڪڏهن به ڪجهه نه گهريائين پر جڏهن هو بيماري جي بستري تي هو تڏهن هو هر وقت پنهنجي نياڻي لاءِ پريشان رهندو هو، جو کانئس سواءِ سندس نياڻي جو ڪو اوهي واهي نه هو پوءِ هن مون کان اهو واعدو ورتو هو ته جيڪڏهن کيس ڪجهه ٿي ويو ته پوءِ مرڪ جي تعليم مڪمل ٿيڻ تي آئون کيس پنهنجي گهر وٺي ايندس، ۽ سندس ذميواري کڻندس، ائين سندس وفات کان پوءِ مرڪ جي سموري ذميواري هاڻي منهنجي مٿان آهي ۽ هاڻي جڏهن ته سندس تعليم به مڪمل ٿي چڪي آهي ته سندس شادي جي ذميواري به منهنجي مٿان عائد ٿئي ٿي... هونئن ته سندس لاءِ رشتن جي ڪمي ڪانهي پر تنهنجي ماءُ جو ۽ منهنجو اهو خيال آهي ته هوءَ هميشه هن ۾ رهي... اسان جي نياڻي ٿي... جيڪڏهن تون هن سان شادي ڪرين...“
آئون...!!؟؟ دانش جي ذهن ۾ ڄڻ زوردار ڌماڪو ٿيو، بابا!... ”مون ته ائين ڪڏهن سوچيو به ڪونهي...“
”پوءِ هاڻي کڻي سچو هونئن به هوءَ ڏاڍي معصوم ۽ پياري ڇوڪري آهي،“ ڪهڙي ڪمي آهي هن ۾؟ سندس گهر ۾ اچڻ سان ڪيڏي نه رونق ٿي وئي آهي. دانش جي پيءُ چيو
”بابا! بيشڪ هن ۾ ڪا برائي ڪانهي هوءَ سٺي ڇوڪري آهي پر هوءَ منهنجي معيار تي پوري نٿي لهي ڇو جو هو غيرسنجيده ڇوڪري آهي هو ڪڏهن به مونکي يا منهنجي فن کي سمجهي نٿي سگهي،“ دانش هٻڪندي چيو.
”هون!...“ دانش جو پيءُ ڪجهه دير لاءِ ڪنهن گهري سوچ ۾ گم ٿي ويو ۽ پوءِ وري چيائين:
”ٺيڪ آهي، آئون نه ته توکي مجبور ڪندس نه ئي اجايو زور ڀريندس... پر پٽ! ڪو به فيصلو ڪرڻ ۾ ايڏي جلدي نه ڪر مون کي وري به سوچي ٻڌائجان.“
دانش لائبرري کان ٻاهر نڪتو ته در وٽ مرڪ کي بيٺل ڏٺائين هو شايد اتي ئي بيٺل هئي ۽ هن سڀڪجهه ٻڌي ورتو هو الائي ڇو دانش هن جي نگاهن سان نگاهون ملائي نه سگهيو ۽ تيز تيز قدم کڻندو ٻاهر هليو ويو، ان شام هو گهر کان ٻاهر ئي رهيو پوءِ رات جو گهرو مٽيندي دير ٿي وئي هيس، گهر ۾ خاموشي ڇانيل هئي شايد سڀ سمهي چڪا هئا، دانش پنهنجي ڪمري ڏانهن وڌڻ لڳو ته اوچتو مرڪ جي ڪمري مان ايندڙ ڪنهن اداس گيت جي آلاپ سندس قوم اتي ئي روڪي ڇڏيا، هن ڏٺو ته مرڪ جي ڪمري جي بتي پڻ ٻري رهي هئي کيس حيرت ٿي ته مرڪ کي ته اداس گيت پسند نه هوندا آهن پوءِ اڄ کيس ڇا ٿيو هو. هو ڪجهه دير اتي اونداهه ۾ بيٺو رهيو ۽ پوءِ تيز تيز قدم کڻندو پنهنجي ڪمري ڏانهن وڌي ويو. ٿوري دير کان پوءِ هو وري رنگ جي دنيا ۾ گم ٿي چڪو هو اڄ وري هو پنهنجي اڌوري تصوير تي ڪم ڪري رهيو هو. اوچتو ڪنهن جي اچڻ جي کڙڪي کيس ڇرڪائي وڌو هن پيٺيان مڙي ڏٺو ته مرڪ هن لاءِ چانهه کڻي آئي هئي. سندس چهري تي سنجيدگي ڇانيل هئي ۽ اکيون آليون هيون هن خاموشي سان کيس چانهه ڏني ماحول جي ڳنڀيرتا کي ٽوڙڻ لاءِ دانش خوشگوار لهجو ٺاهيندي چيو.
”مرڪ!... بيٺي ڇو آهين؟!... ويهه نه...“ نه آئون وڃان ٿي... مرڪ اهو چئي وڃڻ لڳي پر وري ڪجهه سوچي موٽي آئي ۽ سنجيدگي سان چيائين:
”مون کي افسوس آهي ته منهنجي ڪري اوهان کي ڏاڍي پريشاني ٿي پر اوهان پريسان نه ٿيو اوهان وڏي آرام سان رشتو قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو... آئون نٿي چاهيان ته منهنجو وجود ڪنهن جي ذاتي زندگي تي اثر انداز ٿئي.“ دانش شرمندو ٿيندي چيو:
”مرڪ! تو ته اڄ مونکي حيران ڪري ڇڏيو آهي تنهنجو هي روپ ڪيڏو نه انوکو ۽ نئون آهي... مون ته ڪڏهن سوچيو به ڪو نه هو ته هر وقت کلندڙ مرڪندڙ ۽ شرارتون ڪندڙ اها ڇوڪري سنجيدگي جي وقت ايڏي سنجيده به ٿي سگهي ٿي.“
مرڪ تلخ لهجي ۾ چيو ”توهان به انهن ئي ماڻهن مان نڪتا جيڪي فقط سمنڊ جي ڪناري تي بيهي اندازي سان سمنڊ جي گهرائي بابت راءِ رکندا آهن، جڏهن ته سمنڊ جي گهرائي جي اصل خبر انهن کي هوندي آهي جيڪي سمنڊ جي تهه ۾ لهي ٿا وڃن ۽ جڏهن موٽندا آهن ته هو خالي هٿ نه هوندا آهن پر هن جي هٿ ۾ سچا موتي هوندا آهن ماڻهو به ته سمنڊ جيان ئي هوندا آهن مٿاڇري نگاهه وجهڻ ۾ عام لڳندا آهن، پر جڏهن کين پرکيندا ته محسوس ٿيندو ته هر ڪو ماڻهو موتي داڻو توهان منهنجي چهري تي پکڙيل مرڪ ۽ غير سنجيده روبو ڏسي مون بابت غلط اندازو لڳايو، ڏکن ۽ محرومين کي مون تمام ويجهو کان ڏٺو آهي اڃان الائي ننڍڙي هيس جو ماءُ جي ممتا کان محروم ٿي ويس، شعور جي ڏاڪي تي قدم رکيم ته بابا به هن واڳون جڳ ۾ اڪيلو ڇڏي ويو... ممتا ۽ پيءُ جي شفقت کان محروم انسان ڪهڙا ڏک سهن ٿا، اهو آئون شدت سان ڄاڻان ٿي... ۽ اڪثر سوچيندي آهيان ته هينئر جيڪڏهن انڪل ۽ آنٽي کان مونکي ماءُ پيءُ جي شفقت نه ملي ها ته شايد آئون پاڻ ۾ جيئڻ جو حوصلو آڻي نه سگهان ها... ۽ پوءِ... پنهنجي اندر جون اهي محروميون ۽ ڏک لڪائي جيڪڏهن آئون خوش رهڻ جي ڪوشش ڪريان ٿي ۽ ٻين کي به خوش رکڻ جي ڪوشش ڪريان ٿي ته ان جو مطلب اهو ته ڪونهي ته آئون غيرسنجيده آهيان...“
”اوهه!... آءِ ايم ساري... واقعي مون توکي الاهي هرٽ ڪيو آهي...“ دانش شرمندو ٿيندي چيو ته پوءِ پنهنجي پينٽنگ مرڪ کي ڏيکاريندي چيائين ته... ”چڱو هاڻي ڀلا پنهنجو موڊ ٺيڪ ڪر ۽ هي ٻڌاءِ هي تصوير توکي ڪيئن ٿي لڳي؟... الائي ڇو هيڏي محنت ڪرڻ کان پوءِ به هي مون کي اڃا اڌوري ٿي لڳي، تنهنجو ڇا خيال آهي.“
”حيرت آهي...؟!!... اوهان پنهنجي فن بابت مون کان رايو پيا وٺو؟؟ اوهان ته پاڻ ئي چيو هو ته آئون ڀلا توهان کي ۽ توهان جي فن کي سمجهڻ جي صلاحيت ڪٿان ٿي رکان؟“ مرڪ تلخ لهجي ۾ چيو.
”طنز پئي ڪرين...؟“ ... دانش چيو ته... مرڪ تلخي سان کلندي چيو طنز نه پر حقيقت بيان ڪئي اٿم... ۽ سچ هميشه تلخ لڳندو آهي ان ڪري جيڪڏهن اوهان جي پينٽنگ جي خامي بابت سچ چونديس ته ڪٿي وري اوهان کي ناگوارا نه لڳي.“
”نه... نه!... چئو ڪهڙي خامي آهي هن ۾.“
مرڪ ان پورٽريٽ جي سامهون اچي بيٺي ۽ غور سان ان کي ڏسندي چيائين:
”دانش غور سان هن تصوير کي ڏسو هن ۾ ڏيکاريل عورت جو چهرو حسين هئڻ جي باوجود ڪيڏو نه بي تاثر آهي... ڄڻ ڪو پٿر هجي... جڏهن ته انسان ته احساسن ۽ جذبن جو مجموعو آهي ۽ ... هي تصوير ان ڪري اڌوري ٿي لڳي جو هن کي ٺاهيندڙ فنڪار پاڻ اڃان مڪمل ناهي...“
”ڇا مطلب!... دانش حيران ٿيندي پڇيو:“
”جيڪو ماڻهو پنهنجي ذات جي حصار مان نڪري نه سگهي اهو سچو ۽ مڪمل فنڪار نٿو ٿي سگهي. مرڪ آرام سان چيو. ”جيستائين فنڪار ٻين جي جذبن ۽ احساسن کي به گهرائي ۾ محسوس نٿو ڪري ايستائين هو پنهنجي ڪنهن پورٽريٽ ۾ ڏيکاريل ماڻهو جي چهري تي به هن جي اندر جي ڪيفيت رچي نه سگهندو. جيئن هن عورت جي اندر جي احساس کان هن جو چهرو عاري آهي... ان ڪري جو اوهان خود به اڌورا آهيو. ڇا!...“
”ڇا!... آئون آئون اڌورو آهيان...!!؟؟“
”ها...؟ ڇو جو ٻين جي احساس جذبن رشتن ۽ محنتن کان وانجهيل ماڻهو اڌورو ئي نه ٿيو نه...“
مرڪ ڪمري مان هلي وئي ۽ دانش کي اونهي سوچن جي سمنڊ ۾ اڇلائي وئي ۽ ان ڏينهن کان مرڪ ۾ ڄڻ تبديلي اچي وئي هئي هر وقت کلندڙ ۽ مرڪندڙ چهرو اداس ٿي ويو، اها ڳالهه سڀني کي محسوس ٿي هئي ۽ پوءِ مرڪ ڪجهه ڏينهن لاءِ پنهنجي هڪ ساهيڙي جي گهر رهڻ لاءِ هلي وئي هئي. دانش جا ماءُ پيءُ ته اداس ٿيا ئي هئا پر الائي ڇو کيس به پنهنجو گهر اوپرو اوپرو لڳي رهيو هو. هن سوچيو ته هي خاموشي ته شروع کان ئي هن گهر جو مقدر هئي پر هاڻي اها خاموشي به اوپري اوپري ڇو لڳي رهي هئي؟ ائين ڪجهه ڏينهن گذري ويا، کيس لڳندو هو ته ڄڻ زندگي ۾ ڪمي اچي وئي هئي. کيس پاڻ به پنهنجي اندر جي ان تبديلي تي حيرت هئي. اڪثر کيس مرڪ جون ڳالهيون ياد اينديون هيون. سندس دل شدت سان چاهيندي هئي، ته مرڪ اچي ۽ سندس وکريل ڪتابن کي ترتيب سان شيلف تي رکي رنگ ۽ برش هڪ طرف طريقي سان رکي، کيس چانهه ٺاهي آڻي ڏي... گهر ۾ زندگي هجي... ٽهڪ هجن... ۽ پوءِ نيٺ هن هڪ فيصلو ڪري ورتو هو. ”ها! مرڪ ئي هن گهر جي ضرورت هئي ۽ هن کي هميشه هن گهر ۾ رهڻو هو...“ ۽ پوءِ جنهن ڏينهن دانش جو پي ڊرائيور کي مرڪ کي وٺڻ لاءِ موڪلي رهيو هو ته هن ڊرائيور کان ڪار جي چاٻي ورتي هئي ۽ پاڻ ڪار ڪاهي کيس وٺڻ ويو هو.
مرڪ جڏهن پنهنجي ساهيڙي کان موڪلائي گاڏي ۾ اچي ويٺي ته دانش کي ڏسي حيران ٿي وئي سفر دوران ڪجهه دير ته خاموش رهي پوءِ دانش کيس مخاطب ڪندي چيو:
”مرڪ!... منهنجي اڌوري تصوير مڪمل ٿي ويئي آهي.“
”واقعي...!! پر ڪيئن...؟!“ مرڪ پڇيو ”شايد!... ان ڪري جو هاڻي آئون به اڌورو ماڻهو نه رهيو آهيان، ڇو جو تنهنجي وڃڻ کان پوءِ آئون انهن سڀني احساسن ۽ جذبن کان واقف ٿي ويو آهيان... جن کان اڳي پري ٿي ويو هوس. واقعي محبتون ۽ فطرت جا سڀ حسين رنگ ته منهنجي چوڌاري موجود هئا ۽ آئون ئي پري ٿي ويو هوس... ۽ اها به حقيقت آهي ته جيڪو فنڪار فطرت جي نظام ۽ قانون جي وچ ۾ رهي انهن کي محسوس نٿو ڪري ماڻهن جي وچ ۾ رهي سندن ڏک سک ۽ مسئلا نٿو ڏسي ايستائين هو مڪمل فنڪار نٿو ٿي سگهي... ۽ ها!...“ دانش ڪجهه دير ترسي مرڪ ڏانهن شرارت مان مرڪي ڏٺو ۽ پوءِ چيائين ”هاڻي اها به خبر پئجي وئي اٿم ته منهنجي چوڌاري اهي ڪهڙيون عام صورتون آهن، جيڪي مون سان پيار ڪن ٿيون ۽ جن کي حسن پرستي ۾ گم ٿي وساري ويٺو هوس.“
مرڪ جي چهري تي ڪجهه حياءُ ۽ خوشي سان ڀرپور تاثر اچي ويا هئا ۽ ڪيترائي انوکا رنگ وکري ويا هئا ۽ ان وقت اها هڪ عام چهري واري ڇوڪري به کيس ڏاڍي پياري لڳي رهي هئي ۽ کيس سندس چوڌاري انڊلٺ جا رنگ پکڙيل نظر آيا هئا هو ان مهل کيس سندس مڪمل ٿي ويل تصوير جيان ئي مڪمل لڳي هئي... ۽ پوءِ جڏهن هو کيس گهر وٺي آيو هو ته ٿوري دير کان پوءِ ئي ڄڻ سڄي گهر جو ماحول بدلجي ويو هو. اها ئي مرڪ جي معصوم مرڪ هئي، رنگ هئا رونق هئي ۽ زندگي هئي. دانش پنهنجي ڪمري ۾ آيو، ڪمري ۾ کيس اونداهه ۽ ٻوسٽ محسوس ٿيڻ لڳي، کيس مونجهه ٿيڻ لڳي هن پردا هٽائي دري کولي ڇڏي تازي هوا جي لهر ڄڻ ڪمري مان سڄي ٻوسٽ کي ٻاهر ڌڪي ڇڏيو هن لان ۾ بيٺل گلن جي ٻوٽن ڏانهن ڏٺو وڻن تي مٺڙيون لاتيون لوندڙ جهرڪين کي ڏٺو وشال نيري آمان ڏانهن نظر ڪئي، کيس زندگي ڏاڍي حسين لڳي. ساهن ۾ گلابن جي سڳنڌ کي محسوس ڪندي اوچتو کيس ڪو خيال آيو، هن پنهنجي ٽيبل جو خانو کولي اها ڪئسٽ ڪڍي جيڪا هن مرڪ کان ڦري هئي ۽ ٽيپ رڪارڊ ۾ لڳائي ان کي آن ڪيو ته خوشي جي احساس سان ڀريل گيت سان سڄي ڪمري جو ماحول خوشي سان ٻهڪڻ لڳو.
(ريڊيو حيدرآباد ۽ خيرپور تان نشر ٿيل گيتن ڀري ڪهاڻي)