ڳوليان ۽ ڳنڍيان
ڀٽائي سُر رامڪليءَ ۾ جيڪي جيءَ جون جڙون، محبت جي ميخن وانگر هنيون آهن تن ۾ جيڪا گهرائي ۽ سندس مشاهدي جي مام آهي تنهن مان سمورو سنڌي سماج ائين جهلڪي ٿو جئين آرسي ڏسندڙ کي پنهنجو چهرو هو بهو نظر ايندو آهي. ڀٽائي جي مشاهدي ۾ سنڌي سماج جي اڪثريتي طبقي جي زندگي بابت ججهو احوال آهي. هن وقت اسين ڊجيٽل ٽيڪنالاجيءَ جي دور ۾ هلون پيا ۽ ڳالهه مڙئي هٿن مان نڪري وڃي اُڀ جي اکٽ ۽ اڪٿي پولار ۾ پيئي آهي جتي ڪنهن جو هٿ پير نٿو پُڄي تنهنڪري زماني ۾ پنهنجي سماج جي روشن مستقبل جي ڳولا ڪرڻ گهرجي ۽ سماج کي چُرندڙ پُرندڙ متحرڪ دُنيا سان ڳنڍڻ گُهرجي ۽ ڀٽائي جي ڳوليان ۽ ڳنڍيان واري صلاح کي هٿ ۾ وٺي هلڻ گُهرجي جيئن ايندڙ وقت بهتر هُجي ائين نه ٿئي ته صدين کان جيڪي سور آهن سي جاري ۽ ساري هُجن سنڌ جي 70 سيڪڙو آبادي اڄ به غربت جي لڪير کان هيٺ گُزاري ٿي. شهر جڻ (urbanization)جو عمل ويراوير وڌ آهي ۽ لڏپلاڻ جو اهو اکٽ سلسلو هڪ ڇيڙي کان ٻئي ڇيڙي تائين جاري آهي. سنڌ ۾ هزارين ڪلو ميٽر روڊ آهي پر اُن جو ڪيترو حصو هلڻ ڪرڻ جي قابل آهي سنڌ ۾ هزارين اسڪول آهن پر اُنهن جي حالت ڇا آهي؟ امن امان جي صورتحال ڪيئن آهي اهو به ڪنهن کان اڇانو ناهي. سنڌي سماج ۾ جيڪي قدر اڄ کان 50 ورهيه اڳ هئا اُهي يا ته تبديل ٿي چُڪا آهن يا تاراج ٿي چُڪا آهن ۽ ڪيئي نوان قدر جُڙي راس ٿي وڌي ويجهي چُڪا آهن. راڄ جيڪي ڀاڳ سڏبا هُئا اُهي هاڻي ويران ماڳ ٿيندا پيا وڃن. سنڌي سماج ۾ هن وقت تائين جيڪي تبديليءَ جا تجربا ڪياويا آهن سي پُڻ پنهنجي منزل مائڻ کان اڳ پرلوڪ پڌاري چُڪا آهن ائين سنڌي سماج جي سماجي تحريڪ جا ڪيئي پهلو آهن جن جي اڀياس ڪرڻ کانپوءِ هر ڪنهن پنهنجو جوڙو جو ٽيو ۽ گهوڙو ڊوڙايو. نتيجو اهو نڪتو ته گهڻو تڻو ڪم ڪيو ڪلر هاريو ثابت ٿيو. سنڌ قومپرستيءَ جي لهر ڏٺي سُرخ انقلابن جي لهر ڏٺي. اليڪشني سياست جا سمورا روپ ۽ ڪوپ ڏٺا ۽ موجوده دور ۾ سماج سُڌارڪي دور ۽ ميڊيا جي دور ۽ مذهبي لهر جي دومان گُذري رهي آهي ۽ ايندڙ وقت ۾ جيڪا به شڪل صورت هن سماج جي بيهندي اُن کي تبديل ڪرڻ لاءِ شعوري ڪوشش ئي نه ٿي آهي ته بُکين ڏکين ماڻهن جي اُهنجن ايذائن جي درد جو درمان ڇا ۾ آهي اُهي ڪئين اڳتي وڌي انهيءَ بُک ۽ بدحاليءَ جي تحت الثريٰ مان مٿي نڪرندا اسان هرروز اخبارن ۾ ڪاري ڪاريءَ جون خبرون پڙهون ٿا اسان هر روز اماندار ۽ واهر جا واڪا ٻُڌون ٿا اسان هر روز بدعنوانيءَ جا نت نوان قصا ٻُڌون ٿا پر عام سنڌي ماڻهو نه اُن جو حصو آهي نه اُن جو بينيفيشري پر هُو ويچارو ته سرنديءَ واري طبقي لاءِ ڄڻ ڪنفيڪشنري آهي جنهن کي سندس نسلن جا نسل ڀوڳيندا اچن پيا انهيءَ سموريءَ ماجرا جو مذڪور لهڻ لاءِ سنڌي سماج جو غير جانبداراڻا تجريو ڪرڻو پوندو ته اسان جي سماجي تحرڪ جا ڪهڙا مُحرڪ آهن ۽ اُهي ڪٿان اُتساه وٺن ٿا يا اُنهن ۾ ڪا خاطرخواه تبديلي نٿي اچي آخر اُن جا ڪهڙا ڪارڻ آهن ۽ اُنهيءَ ڪاڪ محل مان نڪري پار پوڻ جي ڪهڙي واٽ مُنا سب آهي هن وقت جيڪا بهتريءَ جي روشني نظر اچي ٿي اُها اها آهي ته هيءُ “ڄاڻ” جو دور آهي ميڊيا جو دور آهي دُنيا نئين عالمي سٽاءُ مطابق “عالمي ڳوٺ” ٿيڻ طرف وڌي رهي آهي اُن وقت ۾به اسان جي ڳوٺن جي اها حالت رهي ته پوءِ ڪڏهن ۽ ڪيئن سُڌارو ايندو ٻي خوش آئنده ڳالهه اها آهي ته مجوده سنڌي نوجوان انتهائي سُڄاڻ آهي ۽ هُو وقت جي ڌاري کي ڏسي ٿو ۽ اُن ۾ وک ۾ وک ملائي هلڻ جو اُتساهه رکي ٿو اُن کي صرف درست رهنمائي ۽ رُخ جي ضرورت آهي ڳولهڻ ۽ ڳنڍڻ جي ڳالهه ڪندي ڀٽائي جي سُررا مڪليءَ جي هيءُ بيت ذهن تي تري اچي ٿو.
ڳوليان ۽ ڳنڍيان ويا ويراڳي نڪري
محبت جا سنديان، آئون نه جيئندي اُن ري
شاهه