سنڌ شناسي

سنڌ تي حملن جي تاريخ

سنڌ جي تاريخ تي لکيل هن ڪتاب ۾ صرف ڌارين جي ڪاهن، انهـن جي ڦرلـٽ، ظـلـم ۽ زيادتـيءَ کي چِٽيو ويو آهي.
هن ڪـتاب ۾ ڪُل 28 مضمون شامل ڪيا ويا آهن، جن ۾ سنڌ امڙ ڌرتي، سنڌي ۽ آريا، سنڌي ۽ ايراني، سڪندر مقدوني سان سنڌين جي ويڙهاند، سنڌين جو اعلان آزادي، موريا خاندان کانپوءِ سنڌ جي حالت، ساڪا قبيلن جي سنڌ ۾ آمد، ڪشن گهراڻو، سنڌين جي ايرانين سان مدد، گپت گهراڻي جو حملو، هُڻ (Huns) لوڪن جو ڏهڪاءُ، سنڌين جي حاڪميت، سنڌين جي حالت آرين کانپوءِ، نوشيروان جي ڪاهه، عرب ۽ سنڌي، عربن ۽ سنڌين جي ويڙهه، سنڌ تي محمود غزنويءَ جا حملا، دهليءَ جا دلال ۽ سنڌ جا سورما، شاهه بيگ ارغون جو سنڌ تي حملو، شاهه حسن ارغون جا ظلم، ترخانن جا ڪلور، سلطان محمود ڪوڪلتاش جو دور، مغل حاڪمن جا ڏاڍ ۽ ظلم، ڪلهوڙن جو دور ۽ ڌارين جون سازشون، سنڌ تي افغانين جا راتاها، شاهه شجاع جون شرانگيز حرڪتون، ٽالپر دؤر ۾ انگريزن جون سازشون، انگريز سامراج ۽ سنڌي- جهڙن اهم موضوعن تي مضمون شامل آهن.
  • 4.5/5.0
  • 2243
  • 758
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • اياز ڀاڳت
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book سنڌ تي حملن جي تاريخ

سنڌ امڙ ڌرتي

سنڌ ڌرتي تي ڌارين جي آمد انسان جي هوش سنڀالڻ کان اڳ يعني زمانه جهالت کان ٿي جڏهن انسان حيوانن وانگر زندگي گذاريندو هو. سنڌ ڌرتي جي ڄمار ريڊرز ڊاجسٽ جي انسائيڪلو پيڊيا موجب ساڍا تيرهن ڪروڙ سال ٿيندي. هونءِ هن ڌرتي جي عمر ساڍا چار ارب سال آهي.
ڌرتي کي پاڻيءَ مان نروار ٿيندي ڪيئي سال لڳي ويا. جيئن مذهبي ڪتابن ۾ آهي ته هي ڌرتي پاڻيءَ هيٺ هئي ۽ رب تعاليٰ جي حڪم سان ٺهي، پوءِ ته ٺهي پئي. منهنجي مطالعي موجب سمنڊ يا پاڻي مان پهريان نڪرندڙ ڌرتي سنڌ جي سر زمين هئي جنهن جي نشونما ڪروڙين سال اڳ پاڻي جي هيٺ ٿيو. سائنس پڻ اهو ثابت ڪيو آهي ته هي ڌرتي پاڻيءَ ۾ هئي ۽ پوءِ سمنڊ جي اندر مختلف نوعيت جا ڌماڪا ٿيا جنهن ڪري سمنڊ جي هيٺاهين وارو تهه مٿي چڙهي آيو ۽ سمنڊ هٽي ويو. اهڙي طرح سنڌ ڌرتي ٽيٿيا نالي سمنڊ هيٺ هئي. جيڪا هڪ طرف آسٽريليا کان وٺي ترڪيءَ تائين ۽ ٻئي طرف آفريڪا کان وٺي ڪوهه هماليه ۽ کير ٿر جبل جي دامن تائين ڦهليل هئي. آخر ٽيٿيا سمنڊ مان نڪتل زمين به ٽڪر ٽڪر ٿي ويئي تانجو سنڌي سمنڊ نروار ٿيو ۽ ڌرتي سنڌ کان وٺي مختلف ٽڪرن ۾ ورهائجي ويئي.
سنڌ ڌرتي جي انهيءَ خصوصيت کي ڏسي ڪيترن رايو قائم ڪيو ته دنيا جو پهريون انسان سنڌ ڌرتي تي پيدا ٿيو ۽ اتان ئي سندس واڌارو ٿيو. ڪتاب عجائب الهند ۾ لکيل آهي ته حضرت آدم سنڌ (هند) ۾ هو. عرب وهندڪي تعلقات ۾ سيد سليمان ندوي پڻ ان کي سنڌ ۾ لٿل ڏيکاريو آهي. رسول ڪريمﷺ جن پڻ سنڌ وارن کي ابوالبشر ڪوٺيو آهي ۽ چيو اٿن ته سنڌ مان جنت جي هوا اچي ٿي.
موجوده سائنسي دؤر جي تحقيقات مان ثابت ٿيو آهي ته سنڌ انسان جي پهرين رهائش گاهه هو. جنهن جو پهريون مسڪن واديءَ کير ٿر هو. قديم انسان تي وڌيڪ تحقيق ۽ کوجنا لاءِ محقق به سنڌ جو رخ رکندا آهن، جتان کين ڪجھه نه ڪجھه حاصل ٿيندو آهي.
اسان جا محقق ۽ تايخ دان ٻين جي پيروي ڪندي اهو ثابت ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا آهن ته سنڌ کي ڌارين قومن ٻاهران اچي آباد ڪيو آهي پر منهنجو ايمان ۽ تحقيق آهي ته سنڌ دنيا جي واحد سرزمين آهي جنهن کي اهو اعزاز حاصل آهي ته هو انسان جي پهرين رهائش هئي، جنهن لاءِ سنڌ جا حالات موزون ۽ مناسب هئا.
ڪيترن هزارن سالن کان پوءِ انسان جي مختلف ٽولن سنڌ ڏانهن موٽ کاڌي پر پنهنجو اباڻو وطن سمجھي نه پر حريص نگاهون ۽ پيٽ خاطر ان کي تاراج ڪيو ۽ هڪ انسان ٻئي انسان کي محتاج ۽ مطيع بنائڻ لاءِ، طرحين طرحين جا ظلم ڪيا ۽ کيس غلام بڻايو ، اهڙي طرح هڪ انسان ٻئي انسان جو دشمن ۽ ويري بڻجي ويو. سڃ ۽ بک تي رهندڙ انسان، سائي ۽ پيٽ ڍاهي جو دشمن ٿي پيو.
اسان جي ڄاڻ ۽ تحقيق موجب سنڌ ڌرتي تي موهن جي دڙي واري دؤر جي وقت ۾ ۽ ان کان به سوين سال اڳ سنڌي، سنڌي ئي نالي سان سڏبا هئا. جن کي عالمن دراوڙ نالو ڏنو آهي تن کي پڻ ٻاهران آيل لکيو آهي. پر اسان پنهنجي ڪتاب تاريخ سنڌ ۾ ثابت ڪيو آهي ته مغربي عالمن غلط بيانيءَ کان ڪم ورتو آهي ۽ ان وقت به سنڌي ئي سڏبا هئا. اسان جي تحقيق موجب ميسوپوٽيميا جا سميري ۽ سنڌي هڪ خاندان جا ڀاتي هئا. جيڪي هڪ ٻئي کان الڳ ٿي ويا هئا. هڪ مغربي محقق راپسن جي خيال موجب دراوڙ ۽ سميري الڳ الڳ هئا پر گھڻي وقت گذرڻ کان پوءِ اهي ٻئي هڪ ٿي ويا ۽ جيڪو مخلوط نسل پيدا ٿيو ان کي دراوڙ جي نالي سان سڏيو ويو. غير سنڌي عالمن اوائلي سنڌين کي دراوڙ جي نالي سان لکيو آهي، پر جديد تحقيق موجبن دراوڙ ۽ سنڌي الڳ الڳ شناخت ۽ سڃاڻ آهي. پر غير سنڌي عالمن سنڌين کي دراوڙ ڪري لکيو آهي.
سنڌ جا سمه ۽ سومرا جن کي اسان سماٽ قومون سڏيون ٿا تن کي عربي ۾ سامي نسل ڪوٺيو ويو آهي. در حقيقت سامي ۽ سماٽ اوائلي دؤر جي سنڌين جو اولاد آهن. انهيءَ سامي نسل کي سميري ڪوٺيو آهي. جن جا آثار ميسوپوٽيميا جي باقيات مان مليا آهن. ايڇ. آر. تحقيق ڪري ثابت ڪيو ته سميري سنڌو ندي جا رهاڪو هئا جيئن لکيو اٿس: ”سميري هڪ هندستاني قوم هئي جيڪا خشڪي رستي ۽ سمنڊ ذريعي ايران کان ٿيندا ٻن ندين (دجله ۽ فرات) واري ماٿري ۾ آباد ٿيا، جيئن پنهنجي گھر هندستان (سنڌ) ۾ آباد هئي. جتي اسان سندن ثقافت کي عروج تي ڏسي چڪا آهيون.
ايڇ جي ويلز آؤٽ لائن آف هسٽري ۾ لکي ٿو: ”دراوڙ (سنڌي) ۽ عراق جا سميري، ٻئي هم نسل هئا جن جون گھڻيون ڳالهيون شروعات ۾ هڪ جهڙيون هيون. ارلي هسٽري آف اسيريا جو مصنف سڊني سمٿ جي چوڻ موجب بابل جي سميرين ۽ سنڌو جي رهاڪن درميان خوني رشتو موجود هو.“ ايس. وي فرنڪٽ سوميرا پنهنجي ڪتاب انڊين ڪلچر ٿرو ايجز ۾ دعوى ڪئي آهي ته :”دراوڙ (سنڌي) قبائل ٻاهران، سمنڊ رستي يا خيبر لڪ وٽان لنگھي ڪونه آيا آهن، پر هي ماڻهو اصلي هتان جا رهاڪو آهن.“
انهيءَ ڪري ، مون اولهه وارن عالمن جي لکيل دراوڙ قبيلي کي سنڌ جو اصلي سنڌي سمجھيو ۽ لکيو آهي. اي جي راپسن جي انهيءَ خيال سان متفق آهيان ته جنهن وقت آريا سنڌ تي حمله آور ٿيا، ان مهل هت رڳو دراوڙ (سنڌي) نسل نه هو، پر ٻاهران آيل ٻين قبيلن جا باشندا به هئا جيڪي مزدوري ڪرڻ ۽ ڪم سانگي مستقل سنڌ ۾ رهي پيا هئا.