سنڌ شناسي

سنڌ تي حملن جي تاريخ

سنڌ جي تاريخ تي لکيل هن ڪتاب ۾ صرف ڌارين جي ڪاهن، انهـن جي ڦرلـٽ، ظـلـم ۽ زيادتـيءَ کي چِٽيو ويو آهي.
هن ڪـتاب ۾ ڪُل 28 مضمون شامل ڪيا ويا آهن، جن ۾ سنڌ امڙ ڌرتي، سنڌي ۽ آريا، سنڌي ۽ ايراني، سڪندر مقدوني سان سنڌين جي ويڙهاند، سنڌين جو اعلان آزادي، موريا خاندان کانپوءِ سنڌ جي حالت، ساڪا قبيلن جي سنڌ ۾ آمد، ڪشن گهراڻو، سنڌين جي ايرانين سان مدد، گپت گهراڻي جو حملو، هُڻ (Huns) لوڪن جو ڏهڪاءُ، سنڌين جي حاڪميت، سنڌين جي حالت آرين کانپوءِ، نوشيروان جي ڪاهه، عرب ۽ سنڌي، عربن ۽ سنڌين جي ويڙهه، سنڌ تي محمود غزنويءَ جا حملا، دهليءَ جا دلال ۽ سنڌ جا سورما، شاهه بيگ ارغون جو سنڌ تي حملو، شاهه حسن ارغون جا ظلم، ترخانن جا ڪلور، سلطان محمود ڪوڪلتاش جو دور، مغل حاڪمن جا ڏاڍ ۽ ظلم، ڪلهوڙن جو دور ۽ ڌارين جون سازشون، سنڌ تي افغانين جا راتاها، شاهه شجاع جون شرانگيز حرڪتون، ٽالپر دؤر ۾ انگريزن جون سازشون، انگريز سامراج ۽ سنڌي- جهڙن اهم موضوعن تي مضمون شامل آهن.
  • 4.5/5.0
  • 2243
  • 758
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • اياز ڀاڳت
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book سنڌ تي حملن جي تاريخ

هوڻ لوڪن جو ڏهڪاءُ

سفيد هوڻ (تاتاري) جن کي چيني Yelha رومي ۽ ايراني مؤرخ هفتالي سڏن ٿا ۽ سبط حسن کين ابدالي ڪوٺي ٿو.
سنڌ ۾ جيڪي ڌاريا آيا تن لُٽ مار ۽ قتل و غارت جي بازار گرم رکي جنهن کي سنڌين جوان مردي ۽ بهادري سان منهن ڏنو. جيڪڏهن هو مڙس ٿي نه بيهن ها ته شايد اڄ سنڌين جو وجود به نه رهي ها !
سنڌ دنيا جو اهڙو خطو رهيو آهي، جتي سڀ کان وڌيڪ ڌاريون قومون وقت به وقت اينديون رهيون آهن. جنهن جو سڀ کان وڏو سبب هن علائقي جو زرخيز هئڻ ۽ سنڌين جي شرافت آهي، جيڪا سدائين مهانگي پئي اٿن.
ڌارين قومن جو پناهه گاهه سنڌ ، سنڌين لاءِ عذاب ۽ مصيبت جو باعث به رهي آهي. تاريخ ۾ آرين کان وٺي هوڻ لوڪن تائين جيڪو به آيو آهي، تنهن سنڌين کي حريص ۽ لالچي نگاهن سان ڏٺو آهي. هوڻ لوڪ جن کي تاريخ نويسن بربريت ۽ وحشت جو ٽولو سڏيو آهي، حقيقت ۾ سنڌين لاءِ هر ٻاهريون رحمت جو فرشتو نه پر زحمت بڻجي آيو آهي. اهي طوفان وانگر وچ ايشيا مان نڪتا، ۽ سنڌو ماٿر جي علائقي کي پامال ڪندا ، ڳوٺن کي ساڙيندا، فصل ناس ڪندا سنڌ تائين پهتا.
سنڌ گپت خاندان جي فرمان روا سمنڊ گپت جي ماتحت هئي، تنهن هن خوني ٽولي کي روڪيو ۽ کين شڪست ڏني ۽ هو واپس هليا ويا.
هوڻ خونخوار ”تورمان“ جي قيادت ۾ 465ع ۾ ٻيهر هن ملڪ جي سر زمين تي وارد ٿيا جن ڳوٺن کي ڦريو ۽ باهيون ڏياري ڇڏيون. قتلام ڪندا ملڪ تي قابض ٿي ويا ۽ اهي پنج سال سنڌ اندر رهيا.
تاريخ مان خبر پوي ٿي ته انهيءَ زماني ۾ سمنڊ گپت سندن جو مقابلو نه ڪيو، جنهن جو وڏو سبب ان جا پويان ڏينهن يعني ڪراڙپ بيان ڪئي وڃي ٿي. هو 470ع ۾ وچ هندستان تائين پهچي ويا. سمٿ لکي ٿو ته هن ڀيري هو وڏي دانائي ۽ رٿا سان آيا هئا. هو راوي آهي ته تورمان جيڏانهن به ويندو هو ته ان علائقي جو بادشاهه ان جي اطاعت قبول ڪندو هو ۽ کيس خراج ڏيندو هو. هن جي گادي جو هنڌ سيال ڪوٽ هو.
510ع ۾ مهر گل پيءُ جي جاءِ تي ويٺو هن لاءِ بيان ٿيل آهي ته هو هڪ وڏو ظالم ۽ سفاڪ حڪمران هو. جڏهن هي مفتوح علائقن مان ڏن وصول ڪرڻ لاءِ پنهنجا ماڻهو موڪليندو هو ته ان سان گڏ هڪ وڏي فوج سان ڏيندو هو، جنهن ۾ ٻه هزار هاٿي به شامل هوندا هئا. هن جي فوج رستي تي ايندڙ هر ڳوٺ کي ويران ڪري ڇڏيندي هئي.
مهر گل جي ظلم، سفاڪي ۽ ناجائزي کان تنگ ٿي سڄي هندستان جي فوج هڪ هنڌ گڏ ٿي ۽ اهو پهه ڪيو ته اهڙي ظالم ۽ خونخوار بادشاهه کان جان ڇڏائجي. انهيءَ فوج جي ڪمان گپت بادشاهه ”بالادت“ جنهن کي مولائي شيدائي راجا نرسنگھه لکيو آهي، ۽ وچ هندستان معنيٰ مالوا جي راجا يمشو ڌرمن ڪئي.
سنڌين ۽ ٻين قومن جو هوڻ لوڪن سان مقابلو 528ع ۾ ملتان جي ميدان ۾ ٿيو، جنهن ۾ مهر گل سفاڪ شڪست کاڌي ۽ هو ڪشمير ڏانهن ڀڄي ويو. سمٿ لکي ٿو ته هو جنگ کان پوءِ گرفتار ٿيو پر ديسي راجائن کيس معاف ڪري ڇڏيو. جڏهن هو جان بچائي سيال ڪوٽ پهتو ته سندس ڀاءُ گادي تي ويهي رهيو، جنهن کيس اقتدار ڏيڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، تنهن ڪري هو پناهه وٺڻ لاءِ ڪشمير ڏنهن هليو ويو، جتي ڪشمير جي بادشاهه سندس تي رحڪم ڪري جاگير عطا ڪئي، پر هن ملعون مهمان نوازي ۽ احسان جو بدلو اهو ڏنو جو محسن سان بغاوت ڪري حڪومت کسي ورتي ۽ پنهنجي محسنن جو قتل ڪري حڪومت جو ڌاڪو ڄمايو. هو ظالم 540ع ۾ فوت ٿي ويو.
انهيءَ زماني جي حالتن مان خبر پوي ٿي ته سنڌي ظالم جي خلاف مظلوم سان گڏجي ساٿ ڏيندا هئا. هي دشمن ته سڀني مقامي حڪمرانن ۽ عوام جو هو، تنهن ڪري ان جي سرڪشي ۾ وڌيڪ حصو ورتو هوندو.