ڪاري رات، رت ڦڙا
آئون ڏڪي ويو آھيان. ھن ڄڻ منهنجي اڳيان بم ڦٽو ڪيو آھي. وڏي مشڪل سان پاڻ تي ڪنٽرول ڪيو اٿم. دل پڪي ڪري، منهن تي خوفناڪ مرڪ پکيڙي ھن ڏانهن جھڪي چوان ٿو، ”پر تون ته خون ٿيڻ کان بچي وئينءَ....“ ھوءَ ڊڄي، ھٽي، ڪنڊ ۾ سوڙھي ٿي ويھي ٿي. مون ھن جي اڇلايل ڦاٽي ويل بم مان ٽڪرا ھن ڏانهن ڦٽا ڪيا آھن ۽ دل خوشي ۾ ڦنڊجي ويئي آھي. آئون جھومندو وڃڻ ٿو لڳان. ٿورو ھلي وري پٺيان مڙي ڏسان ٿو. ھوءَ اڃان تائين مون ڏانهن حيرت وچان اکيون ڦاڙي ڏسي رھي آھي. پڪ ئي پڪ سمجھندي ھوندي ته آئون پنهنجو دماغي توازن وڃائي ويٺو آھيان. مون جھڙو سڃو ماڻھو ھن کي حاصل نه ڪري سگهيو نه. ھوءَ اڳي کان به وڌيڪ حسين ۽ ڀريل آھي. ھن مون کي سڃاڻي ورتو. مان ته اھڙي جو اھڙو آھيان پاڻ وڌيڪ ويل. پر آئون چاھيان ٿو ته مون کي ڪير به نه سڃاڻي. ھنن وڏن ويڪرن رستن تي اھوئي ڊپ آھي ته ڪٿي ڪو سڃاڻي نه وٺي. ان ڪري گھڻي رش ۽ سوڙھ مصيبت ھوندي به مون لاءِ سلامتي واري آھي يا وري مون کي ويران اونداھيون گھٽيون وڻنديون آھن ۽ آئون پنهنجو شڪار به ته انهن ويران گھٽين ۾ آساني سان ڪري سگهندو آھيان. ھن ويڪري رستي تي ايتري ڀيڙ ڪانهي. فقط ٽوليون ٽوليون آھن، ٻن ٽن جي ٽولي يا ميڙاڪو. مون کي اھي ٽوليون ڪين وڻن. ھر ڪنهن کي اڪيلو اڪيلو ھئڻ کپي مون وانگر. خبر ناھي ته اھڙا گھڻا ماڻھو ھوندا، جيڪي ٽوليءَ ۾ پاڻ کي اڪيلو محسوس ڪندا ھوندا..... هھڙن ويڪرن رستن تي مون کي ھلڻ ئي نه کپي. ڪو سڃاڻي وٺي ته! آئون ھونئن به ڏينهن ڏٺي جو بازار ۾ ڪو نه نڪران. سڄو ڏينهن پنهنجيءَ قبر ۾ پيو ھوندو آھيان. رڳو شام جو ٻاھر نڪران، رڳو شوڪيس جاچيندو آھيان. اھو ڏسندو آھيان ته ڪھڙي شوڪيس مان اڄ ڪھڙي شي نڪتل آھي يا نئين رکيل آھي. ايڏي وڏي ويڪري رستي تي ھلڻ ٺيڪ نه آھي، اتي شوڪيسن کي ڏسندي ڊپ ٿيندو آھي. متان ڪو ماڻھو سڃاڻي وٺي. پر آئون ھروڀرو ٿو ڊڄان. منهنجي ڪنهن کي خبر آھي؟ ھو سامھون اونداھي واري گھٽي ٺيڪ آھي. آئون اوڏانهن مڙي ٿو وڃان. ٻين کي منهنجي خبر ڪانهي پر ھوءَ سڀ ڄاڻي ٿي. ڪيڏي نفرت سان خوني ۽ قاتل چيائين. مون کان ڊڄي ويئي..... ھا ھا ھا!...... مون به چئي ڏنومانس. کيس ته منهنجو ٿورائتو ٿيڻ گهرجي، نه ته اھڙي چڪر ۾ اچي ويئي ھئي، جو سڄي حياتي پيئي لوڙي ھا. الائي ڇو، ھن کي خون ڪرڻ تي منهنجي دل نه وري، سٺو ٿيو، بچي ويئي.
مون ھن کي ڪيڏو چاھيو ھو، پر منهنجي چاھت خوني ھئي. مون شايد زندگي ۾ پھريون ڀيرو سچ ڳالھايو ھو. مون ھن کي سڀ ڪجھ ٻڌائي ڇڏيو. مون ڪجھ به نه لڪايو، ڪيڏي يقين سان، ۽ ڪيڏي آس سانڍي. ان وقت مون چاھيو ٿي ته ھوءَ وري مون کي انسان بنائي پر سچ ڳالھائڻ جي باوجود، مون اھو ھن سان ۽ پنهنجو پاڻ سان دوکو ٿي ڪيو. آئون ھن کي ڪا به خوشي نه ڏئي سگهان ھا. ھن جي ڪا به ضرورت، ڪا به خواھش پوري نه ڪري سگهان ها. ھن کي مون سان گڏ قبرستان جي ويرانيءَ ۾ رھڻو پوي ھا. ھوءَ اھو سڀ ٻڌي ڊڄي ويئي. ڊپ وچان سندس نرڙ تي پگهر مڙي آيو - ۽ پيلي پئجي ويئي ۽ روئڻ لڳي. مون کي سمجھ ۾ نٿي آيو ته ھن کي ڇا چئي ماٺ ڪرايان. ھڪ ڏوھاري، جنهن پنهنجا سمورا ڏوھ قبوليا ھجن، سو وڌيڪ چئي به ڇا ٿو سگهي. ھوءَ پوءِ سگهوئي سمجھي وئي ته اھو سڀ دوکو ھو ۽ ڄار وڇايل ھو. ھن جي دل ۾ منهنجي لاءِ ڪيڏي نفرت ڀريل آھي. پر ھوءَ اڳي کان وڌيڪ حسين آھي ۽ ننڊاکڙي. ھن جي اکين ۾ ڪيتري ننڊ آھي. آرام جي ننڊ، سڪون جي ننڊ.
منهنجا وار اڀا ٿي ويا آھن. ھن اونداھي ۽ ويران گھٽيءَ ۾ مون کي ڪنهن جو وجود محسوس ٿئي ٿو - ۽ سھڪي جو آواز. ھوا بند آھي. گھٽ ۽ ٻوساٽ ۾ ساھ منجھي ٿو. منهنجي اندر ۾ نفرت ۽ ڪاوڙ جي باه دکڻ ٿي لڳي ۽ ڀڙڪو کائي دماغ ۾ اچي ٿي پھچي. رڳن اندر رت زور سان پيو ڍوڙي. منهنجن ھڏاون ھٿن جون آڱريون ڇڪجي ٿيون وڃن ۽ ڏند ڀچي ٿا وڃن.... ”ذليل! ڪميڻو!“ ۽ پوءِ اکڇنڀ ۾ منهنجا ھٿ بجلي وانگر ھن جي ڳچيءَ جي چوڌاري وڪوڙجي ٿا وڃن. تيز سھڪو.... لڇڻ پڇڻ..... ۽ پوءِ ساڻائي. آئون آھستي آھستي چوطرف چتائي ڏسان ٿو. پري پري تائين ويراني آھي. ھن جي موت جھڙي. ھن جي لاش کي کڻي ڪلھي تي ٿو رکان، ۽ پنهنجي قبرستان طرف تيز تيز ھلان ٿو. ھن کي قبرستان ۾ وڃي ڦٽو ڪندس. ھن ۾ ڪجھ به بار ڪونهي، پوءِ به آئون ڏاڍو ٿڪجي پيو آھيان. دل زور سان ڌڪ ڌڪ پيئي ڪري. مون کي پنهنجي پيشانيءَ تي پگهر محسوس ٿئي ٿو، پر ھٿ لاھي ڏسڻ مان ڇا فائدو. ٽنگون ڏڪن پيون. تکو ڪيئن ھلان؟ پر آئون ھتي ھڪڙو پل به نٿو ترسي سگهان. دماغ ۾ اڃان تائين باه دکي پيئي. عجيب ڳالھ آھي. اھا باه خون ڪرڻ کان پوءِ به ڍري ڪانه ٿيندي آھي. جيستائين آئون پنهنجي قبر ۾، ڪفن ۾ منهن لڪائي سمھي نه پوان. لعنت آھي، ٽنگن ۾ ڪو ست ئي ڪونهي؟ آخر ڪھڙو فائدو، وڃي جھنم ۾ پئي. جسم ۾ طاقت ئي ڪانهي. ڪلھا ته اڳ ۾ جھڪيل آھن، ھي پينگھو کوکلو جسم وِک وک تي ٿاٻو، ۽ ھر وقت ڪرڻ جو ڊپ. ذلالت جي به ڪا انتها آھي. پوءِ، ھي نست پير.... ڪو لڪل سرو منهنجي سڄي جسم کي کائي چڪو آھي، ۽ سڙيل رت ۾ الائي ڇا ڇا مليل آھي.
جيڪڏھن بلڊ بينڪ ۾ وڃي ڊاڪٽر کي چوان، ”آئون پنهنجو رت ڏيڻ آيو آھيان،“ ھو ٽيسٽ جي لاءِ منهنجي نس مان سئي سان رت ڪڍڻ جي ڪوشش ڪري، ته ھوند بيھوش ٿي ڪري پيئي. جسم ۾ رت ڦڙو به ڪونهي جو نڪري.
من ئي من ۾ ٽھڪ ڏيان ٿو، مون کي دل ۾ ٽھڪ ڏيڻ سٺو لڳندو آھي. ٽھڪ ٻاھر نڪرندو آھي ته کوکلو جسم وڄڻ لڳندو آھي، ۽ آئون پنهنجو پاڻ کي ڪيڏو عجيب لڳندو آھيان. آئون واقعي عجيب آھيان؟ بڪواس آھي! گھڻا واقف ڪار ائين چوندا آھن. ھوءَ به ائين چوندي ھئي. اھي سطحي ماڻھو ھر وقت پنهنجو پاڻ کي نارمل رکڻ جا جتن ڪندا رھندا آھن. بيوقوفن کي ڪھڙي خبر ته ھرڪو ماڻھو عجيب ھوندو آھي. مون کي ھر ماڻھو اھڙو مليو آھي، جنهن تي دل کلڻ جي لاءِ چاھيندي آھي. مون ۾ ۽ ٻين ۾ فرق اھو آھي ته آئون ٻين تي کلڻ بدران پاڻ تي کلندو آھيان.
ھوا بند آھي. گرمي ته ڪيڏي آھي. منهنجي سوڙھي قبر ۾ ته ھيڪاري وئل ھوندو. گھٽ ۽ گرميءَ ۾ ساه منجھڻ ۽ لڇڻ لڳندو آھي. جسم جي پور پور مان پگهر چشمي جي پاڻي وانگر ڦٽي نڪرندو ئي رھندو آھي. آئون ڪڏھن قبرستان پھچندس؟ ھن لاش کي ته ٻين ڀيڙو ڪريان. ھي لاش کڻي کڻي منهنجا ڪلھا ڏکي پيا آھن، پر رھي به ته نٿو سگهان. وقت اچي ٿو ته پاڻ تي وس ئي نٿو ھلي. مون کي ان کان نفرت آھي! ان سڀ کان نفرت آھي. پر شايد مون ۾ اھا قوت ڪانهي جو ٻين وانگر پاڻ کي نارمل رکڻ جي جتن ۾ ڪامياب ٿيان. شايد سڀ ڪجھ ختم ٿي چڪو آھي. آئون آخر ڪھڙي ڏوه جي سزا پيو ڀوڳيان؟ اھو سڀ آئون سھي نٿو سگهان. انسان يا ته انسان ھجي؟ يا چاڪيءَ جو ڍڳو، انسان سان چاڪي جي ڍڳي واري حالت ....
منهنجو ساهه ٿو منجھي. دل ۾ اچي ٿو ته ھن ديوار سان مٿو ھڻي ڪڍان. آئون ھلان پيو، يا اتي جو اتي بيٺو آھيان؟ قدم ته رڳو پيا وچڙن ۽ ٿاٻڙن. ھن شھر ۾ دل وندرائڻ جا ڪيترا سامان آھن. پنهنجو پاڻ کي دوکي ڏيڻ ۾ ماڻھوءَ وسان ڪو نه گھٽايو آھي، شوڪيس به سراسر دوکو آھن. اندر رکيل سامان رڳو نظر جو فريب آھن. مون آڱرين سان انهن شين کي ڇھي محسوس ڪرڻ چاھيو آھي. پر آڱريون فقط سخت، ٺوس شيشي کي محسوس ڪنديون آھن. ھن عجيب ڌرتيءَ جي ھر ڪا شيءِ عجيب آھي. ذھن سوچي سوچي ساڻو ٿي پوندو پر ڪا به ڳالھ سمجھ ۾ ڪا نه ايندي. اھو ڄاڻندي به ذھن ويندو سوچيندو، ۽ ماڻھو احمقن وانگر وات ڦاڙي ذھن جي بڪواس ٻڌندو رھندو آھي. ڇا واھياتپڻو آھي!.....بس، گھڻو ٿيو. ذھن آھي يا ڪا مشين! ننڊ ۾ به جند نٿي ڇٽي ..... ۽ خواب وري ڇا آھن؟ سوچ جون تصويرون ئي ته آھن.
فضا دونهاٽيل آھي. چوڌاري اڻ لکو دونهون آھي. ھانءُ منجھي رھيو آھي. ھي گھٽي ڏاڍي ويران آھي. ان مان يا ته رولو ڪتا لنگھندا ھوندا يا ڪي ڀٽڪندڙ روح يا وري مون جھڙا قاتل!
- خوني، قاتل!
اوھ، ھي آواز ڪٿان آيو؟ آئون ڏڪي ويو آھيان. منهنجا لڱ ڪانڊارجي ويا آھن، ڪوئي ڪونهي. ھن جي آواز جو پڙاڏو آھي شايد، جيڪو اڃان تائين منهنجي ذھن ۾ گونججي رھيو آھي. مون کي ھن جي انهن لفظن تي ڪاوڙ ڪانهي، ڪو ڏک ڪونهي. آئون پاڻ مڃان ٿو ته آئون خوني ۽ قاتل آھيان. ھن جو ڏوھ فقط اھو آھي ته ھن اھو سچ منهنجي منهن تي چيو. ھن کان اڳ ۾ شايد آئون اھو سچ سھي نه سگهان ھا، پر ھاڻي ايترو ھيڻو ۽ نستو ٿي ويو آھيان جو سچ قبول ڪرڻ کان سواءِ ٻيو چارو ئي ڪونهي. فقط ڏاڍو ۽ طاقت وارو ماڻھو پنهنجي ڀرپور قوت سان سچ کي رد ڪري سگهي ٿو، پيرن ھيٺان چيڀاٽي سگهي ٿو، پر مون کي ته پاڻ سچ پيو چيڀاٽي. مون ۾ سچ کي رد ڪرڻ جي طاقت ئي ڪانهي. آئون مڃان ٿو ته مون ھينئر به ھڪ خون ڪيو آھي ۽ لاش کي پنهنجن جھڪيل ڪلھن تي کڻي، لڪندو ڇپندو وڃي رھيو آھيان .... سسيفس وانگر، جنهن کي ڇپ ڍوئڻ جو پاراتو مليو ھو. مون کي شايد منهنجن نامعلوم ڏوھن جي عيوض جيئرو رھڻ جي سزا ڏني ويئي آھي. آخر اھو سلسلو ڪيستائين ھلندو؟
آئون ھلي ھلي ٿڪجي پيو آھيان..... ھلان به پيو يا رڳو ھڪ ئي ھنڌ پيو ٿاٻڙان؟ پنڌ ڪيڏو نه ڊگھو آھي. آئون ڊوڙڻ ٿو چاھيان، پر وک وڌي ئي ڪا نه ٿي، ڍوڙي به نٿو سگهان، پاڻ تي ايترو اختيار به ڪونهي مون کي. آئون ڪٿي اچي پھتو آھيان؟ ھتي ته رڳو ڌپ آھي. اھا ڌپ منهنجن سمورن احساسن تي ڇانئجندي پيئي وڃي. اھا ڌپ ٻاھر آھي يا منهنجي وجود ۾ آھي؟ ڪو فيصلو نٿو ڪري سگهان، فيصلي ڪرڻ جون قوتون ختم ٿي چڪيون آھن. ھيءَ سوڙھي اونداھي گھٽي آخر ڪٿي ختم ٿيندي؟ ڪٿي مون کان راه وڃائجي ته نه ويئي آھي؟ ائين ئي آھي. ھلندي ھلندي ڄڻ سڄي زندگي گذري ويئي آھي – پر پنڌ کٽي ئي ڪو نه ٿو. ھاڻي ته آئون وک به کڻي نٿو سگهان، ھيءَ سرنگ جھڙي گھٽي ڪٿي ختم به ٿيندي يا نه؟ ڇا ھميشھ ائين ٿيندو آھي؟ ڪو به جواب ڪونهي ..... ذھن ساڻو ٿي چڪو آھي، آئون پاڻ کي گھليندو ھلندو ئي رھندس. پر آخر ھي سلسلو ڪيستائين ھلندو؟ اوھ، منهنجا خدا، آخر پڄاڻي ڪٿي آھي؟.....