گُم ٿي ويل ڇوڪريءَ جي ڪهاڻي

مون شدت سان محسوس ڪيو آهي ته ڪُجهه لکڻ جي لاءِ ذهن کي جنجھوڙڻو پوندو آهي. سوچن کي ڪو دڳ ڏيڻو پوندو آهي. لفظن کي ڪا زبان ڏيڻي پوندي آهي. ۽ هر لفظ جي تقدس کي بحال رکڻو پوندو آهي. منهنجي لاءِ لکڻ جو عمل سدائين“ٽياس”جي صورت وٺي نروار ٿيندو آهي. ته ڪڏهن وري اذيت ناڪ، طويل اوجاڳن کان پوءِ، ڪُجھ لمحا سُڪون جي مٺڙي ننڊ جو احساس ڀاسڻ لڳندو آهي. لکڻ جو عمل نه رڳو ليکڪ کي ذهني طور تي هم آهنگ ڪندو آهي پر سندس سموري وجود ۾ به هڪ قسم جو تحرڪ پيدا ڪري ڇڏيندو آهي. جو اُن جا اثر ديرپا هُجڻ سان گڏ ليکڪ توڙي پڙهندڙ جي زندگيءَ تي پنهنجا رنگَ گهرا ڇڏيندا آهن. اهوئي ڪارڻ آهي جو ليکڪ جي لفظن جو سفر صدين تي مُحيط هوندو آهي. ڇو ته اُهي لفظ ليکڪ جي گهري شعور، غور ۽ فڪر مان ڪنهن جهرڻي جيان ڦُٽي نڪرندا آهن. جن جي منظر توڙي پس منظر جو تعلق پنهنجي وجود مان اُڀري سموري سماجي سرشتي ۾ تحليل ٿي ويندو آهي. ادب زندگيءَ جو عڪاس آهي. ۽ هر اُها لکڻي جنهن ۾ زندگي ڪَرَ موڙي نٿي جاڳي ته اُهو ادب فرد جي ذات جي فقط عياشي ته ٿي سگھي ٿو پر ادب نه. . . . ادب، جيڪو وجود مان تخليق ٿي ڌرتيءَ تي موجود سڀني وجودن سان سلهاڙجي، سندن جياپي جو عڪس پسائي، زندگيءَ لاءِ مُثبت واٽون هموار ڪندو آهي. شاعري، ناول، ڪهاڻي، خاڪا، آتم ڪٿا، مضمون نگاري يا فن جي دنيا سان واسطو رکندڙ سڀئي هُنرزندگيءَ مان ئي جنم وٺي لازوال بڻجي ويندا آهن. سنڌي ادب جي دنيا ۾ سنڌي ڪهاڻي سو سالن جو سفر ڪري اڄ ٻين صديءَ جي پهريَن سالن ۾ پنهنجي هُجڻ جو ڀرپور احساس ڏياري رهي آهي. سنڌي ڪهاڻيءَ کي جتي اسان جي سينيئر ڪهاڻيڪارن سو سالن جي سفر جو حسين تسلسل بخشيو آهي. اُتي جونيئر ڪهاڻيڪارن به اُن ڪهاڻيءَ کي نوان رنگ ۽ روپ ضرو ڏنا آهن. هڪ نئين سوچ ۽ ويچار، فڪر ۽ فهم سان اُن کي جِلا بخشي آهي. ڳالهه رڳو ڏسڻ جي آهي. کُليءَ دل سان اعتراف ڪرڻ جي آهي. ۽ اُن نئين ڪهاڻيءَ کي پيار ۽ محبت سان پڙهڻ جي آهي. ۽ فراخدليءَ سان اُن جي رهنمائي ڪرڻ جي آهي. ته جيئن اڄ جي نئين ڪهاڻي ٻي صديءَ ۾ پاڻ کي اڪيلو نه ڀائين ۽ هِن صديءَ ۾ به سنڌي ڪهاڻيءَ ۾ عالمي سطع جا ڪهاڻيڪارپيدا ٿي سگھن. ۽ سنڌي ڪهاڻيءَ جي ڪائنات زندگيءَ جي سڀني رنگن سان نکرندي ۽ سَنوارجندي رهي. “اهو اجنبي”جو ڪهاڻيڪار راجن مڱريو هڪ آرٽسٽ ڪهاڻيڪار آهي. جنهن جي ڪهاڻين جي ڪائنات جا مُنهن مُهانڊا پنهنجا ۽ دل لُڀائيندڙ آهن. “اهو اجنبي”ڪهاڻين جو هڪ اهڙو ڪتاب آهي، جنهن جو ڪهاڻيون ماضيءَ مان ڪَرَ موڙي، حال جا ڪي نوان خواب اُڻيندي، مُستقبل جي ادبي معراج لاءِ ڪي سانڀاها ڪندي نظر اچن ٿيون. جديد سنڌي ڪهاڻيءَ ۾ راجن مڱريي جون ڪهاڻيون هڪ وڏو اُتساھ ۽ اُميد آهن. ته هيءَ سنڌي ڪهاڻي پنهنجي ڀرپور تخليقي توڙي فني ۽ فڪري سَگهه سان نکري نِروارَ ضرور ٿيندي. “اهو اجنبي”ڪهاڻي دراصل راجن مڱريي جي ڪتاب جي ٽائيٽل ڪهاڻي آهي. هِن ڪهاڻيءَ ۾ ليکڪ، علامتي ۽ نفسياتي انداز ۾ هڪ رومانٽيڪ ڪهاڻي تحرير ڪئي آهي. جنهن ۾ مرداڻي سماج ۾ عورت کي جسم کان اڳتي نه ڏسڻ ۽ سندس پُرخُلوص مُحبتن کي لتاڙڻ جو روايتي عمل، هِن ڪهاڻيءَ جو مرڪزي خيال آهي. راجن هن ڪهاڻيءَ ۾ وڏي فنائتي انداز، باريڪ بينيءَ ۽ نفاست سان اُن جي اُڻت ڪري ڪهاڻيءَ جي حسين سِٽاءُ سان پڙهندڙ کي پنهنجي سحر ۾ جَڪڙي ڇڏي ٿو. “اهو اجنبي پکي”جنهن جي چاهت ۾“عاشيءَ”جي چريائپ جو پيرو لَڀڻ، ظفر جي لاءِ تمام گھڻو مُشڪل ٿي پوي ٿو. ۽“اُن ئي لمحي ٻاهر پکي ٻولي ٿو، اهو پکي، جنهن جي ٻولي ظفر جي لاءِ اجنبي آهي. پکيءَ جا پَرَ مرمري بلبن جيان ٻَرن ٿا. ۽ ٻولڻ تي سندس وات ۾ جُگنو ٿا چمڪن. ظفر حيرانيءَ مان پکيءَ کي ڏسي ٿو ۽ ڏسندو ئي رهجي وڃي ٿو. اوچتو پکي اهڙو ته لامارو ٿو ڏئي جو عاشي ۽ ظفر کي پنهنجن پَرن سان ڇُهي وڃي ٿو. هُن جي پَرن جي خوشبوءِ ۾ اهڙو ته ڪو اثر آهي جو عاشي ۽ ظفر تي مدهوشي ڇانئجي وڃي ٿي. ”اهڙيءَ طرح هي ڪهاڻي هڪ راز جي ڳنڍ ۾ ٻَڌجي، ڏاڍي دلچسپ انداز۾ پڙهندڙ جي ذهن سان هم آهنگ ٿي پُڄاڻيءَ تي پهچي، هڪ ڇِرڪ ۾ تبديل ٿي وڃي ٿي. اهو ڪهاڻيڪار جي، ڪهاڻيءَ ۾ حيرت انگيزي پيدا ڪرڻ جو هڪ نرالو ڏانءُ ڏاڍو پُختو آهي. راجن جي ڪهاڻين ۾ مون جيڪا هڪ ڳالهه شدت سان محسوس ڪئي آهي، اُها اِها آهي ته راجن اُنهن ڪهاڻين ۾وڏي سليقي سان، انتهائي مُحتاط طريقي ۾ ڪنهن به ڳالهه کي ڪهاڻيءَ ۾ مُنتقل ڪري، سندس ٻولي، ماحول، منظر، ڪردارن يا اُنهن جون ڪيفيتون، لفظن وسيلي دل تائين پُهچائڻ ڄاڻي ٿو. ڪهاڻي چوڻ جو ڏانءُ، راجن کي هڪ سيبتو ڪهاڻيڪار بڻائي ٿو. هُن جي ڪهاڻين جي دنيا موضاعاتي اعتبار کان گهڻ پاسائين آهي. راجن جون ڪهاڻيون، عام طور تي اجايو مُنڍ، وِچ ۽ پُڄاڻيءَ جي روايتي انداز جون مُحتاج نه آهن. بلڪه هُو مُختصر ڪيفيتن کي تحريري تصويرن ۾ اُجاڳر ڪري پنهنجي ڳالهه وڏي ڍنگ ۽ رنگ سان ڪري وڃي ٿو. راجن جي ڪهاڻي“بارسلونا واري ڇوڪري” ته وڏي تجسُس نُما هڪ شاندار ڪهاڻي آهي. هِن ڪهاڻيءَ ۾ راجن جي اندر جو ڪهاڻيڪار مُڪمل طور تي پنهنجي وجود جي ڀٽڪندڙ تَپسيا کي نمايان ڪيو آهي. هي ڪهاڻي پڙهڻ کان پوءِ ماڻهو اُن ڪهاڻيءَ جو ڪردار بڻجي ڪهاڻيءَ ۾ ضِم ٿي وڃي ٿو. ۽ اکرن مان اکيون کولي تڏهن ٻاهر نڪري ٿو جڏهن“مائي پياريءَ” جي ڪهاڻي“بارسلونا واري ڇوڪري”لکي در کڙڪائي. “مائي پياري”جي اصل ڪهاڻي لکندڙ ڪردار کي ڏئي ٿي ته حقيقت ۾ خواب ۽ خواب ۾ حقيقت جو گُمان ٿيڻ لڳي ٿو. سچ ته راجن مڱريي جي ڪهاڻين جي ڪائنات ڏاڍي پُراسرار آهي. هِن جون ڪهاڻيون ڏاڍيون تازيون توانيون، اَڇون اُجريون، چانڊوڪين جيئن چِٽيون آهن. “ٽُٽل ٻانهن. . . . فليش بيڪ”پڻ جاگيرداراڻي روايتي سماج جي مُنهن تي “باليءَ”جي ڪَرائيءَ کان ٽُٽِي پيل هٿ جي پنجن آڱرين جو چنبڙي پيل ڀُونڊو آهي. جيڪو وڏيري جي مُنهن تان سموري ڄمار نٿو لهي. ۽ باليءَ جهڙي باهمت، بي باڪ ڇوڪري پنهنجي عصمت جو تحفظ ڪندي معذور بڻجي وڃڻ کان پوءِ پنڻ ۾ پنهنجو جياپو ڳولي ٿي. هُونءَ به ڪهاڻيڪار جي روشن خيالي، سماج کي پنهنجا آئيڊيل ڪردار تخليق ڪري ڏيندي آهي. جن جي بُنياد تي هڪ نئين مُعاشري جي اَڏاوت مُمڪن بڻجي سگھندي آهي. “لهرن جي لالاڻ ۽ پُونم”اَنيل ۽ پُونم جي پيار ڪهاڻي آهي. جنهن جو ڪيئنواس بظاهر ننڍڙو، پر پنهنجي اندر ۾ هڪ وشالتا سمائي رکندڙ آهي. هي لمحن جي لهرن تي ترندڙ ڪهاڻي آهي. سکر لينڊز ڊائون پُل، سنڌو درياھ جون لهرون، ٽريفڪ، ٻن دلين جي پاڻ ۾ گُفتگو، اُهي سڀ مُحرڪ ڪهاڻيءَ جو روپ ڌاري، دل کي ڏُک جي پُر لُطف ڪيفيت ۾ تحليل ڪري ڇڏين ٿا. ته ڪهاڻي اک مان اوچتو لَڙي پيل لُڙڪ بڻجي پوي ٿي. “اَڌ وتايو”طنز ۽ مزاح واري رنگ ۾ رچيل هڪ تخليقي ڪهاڻي آهي. جنهن ۾ اَڌ وتايو جون ڳالهيون فڪر انگيز ۽ سندس ڪم اڄوڪي سماج لاءِ هڪ درس طور پڻ اهميت رکن ٿا. “هڪ خواب جي وشالتا” ڪهاڻيءَ ۾ آرٽ جي حسين علامتي انداز ۾ موجوده سنڌ جون تصويرون وڏي فنائتي نموني پيش ڪيون ويون آهن. هن مُختصر ڪهاڻي ۾ هڪ آرٽسٽ جي ٺاهيل تصويرن ۾ سموري سنڌ کي ساھ کڻندو ڏيکاريو ويو آهي. جنهن ۾ علامت نگاريءَ جو روپ نِرالي رنگ ۾، سنڌ جي خوشحالي ۽ مُستقبل جا مُختلف تصويرن ۾ ڪُجھ اَنومان هن ڪهاڻيءَ کي هڪ الڳ زاويو عطا ڪن ٿا. اهڙيءَ طرح سان راجن مڱريي جي هن ڪهاڻي ڪتاب“اهو اجنبي”۾ ڏنل ڪهاڻين ۾ تخليق جا سڀئي رنگ، جديد سنڌي ڪهاڻيءَ کي نئون اُتساھ بخشين ٿيون. اُن سان گڏ اهو پڻ چوڻ ضروري ٿو سمجهان ته راجن جي هن ڪتاب جي ڪجهه ڪهاڻين ۾ ڪي ننڍا ننڍا نقص پڻ موجود آهن. جيڪي ظاهري طورتي ايڏا وڏا ناهن پر پوءِ به اگر اُنهن تي پڻ ڌيان ڏجي ها ته ڪهاڻيون اڃان به وڌيڪ نکري سگهاريون ٿي پئي سگھيون. اهڙيءَ طرح راجن جي ڪهاڻي“رت، لڪير ۽ سنڌو جي سينڌ”هڪ آدرشي ڪردار جي ڪهاڻي آهي. جيڪا اڄ جي دو رنگي سياست جي چال بازين ۽ مُنافقين کي وائکو ڪري هڪ سچي ۽ کري شخص سان ٿيندڙ ويساھ گھاتين جي داستان ٻُڌائي ٿي. “اُها شام، اُهو پنڌ، اُهو ولهار، روز جيئان. . . . . لهندڙ سج جي ڳاڙهاڻ وارو وقت، ولهار جي ٽنگ، جنهن ۾ ٻَڌل آهي ڳرو پٿر. پٿر جيڪو رڳو پٿر ناهي، پر هڪ شڪل آهي. هڪ صورت آهي، هڪڙو عڪس آهي، هڪڙو انتقام آهي، هڪڙي ميار آهي، هڪڙو ڏوراپو آهي. اُهو پٿر موت ڏانهن ويندڙ ننڍڙو رستو به آهي ته هڪ ڊگھي ۽ هميشه رهندڙ زندگيءَ جو سفر به آهي. . . . . ”ڇا ڪاڻ ته، “هُنجي ٽنگ ۾ ٻڌل اُها مورت علامت آهي، انهن نام نهاد ليڊرن جي، جيڪي پنهنجي عملن سان عوام ۽ سچن ڪارڪنن سان ويساھ گھاتيون ڪري ، انهن کي استمال ڪري پنهنجا مقصد حاصل ڪندا رهيا آهن. . . . ”هي ڪهاڻي ڏاڍي سُهڻي سِٽاءُ سان پنهنجي منطقي نتيجي تي پهچي ته ٿي پر منهنجي خيال ۾هن ڪهاڻيءَ ۾ هڪ آدرشي ڪردار کي جيڪو مانُ ملڻ گھُربو هو اُهو ليکڪ وٽان کيس نه ملي سگھيو آهي. ڇو ته اهڙو مُخلص، ايماندار ۽ ڪميٽيڊ انسان پنهنجي جياپي لاءِ پنهنجي نظرياتي تقدس کي پائمال نه ڪندو. بلڪ هُو پنهنجي جياپي لاءِ پنڻ کي عيب سمجھي اُن کان نفرت ڪري ڪو به هاڪاري عمل محنت جي صورت ۾ ڪري پنهنجي پُٽ کي پڙهائيندو نه ڪي پني. جنهن عمل سان سماج مُثبت ترقيءَ بجاءِ تنزل ڏانهن وڃي. اُن ڪري ڪهاڻيڪار کي اهڙي ڪردار کي هڪ پُرهمت ۽ فخر لائق عمل ذريعي مثال بڻائجي ها. “اَڻ ڄاتل وقت جي يادگيري”هڪ سنگتراش جي خوبصورت ڪهاڻي آهي. جنهن ۾ ڪيرٿ جو هڪ ڪُنڀارڻ سان عشق ٿي وڃي ٿو پر ڪُنڀارڻ کيس پيار جي موٽ ڪونه ٿي ڏئي. ايئن اهو ڪيرٿ سندس عشق ۾ پنهنجي ڪلا ۾ صرف عورتن جا روپ سنواريندي پنهنجي بي چين روح کي آسيس ڏيندو آهي. ڪهاڻي شاندار انداز سان شُروع کان پڇاڙيءَ تائين پڙهندڙ کي پاڻ ۾ سوگهو ڪري رکي ٿي ۽ پڇاڙيءَ ۾ هڪ آرٽسٽڪ ڪلائميڪس سان حيران ڪري ڇڏي ٿي. “اُن کان پهرين جو بادشاھ ڪُجھ ڳالهائي. . . ڪيرٿ پنهنجو ثبوت ڏئي چُڪو هو. . . ماڻهن جا وات پٽجي ويا هئا، هٿ جتي هُئن اُتي بيهي رهيا هئن. . . ڪيرٿ ڇوڪريءَ کي زور سان دربار جي فرش تي بادشاھ جي اڳيان اُڇليو هو!!!!“هُن جو جسم ننڍن ننڍن ٽُڪرن ۾ ورهائجي بادشاھ جي اڳيان ڦهلجي ويو. ايئن جيئن ڪو پٿر ڀور ڀور ٿي ويندو آهي. ڇوڪريءَ جي ماءُ رانڀاٽ ڪري ڊوڙي آئي. هُن پنهنجي نياڻيءَ جي جسم جا ٽُڪرا ميڙڻ چاهيا. . . بادشاھ سپاهين ۽ دربانن کي هڪل ڪري ڪيرٿ کي پڪڙڻ لاءِ چيو ۽ پاڻ به تخت تان اُٿڻ لڳو پر اُٿي نه سگهيو. ”“ڪير به پنهنجي جاءِ تان چُري نه سگھيو ڇو ته هر ماڻهو پنهنجي پنهنجي جاءِ تي پٿر ٿي ويو هو!”هاڻ اِتي ليکڪ جڏهن مٿي چئي ٿو ته“ماڻهن جا وات پٽجي ويا هئا. هٿ جتي هُئن اُتي بيهي رهيا هئن. ”ته معنيٰ ننڍڙي ڇوڪريءَ جي فرش تي لڳڻ سان هر شيءِ پٿرائجي وئي ته اُن کان پوءِ ڇوڪريءَ جي ماءُ جو رانڀاٽ ڪري ڊوڙي اچڻ، بادشاھ جو سپاهين ۽ دربانن کي هَڪل ڪري ڪيرٿ کي پڪڙڻ لاءِ چوڻ ۽ تخت تي پٿر ٿي وڃڻ وارا جُملا ڪهاڻي جي ڪيرٿ جي عشق ۽ ڪلا جي ڪمال کي مُثاثر ڪن ٿا. جن تي ليکڪ کي وري هڪڙو ڀيرو ضرور غور ڪرڻ گھُرجي ها. ۽ ڪهاڻيءَ جي ڪلائميڪس ۾ صرف آخري سِٽون هي ڏئي ها ته، “ڪير به پنهنجي جاءِ تان چُري نه سگھيو. ڇو ته هر ماڻهو پنهنجي پنهنجي جاءِ تي پٿر ٿي ويو هو!”ته بهتر ٿئي ها. “هڪ پُراسرار قبر جي ڪٿا!”ڪهاڻي پڻ هڪ تجسُس نُما ڀلي ڪهاڻي آهي. جنهن ۾ ڪهاڻيءَ جو ڪردار سليم پُر اسرار قبر مان ايندڙ آواز تي اُن کي کوٽي، اندر جي راز کي پائڻ لاءِسوچي ته ٿو پر پنهنجي روايتي خوف وچان هُو رڳو حيران ۽ پريشان رهجي وڃي ٿو، تان جو هڪ ڏينهن سليم مضبوط ارادي سان کوٽائيءَ جو سامان کڻي قبرستان پهچي ٿو. “پهچڻ کا پوءِ اهو ڏسي حيران ٿي وڃي ٿو ته قبر جو مُنهن اڳ ۾ ئي کُليل آهي. قبر جي اندر نهاري ٿو ته مِٽيءَ تي هڪ اهڙو اسڪيچ نُما نشان موجود ڏسي ٿو، جنهن مان اهو لڳيس ٿو ته ڄڻ ڪو وجود مٽيءَ مان پاڻ آجو ڪري اُٿيو هجي. قبر جي هڪ پاسي چيئن پيرن جا نشان اهڙي طرح لڳل، ڄڻ ٻَه جسم هڪ ٻئي سان ڀاڪر پائي مليا هُجن. ”اهڙيءَ طرح ڪهاڻيءَ جو ڪردار سليم اُنهن چيئن پيرن جو پيڇو ڪندو اُنهن جي پوئيان وڃي ٿو. جيڪي اڳتي هلي وڃائجي وڃن ٿا. ۽ بعد ۾ سليم گھر موٽي اچي ٿو. ۽ اُنهن پيرن جو پيڇو ڪندي ڪندي زندگي گذاري ٿو. يا اڃا به آخر ۾ سليم پنهنجي پيءُ ۽ ماءُ جي قبر تي وڃي اُن پُراسرار آواز کي ٻُڌڻ لاءِ واجھائي ٿو ۽ اُن خالي قبر ۾ خود کي دفن ٿيڻ لاءِ سوچي ٿو. . . سچ ته اِن ريت هي ڪهاڻي جيڪا شُروعات ۾ دلچسپيءَ سان پنهنجي سحر ۾ جڪڙي ٿي اُها ڪهاڻي ليکڪ جي ٿوري عدم توجهه جي ڪري پنهنجي پُڄاڻيءَ کان محروم ٿي پنهنجو فطري تاثر وڃائي ويهي ٿي. ڇو ته منهنجي خيال مطابق اگر ليکڪ آخر ۾ سندس پُڄاڻي اِن طرح ڪري ها ته ڪهاڻي پنهنجي اصل مفهوم ۽ مزاج تحت هڪ نئون موڙ وٺي بيهي ها، مثلن پڇاڙيءَ ۾“قبر جي هڪ پاسي ٻن پيرن جا نشان هئا. اُهي ٻَه پير هلندا پئي ويا. ۽ آءُ اُنهن جو پيڇو ڪندي تجسُس مان اُنهن جي پوئيان هلندو پئي وسي. اوچتواُهي ٻَه پيرن جا نيشان منهنجي ٻن پيرن جي نشانن سان ملي چئن ۾ تبديل ٿي ويا. ” تحت ختم ڪري ها ته پڇاڙيءَ ۾ پڙهندڙ کي ڪي سوچ جانوان دڳ ملي وڃن ها. يا آخري ڪهاڻي“ڪوايئن به ياد ايندو آهي” ۾ هڪ ڪوتا ڪار ساحل جي ڪهاڻي آهي. جنهن ۾ ساحل سنڌوءَ جي ڪناري هڪ پُراسرار آواز ٻُڌي، تصور جي دنيا ۾ گُم اُن کي ڳولڻ لڳي ٿو. ۽ نيٺ هُو اُن ڇوڪريءَ کي پائي وٺي ٿو. ۽ پوءِ اها ڇوڪري کائونس پنهنجي سُڃاڻپ بابت پُڇي ٿي. پر ساحل کي ڪجھ ياد نٿو اچي. ساحل جي اِن اڻ ڄاڻائيءَ کان خفا ٿي سندس هٿ مان پنهنجو هٿ آهستي ڇڏائيندي ساحل کي ٻُڌائي ٿي ته“توهان مون کي پنهنجن نظمن ۾ ڳوليو. جيڪي توهان گذريل چئن سالن دوران لکيا آهن. . ” ۽ اِهو چوندي هُوءَ پنهنجو هٿ ساحل جي هٿ مان ڇڏائي سنڌوءَ جي سينواريل پاڻيءَ ۾ الائي ڪيڏانهن گُم ٿي وڃي ٿي. . . ”اهڙيءَ طرح ڪهاڻي پنهنجي بهترين انجام تي پنهنجي دل کي باغ بهار ڪري ڇڏي ٿي پر وري آخر ۾ ليکڪ ڪوي ساحل جو هڪ نظم ڏئي پُڄاڻيءَ کي مُتاثر ڪري وجھي ٿو. ڇو ته اُهو نظم ڪهاڻيءَ ۾ غير فطري طور تي اضافي ڀاسي ٿو. . . . . . !

27/11/2018

مختلف موضوع

ڪتاب پڙھڻ کانپوءِ