پاڪستاني گڏهُه پاڻهي جپان پهچيو وڃي....
”توهان وٽ Space جو مسئلو آهي“، مون وراڻيو مانس، ”جپان هڪ ننڍڙو ملڪ آهي جيڪو گهڻي آدمشماريءَ کان اڳهين ڦاٽي ٿو.“
”نه اها ڳالهه ناهي. يا ٿي سگهي ٿو ته اهو به هڪ فئڪٽر هجي“، هن ٻڌايو، ”پر اهم ڳالهه اها آهي ته اڄ ڪلهه جون جپاني ڇوڪريون هيلٿ ڪانشش ڏاڍيون ٿي پيون آهن. هو گهڻا ٻار ڄڻي پنهنجي جسم جي شيپ خراب ڪرڻ نٿيون چاهين.“
”اهوئي حال ٻين ملڪن جي ڇوڪرين جو ٿيندو وڃي.“ مون چيو مانس.
”صحيح ٿا چئو“ جپاني فورمئن منهنجي ڳالهه کي مڃيندي چيو، ”پر هو گهٽ ۾ گهٽ گهر جي ڪم ڪار يا ٻارن جي نگهبانيءَ لاءِ نوڪر چاڪر يا آيا ته رکي سگهن ٿيون....“
”۽ توهان ڪڏهن به نه چاهيندئو ته ان ڪم تي خرچ ٿئي. ڀلي رنن جي پورهيو ڪري بيک نڪري وڃي.“ مون چيومانس:
جپاني فورمئن اهو ٻڌي ايڏو ته وڏو ٽهڪ ڏنو جو جهاز جي ڊائننگ هال ۾ موجود جپاني ورڪر ۽ جهاز جا اسانجا پاڪستاني آفيسر پنهنجيون ڳالهيون ڇڏي اسان کي ڏسڻ لڳا.
ياد رهي ته دنيا ۾ جپان اهڙو ملڪ آهي جنهن ۾ ڪابه هائوس وائيف پنهنجي سهوليت لاءِ ڪا ماسي، ڪا آيا، ڪا ماني پچائڻ واري، ڪا ڪپڙا يا ٿانوَ ڌوئڻ واري نٿي رکي سگهي. اهي سڀ ڪم هن کي پاڻ ڪرڻا پون ٿا، چاهي سندس مڙس وٽ ڪيڏو به پئسو هجي! امير جپاني مرد پنهنجي دولت جو نماءُ ڪرڻ لاءِ دوستن يارن کي مهانگين هوٽلن ۾ ماني کارائيندا، مئخانن ۾ وٺي ويندا، سريتون رکندا پر پنهنجي ملڪ جي اسيمبليءَ مان زال کي گهرو ڪمن ۾ مدد ڪرڻ لاءِ نوڪرياڻي رکڻ جو بل پاس نه ڪندا. گهر جا پورهيا ڪري جپاني عورتن جا ڀلي هٿ پير مڇيءَ جا ڇلر ٿي وڃن. پوءِ ڪيترائي جپاني مرد ڪنهن بزنيس يا آفيشل دعوت ۾ پنهنجي عمر کان وڏي لڳندڙ زال کي وٺي وڃڻ بدران آفيس جي ڪا ڪلارڪ ڇوڪري وٺي ويندا.
جپاني ٻارن لاءِ اسان جي يوڪوهاما آفيس جي هڪ جپاني همراه ٻڌايو ته اهي اسان ڌارين کي پارڪن ۽ چڙيا گهر جهڙن تفريح گاهن ۾ ئي نظر اچن ٿا. ”هو توهان کي آچر واري ڏينهن تي به گهٽين ۾ نظر نه ايندا.“
”ڇو ڀلا؟“ مون پڇيومانس.
هن ٻڌايو ته جپاني ٻارن جو هڪ ته اسڪول صبح جو 8 وڳي کان پنجين بجي تائين ٿئي ٿو. ان ۾ ماني به اسڪول ۾ کائين ۽ ڪلاڪ کن بئنڊ (ميوزڪ) يا فٽ بال راند به اسڪول ۾ ڪرائين. شام جو ٿڪجي گهر اچن ۽ وهنجي سهنجي ڊنر کائي هوم ورڪ پورو ڪري رات جو سوير ئي سمهيو رهن، جيئن هنن جي صبح جو ڇهين بجي اٿڻ مهل اٺ ڪلاڪ کن ننڊ مڪمل ٿئي. سو انهن کي هفتي جو هڪ ڏينهن به ٻاهر گهٽيءَ ۾ نڪرڻ لاءِ وقت نٿو ملي.
”ڀلا آچر ڏينهن يا ڪنهن موڪل جي ڏينهن تي؟“ مون پڇيو.
”انهن ڏينهن تي هو ڪنهن پارڪ، ميدان يا چڙيا گهر ۾ وڃن“، هن ٻڌايو، ”اسان وٽ ننڍي هوندي ئي ٻار جي دماغ ۾ اها ڳالهه وڌي وئي آهي ته پاڙي وارن جو خيال رکجي ۽ پاڙي ۾ ڪنهن به قسم جو گوڙ پاڙي ۾ نه ڪجي. ان ڪري موڪل واري ڏينهن تي هرڪا ماءُ پنهنجن ٻارن کي پارڪ ۾ وٺيو وڃي. ڪڏهن ڪڏهن واري وٽي تي پاڙي جي هڪ ماءُ ٻن ٽن گهرن جي ٻارن کي گهمائڻ يا کيڏائڻ وٺيو وڃي. ان ڪري توکي هڪ ماءُ سان گڏ چار پنج ٻار نظر اچن ٿا.“
جپان جي چڙيا گهرن ۾ جپانين کي اُٺ ڏسڻ جو ڏاڍو شوق آهي ۽ ٻئي نمبر تي گڏهه جو. ظاهر آهي هي ٻئي اهي جانور آهن جيڪي جپان جي شهرن يا ٻهراڙي وارن علائقن ۾ ته نظر نٿا اچن پر هتي جا جنگل به انهن کان خالي آهن. اٺ ته کڻي اهڙو جانور آهي جيڪو ملائشيا جهڙي مينهوڳي واري موسم ۾ يا جپان جي جابلو ملڪ ۾ رهي نه سگهندو پر اها حيرت جي ڳالهه آهي ته جپان گڏهن کان به خالي آهي. هاڻ مڙيئي ٽوڪيو جي چڙيا گهر وارن منگوليا کان هڪ مهري اٺ خريد ڪري پنهنجي Zoo ۾ رکيو آهي جنهن کي ڏسڻ لاءِ ننڍن توڙي وڏن جي رش لڳي رهي ٿي. ان کان علاوه جيئن ته هي اٺ منگوليا جو آهي ان ڪري هرهڪ جي زبان تي منگوليا جو نالو آهي يعني منگوليا ملڪ جي مفت ۾ مشهوري ٿي رهي آهي.
اسان جي جهاز جي ريڊيو آفيسر عاشق کي جڏهن اها خبر پيئي ته هو پريشان ٿي ويو. جپان جي هر بندرگاه ۾ نيرن کان پوءِ اها ڳالهه ڪڍي چوندو آهي ته اسان جي ملڪ جي ٽوڪيو ۾ موجود آفيس ٻين ڳالهين تي هيڏو خرچ پئي ڪري، ڪراچيءَ مان هڪ گڏه باءِ ايئر گهرائي ڪنهن چڙيا گهر کي تحفي طور ڇو نٿي ڏئي. يا وري چوندو ته اسان جو سست سفارتخانو ملڪ جو نالو ٻي ڪنهن طريقي سان ته روشن نٿو ڪري، هڪ گڏهه کڻي هن ملڪ کي گفٽ ڪري ته جپاني ”منگوليا“ وانگر ”پاڪستان“ کي به ياد ڪندا رهن. يا وري چوندو جپان کي جڏهن خبر آهي ته اسان جي ملڪ ۾ گڏهن جي کوٽ ناهي ته پوءِ هو اسان جي ملڪ مان هڪ عدد گڏهه خريد ڪري پنهنجن ماڻهن کي ڇونٿا ڏيکارين؟!.
هڪ ڏينهن اسان جي جهاز جو فرج انجنيئر محمود (جنهن کي سندس رنگ ڪري ڪاليا به سڏيون) نيرن تي سخت بگڙيل موڊ ۾ هو. ويتر اسٽيورڊ ٺريل چانهه ۽ سڙيل ٽوش رکيس ته هڪدم مڇرجي ويو. اتي کڻي ٿي کٽي عاشق کي جو هو نيرن لاءِ ان وقت پهتو ۽ ويهڻ سان وري ساڳي ڳالهه گڏهه جي ڪيائين. بلڪ اڃان شروع ڪيائن ته محمود فرج انجنيئر بنا ڪنهن رک رکاءَ جي چيس:
”عاشق صاحب! بڪواس بند ڪر. جيستائين تون پاڻيءَ جي جهاز تي جپان ايندو رهندين نه جپان جي حڪومت ۽ نه پنهنجو سفارتخانو پاڪستان مان ڪو گڏهه گهرائيندو. آخر گڏهه کي گهرائين ڇو جڏهن تو جهڙو هڪ گڏهه هر ٻي ٽي مهيني جپان جي بندرگاهه پاڻهي ئي پهچيو وڃي.....!؟“
جپان ۾ جيڪو واقف ٿئي ٿو اُهو اِهوئي پڇي ٿو”اسان جو جپان توهان کي پسند آيو؟“
۽ جيڪڏهن ڪنهن شيءِ بابت توهان کي شڪايت هوندي ته هو يڪدم دور ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو ڄڻ ان ۾ هن جو ڏوهه هجي. پر جپانين جي اهائي ته ڳالهه آهي جنهن مان هرهڪ محسوس ڪري ٿوته هر جپانيءَ کي پنهنجي ملڪ سان پيار آهي. هو ڪنهن به حالت ۾ پنهنجي ملڪ جي بدنامي نٿو چاهي. ڪنهن فرد کي توهان ڀلي ڪيترو به گهٽ وڌ ڳالهايو هو برداشت ڪري ويندو پر هو پنهنجي ملڪ جي بدنامي ڪڏهن به سهي نه سگهندو.