ٻہ اکر
لوڪ شاعر
جيئن تہ هينئر عام رواج آهي تہ اسان جا شاعر هڪ سٽ شعر جي ٺاهڻ تي هڪ پنون تہ لازمي طرح خراب ڪندا آهن. هڪ اکر ڊاهي پيو لکڻ، اهو پسند نہ اچڻ وري ٽيون لکڻ. اهڙي طرح لکندا رهندا آهن پوءِ جڏهن وڃي ڪا سٽ ٺاهيندا آهن تہ بہ ان سٽ ۾ نڪو ساھہ نڪو ماھہ هوندو. پڙهندڙ جي دل نہ چوندي تہ ڪو شعر پڙهان. انھي جو فقط اهو سبب اهي جو اسان جي قلمي شاعرن جي نڪو اندر ۾، نڪو قلم ۾ جذبو هوندو آهي، نڪي وري سندن لکڻي کين وڻندي آهي. پوءِ ڀلا ڪيئن ٿي اهڙي چيز عام مقبول پوي؟
انھي جي برخلاف لوڪ شاعر بنھہ اڪيلو يا ماڻھو جي هُل ۾ هجي، پر جي هلندي آيس پور: تہ ڪلام سواءِ ڪنھن قلم کڻڻ جي سڄو سارو تيار ڪري ويندو. ۽ اهو ڪلام ائين چوندو ويندو، جو ڄڻڪ هڪ سٺو شعر ٻي ڪنھن جو ياد اٿس. پر ائين اصل نہ هوندو آهي. اهو وات مان نڪرندڙ شعر انھيءَ لوڪ شاعر جو پنھنجو شعر هوندو آهي.
انھي شعر ۾ جذبو هوندو آهي، روح هوندو آهي. اهو شعر حياتي هوندو آهي. ڀلا ڇو نہ جذباتي شعر هجي جو اهو سچي پچي شاعر جي واتان نڪتو آهي جو. لوڪ شعر لوڪ سمنڊ آهي.
هر ڪنھن شاعر جو پنھنجو سمنڊ، هر ڪنھن سمنڊ جي پنھنجي اونھائي. جيترو وڏو سمنڊ هوندو، اوترا منجهس سِپ گهڻا ۽ موتي ججها. موتين جي چڳڻ لاءِ هنج ولاتيون واسي ايندا آهن، ۽ انھي سمنڊ مان موتي ڪڍي چڳندا آهن.
شعر آهي سمنڊ ان جي نازڪ خيالي آهي، اونھائي، سپ آهي ڳوڙهي نازڪ خيالي. جيئن سپ ۾ موتي سمائبا آهن، اهڙي طرح ڳوڙهي شعر ۾ موتي پوتل هوندا آهن. انھن موتين کي هنج يعني پارکو اچي کائيندا آهن. يعني انھن کي پروڙ يندا آهن.
موتي کائڻ تہ هنج جو ئي ڪم آهي ويچارو ٻگهہ (اسان جو قلمي شاعر) جنھن جي من ۾ اهي ڍينڊ ۽ ڍنڍ سو ڇا ڄاڻي سمنڊ مان ۽ ڇا ڄاڻي موتين کي چڳڻ مان.
ٻگهن مڇي من، پارس پسن ڪينڪي. (شاھہ)
اهو ئي ساڳيون مثال لوڪ شاعر ۽ قلمي شاعر جو آهي. گل محمد سومرو بہ هڪ لوڪ شاعر آهي.
پاڻ ويچارو بنھہ ٿو رو پڙهيل هو. ٽپال جو ڪم ڪندو هو. ڄائو نپيو ڳوٺ پير فتح شاھہ ۾ (51 ورهيہ عمر، وفات 1946ع)، سندس عشق پارس جھڙي پرين ڏانھن هو. جنھن جي حب جو سڄو ڪلام ظاهر آهي. اهو پارس حضور جن آهن. ويچاري گل جو ٿورو ڪلام هٿ پيو آهي نہ تہ سندس ڪلام ڪافي آهي.
في الحال جو رُلي پِني حاصل ڪيو ويو آهي. اهو حاضر ڪجي ٿو:
جهرمر پس جوان، اندر موتين جي مٺا،
ساراهي سبحان، موتي ڏسي ملڪ جا
فقط
محمد سومارﷲ بچايو شيخ
بدين
30 ربيع الثاني 1376ھہ