تاريخ جي راهن ۾ مارجي ويل : شهيد سميع الله ڪلهوڙو
اي ڌرتي! توکي ڀيٽ ڏنا، ڪنھن لڙڪ ڦُڙا ڪنھن ماڪَ ڦڙا،
جن توکي پنھنجو رت ڏنو، سي سڀ کان وڌيڪ ڪمائي ويا.
آءٌ پيغمبر جي انهيءَ ڳالهه سان متفق نه ٿو ٿيان ته ”عالم جي قلم جي مَسُ شهيد جي رت کان وڌيڪ مقدس آهي.“ اهو مفروضو ٿي سگهي ٿو يا هڪ دؤر جي ڳالهه ٿي سگهي ٿي پر تاريخ جو اهو سچ نه آهي. ڇاڪاڻ ته عالم جو قلم درٻاري به رهيو آهي. جنھن تاريخ کي ڌنڌلو ڪري پيش به ڪيو آهي ته منسوخ ڪري به پيش ڪيو آهي پر تاريخ ۾ شھيدن جي رت جا نشان درٻار جي طرفداري نه پر عوام ۽ ڌرتيءَ جو تحفظ ڪندي وهي ٿو ۽ آءٌ سمجهان ٿو ته شهيد جو رت، عالم جي قلم جيان ڪٿي به مصلحت ڪندي نظر نه ايندو. راجا ڏاهر کان شهيد سميع الله ڪلهوڙي تائين تاريخ جو سندن پورهيو وقت جو عالم قلم جي وسيلي لڪائي ته سگهي ٿو پر شهيدن جو رت وَري وَري اُڀري پنھنجا رستا پاڻ ٺاهي ٿو ۽ ٺاهيندو رهندو.
سنڌ جي جُڳَن جي تاريخ ۾ شھيدن جي رت جا نشان اسان سڀني لاءِ مشعلِ راهه آهن. سنڌ مٿان جڏهن به غلاميءَ جا ڪَڪَر ڇانيا آهن تڏهن سماج کان منفرد ۽ تاريخ جي نبض شناس تلوار جي مُٺئي ۾ ئي عوام جي تقدير جي تبديلي سمجهي آهي. سميع الله ڪلهوڙو به تاريخ جي نصاب ۾ اهو باب آهي جنھن ان وقت هٿ ۾ تلوار کنئي جڏهن تلوار کڻڻ تاريخ جو جرم قرار ڏنو ويو هو ۽ جڏهن سنڌ ۾ ”اسين امن پسند قوم ۽ امن پسند سياست“ جا نعرا هڻي عوام کي صبر جي تلقين ڪندا رهيا، پنھنجي کَلَ بچائڻ لاءِ عدم تشدد کي عقيدي جي کل پائي گهمندڙ سنڌ جا سياستدان محدود دائرن۾ سياست ڪرڻ جا سبق ڏئي رهيا هئا.. تڏهن ميھڙ جي مينديءَ مان رت جي خوشبوءِ کڻي مقتل ڏي، محبوب جي زلفن جي زنجيرن ۾ پاڻ ارپيندڙ سميع الله ڪلھوڙي تلوار جي مُٺئي ۾ هٿ وجهي اڪيلي سر بيھي رهيو. هن کي جڏهن مقتل گاهه ۾ وٺيون پئي ويا. تڏهن وک وک تي سڄي سنڌي قوم جو بار، سيد سان ڪيل وچن ۽ تاريخ جي ميار پنھنجي ڪلھن تي محسوس ڪئي هئي. هن سوچيو پئي جيڪڏهن اڄ مان پنھنجو مؤقف ۽ سنڌ جي فرياد، جابرن اڳيان رکي نه سگهيس ته سالن تائين سنڌ مياري رهندي ۽ سنڌي قوم کي ويڻ سھڻا پوندا. ان ڪري هن اهو فيصلو ڪري ڇڏيو هو ته ”منھنجي اکين پورڻ سان ڪروڙها انسانن جون اکيون کلي ويون ته اهو مون لاءِ سڀ کان وڏو اعزاز ۽ انعام آهي.“ هن پنھنجون نظرون جهڪائڻ کان وڌيڪ ترجيع پنهنجي نظرن کي پورڻ ۾ ڏني هئي. ڇاڪاڻ ته هي سِر محبوب جي قدمن ۾ جهڪي سگهي ٿو يا ڌرتيءَ خاطر ڪپجي سگهي ٿو پر ظالم اڳيان پنھنجو سِرُ جهڪائڻ کان بھتر آهي ته سِرُ ڪٽجي وڃي ۽ پوءِ هن ائين ڪيو. لطيف چواڻي ته:
مٿي اتي منھنجي هوا، جي سرن سَوَ هزار،
ته تنھنجي تند تنوار، هَرَ هَرَ وڍيم هيڪڙو.
سياست جي شروعات ”چڻنگ سنگت“ کان ڪندڙ شهيد سميع الله ڪلهوڙوي جي اندر ۾ سنڌ ۽ سنڌي قوم سان ٻريل چڻنگ ڀڀڙ ٻاري وڌو. سنڌ جي سياست جو مزاج به عجيب قسم جو آهي. جنھن ۾ توهان کي رومانس ملندو. جڏهن ته سياست معيشت ۽ رياست جو علم آهي. سياست ته معيشت جي بنياد تي ٿيندي آهي. معاشي جنگ ئي سياسي جنگ جو سبب بڻجندي آهي. پر هتي سياست رومانس جو روپ اختيار ڪري ويئي آهي. جنھن جي پسمنظر ۾ ته معيشت ئي لڪل آهي پر پيش منظر ۾ عشق ۽ رومانس ئي رهي ٿو. جتي مقتل ڏي ويندي به پنھنجو سِرُ فخر سان اوچو ڪري هلڻو ٿو پوي. اهو ئي ڪارڻ آهي جو مخدوم بلاول گهاڻي ۾ پيڙجڻ وقت به پنھنجي هڏين جا ٽڙڪاٽ پنھنجي ڪنن سان ٻڌڻ ۾ راحت محسوس ڪري ٿو ته هيمون ڪالاڻي جھڙو ڳڀرو به برف جي ڪينن تي محبوب جي چپن جي ٿڌاڻ محسوس ڪري ٿو ته شھيد سميع الله ڪلهوڙو به موت کي محبوب سمجهي ڳل لائي ٿو ۽ پنھنجي محبوب کي لکي ٿو ته ”سنڌ جي آزاديءَ واري جدوجھد ۾ منھنجو سِرُ وڃي ٿو ته مون کي ان کان وڌيڪ ٻيو ڇا گهرجي.“
اڄ جڏهن سميع الله جي ڪيل پنڌ ۽ ساٿين کي ڏسون ٿا ته اهو پنڌ ۽ پانڌيئڙا اُداس نظر اچن ٿا. جنھن مقصد خاطر شهيد پنھنجو رت ڏنو اهو مقصد ته موجود آهي پر اهي پانڌيئڙا الڳ الڳ راهن تي بيٺا آهن. هڪڙن ان جي راهه کي غلط سمجهيو ۽ ٻين ان جي نالي تي زندگيءَ کي آسائشن ۾ وڃي پاڻ ڦاسايو ته ٽيان وَري اڄ رُڃَ جھڙي سماج ۾ مُور جھڙي رڙ ثابت ٿيا آهن. جن جو آواز ايترو ته آهستي آهي جو ڪو اها دانھن ٻڌڻ لاءِ تيار ئي نه آهي، جيڪا جاءِ شهيد ان اميد سان ڇڏي ته هي ميدان دشمن لاءِ خالي نه ٿيندو، اها جاءِ جيتوڻيڪ خالي ته نه ٿي آهي پر اها جاءِ ايترو ته ڪمزور ٿي ويئي آهي جيڪا اتساهه ڏيڻ بجاءِ مايوسيءَ جي ڌٻڻ ۾ لاهي ٿي ڇڏي. اڄ جڏهن رياست جا سازشي ۽ ظالم چنبا سنڌي قوم تي وڌيڪ پختا ٿي رهيا آهن تڏهن ان خلاف رَدِ عمل ايڏو سخت نه آهي، جنھن ڪري شهيد جي ڇڏيل مشن کي پورو ڪرڻ جو سوال اڃان به جيئن جو تيئن موجود آهي. اڄ شهيد جي پارٽي ساڳي پارٽي نه رهي آهي. جيڪا هوندي ته محدود ماڻهن تي هئي پر سڄي قوم لاءِ اميدجو ڪرڻو ٿي اڀري هئي پر اڄ اها تحريڪ اتساهه جو ڪارڻ نه رهي آهي. اهو ڪيڊر جيڪو شهيد سان گڏ زندگيءَ جو دانُ هن راهه ۾ ڏيڻ لاءِ وچن ڪري نڪتو هو اڄ اهو ڪيڊر مايوسيءَ جي گهيري ۾ آهي. اڄ شهيد جا قاتل سرعام گهمي رهيا آهن پر ان جو پلاند ڪرڻ جي ڪيل ڳالهه تاريخ جي ڪٻاڙ خاني حوالي ٿي ويئي آهي. ان ڪري تاريخ ۽ وقت جي ضرورت به اها آهي ته شهيد سميع الله ڪلهوڙي جي ڏسيل راهن تي هلڻ لاءِ پنھنجي صفن کي درست ڪرڻ جي ضرورت آهي. پنھنجا پيچرا ۽ پنڌ ساڳئي اتساهه ۽ ويساهه سان وٺڻا پوندا، جنھن اميد سان شهيد اهي پنڌ ڪيا هئا ۽ تاريخ جي راهن ۾ پنھنجو سِرُ رکي اسان کي سڏ ڏنو هو ته :
سُوريءَ سڏٿيو، ڪا هلندي جيڏيون،
وڃڻ تت پيو، جتي نالو نينهن ڳنهن جي.
(شاهه)