ٿوهرن جهڙيون مُسافريون
انهن کان اِهو وسري ويو آهي ته اسين مورن جي ديس جا واسي آهيون. مور جيڪي پٿر کائي پيٽ ڀرين ٿا. اسين به ٿوهر جي ٿوڪ تي ٿڪ ڀڃي پارڪر جا پٿر کائي پيٽ ڀري سگهون ٿا، پر پنهنجي ضمير تي زنڪ هڻي امداد وٺڻ لئه پنهنجين نياڻين کي ڪاڙهن ۾ ساڙي انهن جي تذليل نٿا ڪرائي سگهون، ڇو ته اسين اُهي آهيون جن سدائين ڏُڪار ڏٺا آهن. اسين ان ٿانور ڀٽي جا ڀائر آهيون جنهن جي زال ور کي ڀاءُ ڪري به محنت مزدوري ڪئي پر ڪنهن جي اڳيان هٿ نه ٽنگيو! اسين سدائين ٿوهرن جهڙيون مسافريون ڪرڻ جا ماهر آهيون. اسين بُخارن ۾ ڄار جا پن ۽ اڪ جا پُڙا ڇاتين تي ٻڌي نم گهوٽي پيئندا ۽ جيئندا آهيون اسين مُرٽن ۽ ڀُرٽن مان اناج ڪڍي گُذران ڪندا آهيون. اسين ڪرڙ جي ڏينن کي گُلاب جامن وانگي کائيندا آهيون. اسين اُٺڙين جو کير پيءَ وڏو سڪون ماڻيندا آهيون اسين سال ڪنهن ڪروڌي راجا وانگي ڪاهي ايندڙ ڏُڪارن اسان جا هيرڻ پن جهڙا هانوَ هيڻا ڪري ڇڏيا آهن. آڱر آڱوٺي سان نٿي لڳي. بک ۾ حواس خطا ٿي وڃن ٿا.
اڄ به جڏهن سارنگ رُت ڪنهن ريساڙو پريتم وانگي بنان ڏوهه جي رُسي ويندي آهي تڏهن اسان جون آگميل اکيون آڪاش ۾ کُپي وينديون آهن. ٻئي هٿ مٿي کڻي مالڪ کان پلر بکيا پنندا آهيون. اُڃايل ٻاٻهين جون دانهون ٻُڌي روح روئڻهارڪو ٿي پوندو آهي، ڳوڀ جانورن کي پاڻي لپ لئه سٽون کائيندي ڏسي دل تڙپي پوندي آهي. پيرين اُڀراڻا پنڌ ڪري ڪاڙهن ۾ ڪڙهي ترايون ٻُهاري آکوپايو ڪندا آهيون. رُسي ويل پريتم (بارش) کي پرچائڻ لئه وڻ وڻ ۾ وانئٽيون ٻڌندا آهيون. جَر لاءِ جاٽون ڏيندڙ اسين ٿاريلا ٿر جي ٿاڪ ٿاڪ تي ڏيئا ٻاري ميگها مُند کي ڀليڪار چوندا آهيون. پر پوءِ به هُوءِ اسان کان تقريبن رُٺل ئي رهندي آهي. ڇلر جي پلر ۾ پُسڻ لئه ٿاريليون مينهن ورت رکي اُس ۾ اُپواس ويهي الک کي آراڌنا ڪنديون آهن. کوهن ۽ تلائن ۾ اکا وجهنديون آهن ته من مُندن تي مينهن وسن ۽ اسان جون ٿوهرن جهڙيون مسافريون ختم ٿين...!!
نئين سج نوان سور ڀوڳيندڙ دلين جي ڌڙڪن جهڙو دلربا سچ اهو آهي ته ٿوهرن جهڙيون مُسافريون اُهي بدنصيب ئي ڀوڳيندا آهن جن جي اکين جي آڳوند ۾ رُڳو سورن جا سارس سانڍيل هوندا آهن. جن جي نصيب ۾ رُڳو پن ڇڻ جهڙا پيار ئي پلجندا آهن جن جي ڀاڳن جي ڌاڳن ۾ رُڳو جوڳ جَڙاءَ جا مڻيا پويل هوندا آهن. جن جي جيون ۾ رڳو ڏک ۽ بُک جا ڏمر ثمر بڻجي ايندا آهن، جن جي سينڌن جا سِنڌور سهاڳ رات جو ئي لٽجي ويندا آهن. جن جون سڀئي سُندر آسون ۽ اُميدون نااميدي جي رُڃ ۾ اُڃ مري وينديون آهن. جن جي لاءِ زمان، مڪان، محبت، صحبت رشتا ۽ ناتا ڪا به معنيٰ نه رکندا آهن اُهي ئي ٿوهرن جهڙين مسافرين جا موجد هوندا آهن.
ٿوهرن جهڙيون مُسافريون اُهي درماندا ڌنار به ڀوڳيندا آهن جيڪي آرهڙ جي اُسن ۾ چتيون لڳل چاکڙيون پائي ڀٽن تي ڀٽڪي ولر واريندا آهن، جن جي پيرن ۾ پيل ڇالن جو درد ڪير به ڪٿي ڏسي ناهي سگهندو..!!
ٿوهرن جهڙيون مسافريون ته اُن اڀاڳڻ ماءَ جي ممتا به ڪندي آهي، جنهن جو معصوم پُٽ پڙهڻ واري وهي ۾ وڏيري وٽ وياج ۾ گِروي هوندو آهي، جنهن کي ٻه ويلا ماني به اوبر واري ڏني ويندي آهي، جنهن جي خاموش اکين ۾ لڪيل درد جا ڳوڙها ڪير به ڏسي ناهي سگهندو...!!
ساهورن جا طعنا ۽ تُنڪا سهندي اُن اڀاڳڻ جي دل به ٿوهرن جهڙيون مسافريون ڪندي آهي جنهن کي پٿر دل مائٽن وٽي سٽي تي ٻليدان ڪيو. پيار تي ڏنل پهرن ۾ زندان جهڙي زندگي گذاريندڙ ڪنهن بدنصيب انسان جو روح هر چاندني رات تي محبوب جي گود ۾ گُد ڏيڻ لاءِ ٿڌا شوڪارا ڀري ٿوهرن جهڙيون مسافريون ڪندو آهي. نازڪ نفيس بدن ۾ ڇُڀندڙ ٿوهر جي ڪنڊن جهڙو ڪربناڪ درد ته اُهي وڻجارن جون ونيون سهن ٿيون. جيڪي ڪاند جي پاند بنان ڪومل ڪپاهُن ۾ ٺار ٺرندي سنجهي سيءَ مرن ٿيون جن کي اُتر جي هِير ڄر جي ڄڀن جئين لڳي ٿي. اهڙو ايذائيندڙ درد ته وسڪاري جي مُند ۾ ڪيسريي بالم سواءِ ٿاريلي به ڀوڳي ٿي جيڪا رُت اچڻ تي ڪيتڪيءَ گل وانگي ٽڙي پوي ٿي پر ڀونئر جي ڀرڻ کانسواءِ وري مُرجهائجي وڃي ٿي. روح اُداس ٿي ٿوهر جي ڪنڊن ۾ وچڙي پوي ٿو! ٿوهرن جهڙيون مُسافريون ته الئه ڪيترن سالن کان اُهي غزاه جا گُلابڙا ڪندا اچن جن کي سفاڪ اسرائيل بنان ڪنهن دوش جي پٽيندو اچي. جن جا پيارا عيد جي ڏينهن به روئي روئي پنهنجن پيارن لئه ڪپڙن بدران ڪفن خريد ڪندا آهن. جڳ خاموش تماشائي بڻيل آهي عرب ليڊرن جي ڪنن تي جُونءَ به نٿي سُري افسوس صد افسوس..!!
پريه پاٺڪ! تو ڪڏهن صحراءِ ٿر جي سُوني سرزمين جو سفر ڪيو آهي؟ جي ها، ته پوءِ تو رُڃن ۽ ريٽن تي ڪنهن اُڃايل مُسافر جيان جَل پياسن ٿوهرن کي به ڏٺو هوندو، ٿوهر جيڪي مينهن پکيڻا گل لالا جهڙي خوبصورت منڌي جهليندا آهن. جيڪا نه رڳو مال لئه وڏي وِٿ بڻجندي آهي پر ڪکاوَن نجهرن جي سونهن سجاوٽ ۾ به نِکار آڻيندي آهي. ٿوهر هن صحرا سان صدين کان سلهاڙيل آهن، جيڪي پلر جي تِرشنا ۾ ٿر ٻاٻهين سان گڏ تڙپيا آهن. پوءِ به پنهنجي وطن جي ويران پٽن ۽ پوٺن سان وفادار آهن. ڏُڪارن ۾ سُڪارن جهڙا سينگار ڪندا آهن. پن ڇڻ ۾ به بهارون بڻجي ٽڙندا آهن. تون جيڪڏهن ڀوڳنائن جي باري ۾ ڄاڻڻ چاهين ٿو ته ٿوهرن جي وکريل وجودن جي ڪتاب زندگيءَ جا بي ترتيب پنا احساس جي اکين سان پڙهي ڏس، تو کي نه ڄاڻ ته ڪيترا اُلڪن، اُڌمن، ايذائن ۽ عقوبتن جا داستان نظر ايندا! اُهي المياتي داستان صدين جي صدا بڻجي چُڪا آهن! هي صدين جون صدائون بڻيل ٿوهرن جون مسافريون تو کان اهو ضرور پُڇنديون ته ڇا اسان ۽ اسان جي ٿر سان ڪڏهن انصاف ٿيندو؟ يا ائين ئي اسين احساسن جي اڻاٺ واري ڏُڪار ۾ پن ڇڻ جهڙو جيون گهاريندا رهنداسين؟
تون ڀلي ٿوهرن جو درد ڄاڻين نه ڄاڻين پر مان ضرور ڄاڻان ٿو. ڇاڪاڻ ته تو ٿوهر شايد ڏٺائي ناهن ۽ نه ئي انهن جي اهنجن جي ڪا ڪَل اٿس پر آئون ته اُنهن اُداس ٿوهرن جي آنچل جي ڇانوَ ۾ پليو آهيان. اُنهن سان گڏ ڀوڳنائن وارا سفر ڀوڳيا آهن. اُنهن سان گڏ پن ڇڻ ۾ پيلو پن ٿي ڇڻيو آهيان ڏُڪارن ۾ ڏنجهه ڀوڳيا آهن. بهارن ۾ ٽڙيو آهيان، محبتن ۾ مڙيو آهيان مينهوڳي ۾ ڀڄيو آهيان ۽ چاندڻين ۾ چندرما بڻجي چمڪيو آهيان ته اوماس راتين ۾ کڙ کُٻيتي جيان کڙيو آهيان. تڏهن ئي ته مان ٿوهرن جو درد چڱي ريت ڄاڻان ٿو..!!
ٿوهرن جهڙيون مسافريون ڀوڳيندڙ اسين ماروئڙا ٿوهرن جي ديس ۾ رهون ضرور ٿا پر اسانجون دليون ٿوهر جا ڪنڊا ناهن، اسان جون دليون ته روهيڙي جا رتا گُل آهن. اسان جا مزاج ٿوهر جي ڇير جهڙا ڪڙا ناهن پر اسان جا مومي مزاج ماکي جهڙا مٺا آهن. اسين هن ديس ۾ رهي ٻيو ڄاڻون نه ڄاڻون پر سُور سهڻ ۽ محبتون ونڊڻ ضرور ڄاڻون ٿا...!!