سياڙي سورٺ ڀلي...!
سياڙي سورٺ ڀلي، اونهاڙي گجرات،
وسڪاري واگڙ ڀلو ،ڪڇڙو تو ٻارهوئي ماس.
ڪنهن امر ڪوي جي ڪٿيل هن دلربا دوهي ۾ سورٺ منهنجي سنڌ کي چيو ويو آهي. سنڌ، جنهن جون مڙئي مندون محبوب جي ماڻي ۽ سر راڻي جهڙيون آهن پر سياري جي سرد رت جي روحاني راحت پنهنجو مٽ پاڻ آهي، انهي ڪري ئي ته هر سال سياري مند ۾ الائي ڪٿي ڪٿي جا سيلاني سنڌڙي جي سفر تي اسهندا آهن، انهن ۾ قابل ذڪر اهي ڪابلي ۽ قنڌاري پٺاڻ به آهن جن سدائين سنڌ جي ڏٻري ڏيل کي اڏوهي جيان کاڌو آهي. پر پوءِ به سنڌ پنهنجي مهمانوازي جو مان رکندي انهن تي ذرو به سيڪ اچڻ نه ڏنو آهي.
ماٺيڻي محبوب جي ٿڌي مجاز جهڙي ٿڌڙي مند سياري ۾ ڏيهان ڏور پکين جا ٽولا به ڪهي ايندا آهن. آڙيون، لاکي ڄاڃي، چيکلا ۽ هاڙيون هن مند ۾ نه رڳو ڪينجهر ۽ منڇر جا مهمان ٿيندا آهن. پر اهي سامروٽي جي سنن جا به سيلاني ٿيندا آهن. سنڌ جي پوڃاڙي پٽن ۾ آباد علائقو ٿر، جنهن جو هڪ انتهائي حسين ٽڪرو سامروٽي آهي، سامروٽي جنهن کي شيخ اياز جهڙي امر ڪوي به پنهنجي ڪوتا ڪاڪ جي ڦلواڙي ۾ روپيو آهي!
سامروٽي جي خوشنصيبي چئجي يا بدنصيبي پر ان جي سيني تي ڪيئي سن آهن. جيڪي جاگير ٻنين جي ڪلراٺي ٿيڻ کانپوءِ وجود ۾ آيا آهن. جن جو جل ته سمنڊ جي جل وانگي کارو آهي پر ان مان لوڻ جهڙو ناياب وکر به ملي ٿو. انهن سنن ۾ هينئر ڪيئي پرڏيهي پکي اسان جا آديسي ٿي لٿا آهن. سارڻ جي مشهور سن کان وٺي لاڏڪي ۽ لاڪوڙي جي سهڻن سنن تائين سڀئي پرديسي پکين سان پُر ٿي ويا آهن. سنجها ويلي پکين جا پاڻي تي ٽلورا ايڏا ته ماحول کي سندر بڻائين ٿا جو ڇا ڳالهه ڪجي؟ حسين منظر ڏسي اکين جا ٿڪ ئي لهيو وڃن ٿا.
اهڙن پرديسي پکين جي آجيان لاءِ ٿر جي معصوم نياڻين پنهنجا نيڻ وڇايا، ڪنهن سنياسي جي دل جهڙن درويش صفت ٿاريلن همرچا ۽ ڪجليا ڳائي انهن جو آدرستڪار ڪيو. ساڃاهه وند شاعرن پکين جي آمد تي ٻاٻيهن جهڙا ٻول سرجيا پر قهري قاتلن انهن تي به بندوقون تاڻي ڇڏيون. انهن ظالم آهيڙين جي آنڊن ۾ وٽ به نه ٿا پون، جن معصوم پرڏيهي گگدامن سان وڏا ويل ڪيا آهن. شڪارين جا ائين ئي ستم جاري رهيا ته هڪ ڏينهن اسان جي سورٺ سياري مند ۾ وديسي پنڇين جي پيار کان محروم ٿي ويندي، باقي رڳو بچندا عرب سڳورا جيڪي سنڌ ماءُ جي سيني تي خيما کوڙي هر مند ۾ مڱ ڏريندا آهن. ان ڪري ان گنڀير مسئلي تي سرڪار کي سوچڻ کپي، نه رڳو سوچي پر ترت اهڙا قدم کڻي جيڪي سنڌ ۾ پرڏيهي پکين جي حق ۾ هجن ۽ هر سال سنڌ ۾ پکي اڳي وانگر ايندا رهن.
سياري مند ۾ سنڌ ۾ نه رڳو مينهن ماماڻن جهڙا نوان نينهن جڙندا آهن پر سوجهاڪي تائين اوجاڳا ڏسي ڪچهريون ڪيون وينديون آهن. مچ ڪچهرين ۾ لاهوري گجر وڏي شوق سان کاڌا ويندا آهن. ڳجهارتون، ڳوڙها ۽ ڏٺ، پروليون، پهاڪا، محفلن کي وڏو مانائتو ۽ شانائتو بڻائيندا آهن. سياري مند ۾ سنڌ ۾ قسمين قسمين نيون ڀاڄيون لهنديون آهن. جيڪي صحت لاءِ تمام فائديمند هونديون آهن.
سياري مند ۾ سنڌ ماءُ جي سيني ٽوڙ ياد ته انهن جلاوطن جندڙين جا جيءَ جهوريندي آهي جن کي ورهاڱي وقت ڌرتي کان ڌڪاريو ويو هو، موهن ڪلپنا جي آتم ڪٿا کان وٺي وينا شرنگي جي آواز جي لهرن تائين سڀني ۾ سنڌ جي سڪ ۽ ڇڪ ڪيڏي نه اڪنڊيل نظر اچي ٿي. سريچند جهڙا سوين سنڌ واسي هن مند ۾ سورٺ لاءِ سڪندي نيڻن نير هاريندا آهن ۽ روح مان رڙ نڪري پوندي آهي، بقول ايوب کوسي جي ته؛
ڊسمبر تو بنان ڪهڙو.