ڳليان پريم نگر ديان! : ڊاڪٽر محمود مغل
”سُنگ جي آسمان تي ستارن جيان مرڪندا هئا، سندس ساٿي..... ”صبح مهراڻ ۾ جڳ مشهور براڊڪاسٽر، ميزبان، ليکڪ ۽ استاد محترم نصير مرزا ڳالهائي ٿو ”۽ بلاشڪ ته انهن ستارن ۾ سڀ کان روشن ستارو اهو پنهنجو سهراب فقير هيو..... آواز جي سڀ کان وڏي گونج ۽ خاص طور تي آخري حد تائين، آواز جي هڪجهڙائي ننڍي کنڊ ۾ تمام گهٽ ماڻهن کي نصيب ٿي آهي ۽ فقير سائين انهن مان هڪ هيو، سندس نالو به ڪمال هيو..... ”سهراب“ جنهن نالي ۾ خود وڏي طاقت آهي. مان کيس سدائين چوندو هئس ته توهان جي نالي ۾ جيڪي دم آهي سو ئي توهان ۾ به آهي.... ”عالمي شهرت جو حامل فنڪار هيو سهراب سائين... ذاتي زندگيءَ ۾ هڪ پرڏيهي دوست جڏهن پاڪستان آيو ۽ مون سان ملڻ لاءِ ڄامشوري ڪهي آيو ته حيرت جي ڳالهه اها هئي ته هن پيرس مان مون لاءِ جيڪو تحفو آندو هو، سا ”سهراب فقير جي سي ڊي“ هئي. فرانس جي ڪنهن آواز جي سرموڙ اداري کيس رڪارڊ ڪيو هو ۽ منهنجي مهمان کي ان کان وڌيڪَ ڪو تحفو سمجهه ۾ نه آيو هو... ”حيرت انگيز آهي هن جو آواز..... سهراب.... حيرت آهي.... اهڙو آواز ڪٿي نه ٿو ملي.... توهان جي آوازن جي دنيا ڪيڏي نه امير آهي جو اهڙو آواز منجھس موجود آهي....“ ۽ خالي اهو منهنجو پرڏيهي مهمان ئي نه هئو، جنهن جي اها سوچ هئي، سهراب فقير جي لاڏاڻي تي سائين حميد آخوند ڪي ٽي اين تي چيو پئي ”جرمنيءَ ۾ سندس پرفارمنس حيرت انگيز هئي، اتي هڪ خاتون جيڪا ”الرچ“ ۾ عالمي ميلو منعقد ڪرائيندي آهي. سندس آواز لاءِ چيو ته سهراب جو آواز اوهان کي جنت جو دروازو کولي ڏئي ٿو.“ اها ڳالهه مڃڻ جي آهي ۽ فيڪٽ آهي ته سهراب فقير، ننڍي کنڊ جو ۽ عالمي حيثيت جو هڪ وڏو ڳائڻو هو.... سڄي دنيا ۾ سندس فني حيثيت تسليم ڪئي ويندي هئي. مان نٿو ڄاڻان ته سهراب فقير، پنهنجي حياتيءَ جي ڪهڙي ورهيه ۾ لطيف سائين رحمة الله جي درگاهه تي پهريون سلام ڪيو هوندو.... سندس شعور جي ڪهڙي ڪيفيت هوندي ۽ سندس اندر ۾ درد جو درياءُ ڪيتري موج ۾ هوندو، پر جمعي ڏهاڙي پنهنجي حاضريءَ کي هن يقينن آخري حاضري سمجھيو هوندو. الاءِ ڇو دل چوي ٿي ته لکجي ته کيس اهي ”سنئوڻ“ پئجي ويا هئا ته هاڻي هن جاءِ تي وري نه اچبو.... هاڻي هي در و ديودار ڌنڌ جي پار هليا ويندا. مستقل هفتي کان جو هن پنهنجي ڳوٺ موٽڻ لاءِ ”ٻاراڻو ضد“ پئي ڪيو سو اجايو نه هيو... موڪلائڻ جي مامَ سمجهه ۾ نه ايندي آهي، جيڪڏهن اچي وڃي ته الاءِ ڪيترا دروازا کلي ويندا آهن. ”پريم نگر جون ڳليون“ ڪڏهن ڪڏهن سامهون نظر اينديون آهن.... نظر اينديون آهن تڏهن ته سهراب سائين زور لاتو هو ته بس گهر موٽي هلو. هڪ وڏي سفر کانپوءِ فقيري رنگ جو هي نماڻو سرموڙ آرام لاءِ موٽيو آهي، سندس گهر، سندس لانڍي سندس اوطاق، سڀني جو ڪنڌ جھڪيل آهي.
”ڪمال ماڻهو هو سائين سهراب فقير.... عجيب.... عجيب و غريب.“ پاڪستان ٽيليويزن جي هڪ ڪئمرامين ٻڌايو اسين هڪ واري سندس رڪارڊنگ ڪرڻ لاءِ هن جي ڳوٺ وياسين.... سائين... مهمان نوازيءَ جي ته هن حد ڪري ڇڏي.... اهو سڀ ته ٺهيو. پاڻ پنهنجي هٿن سان هڪ هڪ ماڻهوءَ کي مانيءَ جا گرهه ٺاهي پيو کارائي.... اسين چئونس پيا توهان به کائو نه.... چئي نه.... اوهين سڀ پهرين.... آئون سڀ کان آخر ۾....“ ۽ اهو ئي ذڪر عرفانه ملاح سان پنهنجي ڳالهه ٻولهه ۾ هن بار بار پئي ڪيو.... فالج جي ڪري ڳالهه واضح نه پئي ٿئي ته سندس فرزند رجب فقير جملا چٽا ڪري پيو ڏئي.... ”اسان کي مرشد کارائي... هڪ هڪ کي.... پهرين اسين، آخر ۾ پاڻ.... بابوَ..... واهه.... ڀلا ڀلا.... پهرين ٻيا پوءِ پاڻ.... اهو ئي سکيوسين.... اهو ئي سيکاريوسين....“ پنجهتر سالن جي هن پير مرد تقريباً اٺهٺ سال هن فن کي ارپيا، اهو به عجيب سلسلو ٿيو جو شهرتن جي ديوي حياتيءَ جي ڏاڪي ۾ مٿس ان وقت مهربان ٿي هئي، جڏهن هو تقريباً اڌ صدي پرفارم ڪري چڪو هو، پوءِ به ارڙهن سالن جي هن سفر ۾ هن سچل ايوارڊ، شاهه لطيف ايوارڊ، تمغهءِ حسنِ ڪارڪردگي يعني صدارتي ايوارڊ ۽ عالمي ميوزڪ ايوارڊ حاصل ڪيا هئا. نه صرف حاصل ڪيا هئا، بلڪه حاصلات جي دنيا کي انيڪ دفعا ورجايو به هو. عالمي حيثيت جي قد ڪاٺ سان هن سورنهن ملڪن ۾ ڀرپور پرفارمنس ڏني هئي. برلن، بون، الرچ، پيرس ۽ ٻيا ڪيترائي شهر سندس آواز جي ”سونهن ــ ڌاڳي“ ۾ اهڙا جڪڙيا جو ڄڻ اتي سهراب فقير جو ڄار اڻجي ويو هو.
اداس مک وارو اداس فقير، هاڻي جوڳ وٺي چڪو آهي. جناح اسپتال جي ايوانن ۾ سندس گهمندڙ اسٽيچر الاءِ ڪيترا چڪر ڪاٽيا هوندا، الآءِ ڪنهن ڪنهن لاءِ هن نهاريو هوندو ۽ الاءِ ڪيترا ڀيرا سندس دل کانئس سوين سوال ڪيا هوندا، جن جا جواب، سندس ڀرپور مرڪ، ڀرپور اداسيءَ سان ڏنا هوندا. رڳو راڳي نه هو سهراب فقير مرحوم.... هو هڪرو زيرڪ وجود به هيو، جنهن کي زماني جي لاهن چاڙهن جي ڄاڻ به هئي، کيس ڀليءَڀت اها پروڙ هئي ته ڏکن لمحن ۾ دوست کي لڄي نه ڪبو آهي، فقير ته ڀرم رکڻ ڄاڻندا آهن.... کيس ڄاڻ هئي ته هي جهان ستت ڇڏڻو آهي ۽ کيس اها به خبر هئي ته اها خبر، هر ڪنهن کي پئجي چڪي آهي ته ”اڄڪلهه “ جي مهماني باقي بچي آهي جو ڪنهن وفا ڪئي ته سندس لک ٿورا..... ۽ جيڪڏهن هن جي پاران بي وفائي پلئه پئي ته به فقير دعا ڏئي رخصت ٿيندو...... ايڏي وڏي ماڻهوءَ جي مک تي شڪايت ڪا سونهين ٿي؟ سهراب فقير ماٺ ميٺ ۾ رخصت ٿيو آهي، پر جناح اسپتال جي ڀتين جي شڪايت کٽي ئي ڪانه ٿي.... هو ڪاريڊورز ۾، وارڊ ۾، دروازي وٽ هڪٻئي سان سرٻاٽ ڪنديون رهن ٿيون. اهو هو سهراب فقير.... ايڏو وڏو فنڪار.... ايڏو وڏو نالو.... جنهن سان اهڙي حالت ٿي هئي!! مٿان وري واپس آيل ايمبولينس، جنهن ڪالهه کيس سندس گهر تائين پهچايو هو، ڀتين تي نِگاهه وجھندي چئي ٿي ”پريم نگر جي ڳلين جو پريمي، اهو وڻجارو هِتان وڃڻ مهل ڏاڍو نا آسوده هيو، پر جيئن ئي پنهنجي گهر تي هن جي نظر پئي هئي ۽ کيس لطيف سرڪار جي در تان رخصتيءَ واري نِگاهه ياد آئي ته سندس نيڻن جا ڏيئا شدتن سان ٻري پيا هئا. بي مهر جهان مان پريم نگر ڏي، هو ڏاڍو پريم سان ويو آهي....“