سهراب فقير : ڪوثر ٻرڙو
هي سڄو سنسار جيئرو آ پرين!
جيسيتائين پيارُ جيئرو آ پرين!
زندگيءَ جي جيتَ آ هر حالَ ۾
جيسين ڪو فنڪار جيئرو آ پرين
هڪ فنڪار جو موت پوري سنسار جو موت آهي ۽ وري اهو فنڪار به سهراب فقير جهڙو يگانو، درويش صفت ۽ منفرد فنڪار هجي، جنهن جو آواز به مٺو ته انداز به لاجواب ـــ سهراب فقير ولد حمل فقير ولد سهراب فقير، سندس وڏا اصل جيسلمير راجستان ۾، جيسلمير شهر کان 50 ڪلوميٽر ٻاهر تعلقي کڏار جا رهواسي هئا ۽ اتي ڀيا ۽ مهر قبيلن جا راڄوڻي فقير هوندا هئا. سهراب فقير جي خاندان جو دارو مدار سڪار ۽ ڏڪار جي حالتن مٿان هوندو هو، جڏهن راجستان ۾ ڏڪار واري صورتحال پيدا ٿيندي هئي ته هو سنڌ طرف هليا ايندا هئا ۽ اگر سنڌ ۾ مزو نه ايندو هئن ته راجستان هليا ويندا هئا. آخرڪار اڄ کان ڏيڍ سؤ سال کن اڳ سندس خاندان راڻيپور ڀرسان ڀيلارن جي ڳوٺ ۾ اچي آباد ٿيو ۽ سندس مٽ مائٽ ٽالپر وڏا، تعلقي ڪوٽڏيجي ۾ رهندا هئا ان ڪري سهراب فقير جا وڏا ڪڏهن ڀيلارن ۾ ته ڪڏهن ٽالپر وڏا ۾ رهندا هئا ۽ راڄن جون شاديون ۽ خوشيون ڳائيندا وڄائيندا هئا، سندس هم عصر ماڻهن جو ته اهو به چوڻ آهي ته سهراب فقير جو جنم به ڀيلارن ۾ ئي ٿيو هو پر فقير پاڻ ٻڌائيندو هو ته هو ٽالپر وڏا ۾ 1937ع ڌاران ڄائو هو. سهراب فقير جو والد حمل فقير ۽ سندس چاچا اهي سڀ قبلا طالب الموليٰ جن جا مريد هوندا هئا. پر پاڻ سهراب فقير تعلقي فيض گنج ضلعي خيرپور جي هڪ درويش خوش خير محمد فقير جي فرزند دُر محمد فقير هيسباڻيءَ جو نه رُڳو مريد ٿيوپر خاص طالب بڻجي ويو. دُر محمد فقير جو صوفياڻي راڳ سان ننڍپڻ کان ئي شوق هوندو هو ان ڪري هو جوانيءَ ۾ ئي صوفي علي محمد فقير جي درگاهه تي ايندا ويندا هئا ڇو ته اتان جا قاضي ـــ ٽالپر ۽ ڦل ۽ ٻيون ڪجهه ذاتيون سندن مريد هوندا هئا، ان وقت صوفي علي محمد فقير جي والد جلال فقير جي درگاهه ايتري آباد ڪونه هوندي هئي ۽ چوڌاري رُڳو جھنگ هوندو هو، ٽالپر وڏا ۾ هڪ مشهور شخصيت هوندي هئي جنهن جو نالو هوندو هو عرض محمد سُهاڳ، ان کي ميرن هڪ جاگير عطا ڪئي هئي پر اها سڄي فقيرن ۽ لنگر نياز جي بلي هوندي هئي، پري پري کان صوفي راڳي ۽ وڄتا اتي اچي جمع ٿيندا هئا، صوفياڻي راڳ، جون محفلون مچنديون هيون، ڪنڊياري ۽ محرابپور جو مشهور صوفي فنڪار عنايت علي فقير به ان درگاهه جو پانڌيئڙو هوندو هو ۽ ان جو وصال به اتي ئي ٿيو هو، خود علي محمد فقير بهترين شاعر سان گڏ راڳ ويراڳ سان عشق رکندڙ ۽ سُرن سان پيار ڪندڙ هوندو هو ان وصال وقت هڪ ڪافي لکي ۽ سهراب فقير کي ٻڌايائين اها ڪافي هئي.
موٽ پرديسي يار پکيئڙا
وطن ڪين وسار
سهراب فقير کيس چيو ته هُو پڙهيل ئي ڪونهي پوءِ علي محمد فقير کيس اها ڪافي ياد ڪرائي وصيت ڪئي ته اها ڪافي ضرور ڳائجان. ياد رهي ته سهراب فقير پڙهيل بلڪل به ڪونه هو. والد صاحب کيس اسڪول ته موڪليو پر سهراب فقير چيو ته ”اکر پڙهه الف جو ٻيا ورق سڀ وسار“ شروع ۾ پنهنجي صحيح ڪري به ڪونه سگهندو هو. آهسته آهسته سندس پٽن کيس پنهنجو نالو ڏنگن ڦڏن اکرن ۾ لکڻ سيکاريو، هُو صرف ”سهراب“، لکي سگهندو هو، اها ٻي ڳالهه آهي ته سهراب فقير پاڻ ضرور اهو چاهيندو هو ته ٻين جا ٻارڙا پڙهن، هن ڪوشش ڪئي ته ٽالپر وڏا ۾ سندس پاڙي ۾ اسڪول قائم ٿئي، پرائمري اسڪول قائم ڪرايائين ان اسڪول جو نالو ئي سهراب فقير پرائمري اسڪول آهي.
ساز ۽ سُر سهراب فقير کي ورثي ۾ مليا سندس پيءُ حمل فقير ــ سندس چاچا محرم فقير ۽ زوار پير بخش فقير ڳائيندا به هئا ۽ مختلف ساز به وڄائيندا هئا. حمل فقير طبلو باجو ۽ سارنگي وڄائڻ جو ماهر هوندو هو ۽ ان وقت جي مشهور ڳائڻن سان سنگت ڪندو هو. سهراب فقير پنهنجي پيءُ جي نقش قدم تي هلندي اهي ساز وڄائڻ لڳو. حالانڪه سندس آواز ڏاڍو سريلو هوندو هو پر پوءِ به هن ساز وڄائڻ سان شوق رکيو. سندس ئي خاندان جا ٻه ڀلا ڳائڻا کيتو خان، استاد عاشق علي خان جو شاگرد هوندو هو ۽ ان جو ڀاءُ پيارو خان ٻئي مڱڻهار هوندا هئا ۽ ڪربلا روڊ روهڙيءَ ۾ جِتي غلام علي سنديلي جو گهر آهي ان جي ڀرسان رهندا هئا. پيارو خان نوجوان راڳي حب علي جو والد ۽ کيتو خان سندس چاچو هو انهن کان سهراب خان طبلي تي مهارت حاصل ڪئي ۽ ٿورا ٿڪا ڳائڻ جا گُر به سکيا پر هو عنايت علي فقير سان طبلو وڄائيندو هو ۽ ڪڏهن ڪڏهن ڳائيندو به هو ته وري تراب علي شاهه ساڻس طبلي تي سنگت ڪندو هو ـــ سهراب فقير هڪ ڳائڻي جي حيثيت ۾ جيڪا پهرين انٽري ڏني اهو به هڪ عجيب واقعو آهي ـــ ڪوٽڙي ۾ هڪ درگاهه آهي جنهن جو نالو آهي سخي الهيار جيڪو غوث محمد گوهر جي وڏڙن مان آهي ۽ باڪمال شآعر به ٿي گذريو آهي ۽ سندس هڪ مشهور ڪافي استاد منظور علي خان به ڳائي جنهن جا ٻولَ آهن ـــ ”ڏسو انصاف اکڙين جا.“ ان درگاهه تي خورشيد علي خان به هو ۽ استاد منظور علي خان به عنايت علي فقير به هو ته گلزار علي خان کان علاوه ڪيترائي ٻيا صوفي فنڪار به موجود هئا ــ استاد منظور علي خان ۽ خورشيد علي خان اهو طئهءِ ڪيو ته اڄوڪي ڏينهن جي سڄي محفل اهڙن فنڪارن کان ڳارائجي جيڪي باقاعده ڳائڻا ته ڪونهن پر ڪونه ڪو سازُ به وڄائن ٿا ۽ ڳائين به ٿا ـــ خورشيد علي خان، استاد منظور علي خان کي مُخاطب ٿيندي چيو ته منظور! تون ۽ ٻيا فنڪار ته الائي ڪهڙا طبله پليئر وٺي آيا آهيو منهنجو طبله پليئر سهراب فقير ڏاڍو سريلو آهي. سهراب فقير محفل ڳائي ته چئني طرفن کان وهوا ٿي وئي ۽ ان ڏينهن عنايت علي فقير سهراب فقير کان باقاعده وعدو ورتو ته هو هاڻي ڳائيندو رهندو، پوءِ سهراب فقير، باجو ڪلهي تي جِتي به ڪو ميلو مچي سهراب فقير حاضر ٿيندو رهي، ان وقت ايتريون سواريون ڪونه هونديون هيون پوءِ ڀرپاسي جي محفلن ۾ ڪڏهن گهوڙو ته ڪڏهن گڏهه جي سواري. جڏهن عنايت علي فقير وفات ڪئي ته پوءِ سهراب فقير اڪيلي طور ڳائڻ بند ڪري هڪ سنگ جي صورت ۾ ڳائڻ لڳو. شروع ۾ جيڪي فنڪار سهراب فقير سان سنگ ۾ گڏ ڳائيندا هئا ته تن ۾ غلام مصطفيٰ مڱڻهار ۽ سندس ٻه ڀاڻيجا غلام عباس ۽ غلام حسين به شامل هوندا هئا بعد ۾ قلندر بخش خاصخيلي به سندس شاگرد بڻيو ۽ سندس سنگ ۾ شامل ٿي ويو، اڳتي هلي سهراب فقير ٻيا به ڪيترائي شاگرد پيدا ڪيا جن ۾ گلبهار جويو، جمال الدين فقير، اياز ملاح ۽ سيد باقر شاهه تمام گهڻو مشهور ٿيا. هيڪر ٽالپر وڏا ۾ علي محمد فقير جو ميلو هو ان محفل ۾ ڊاڪٽر تنوير عباسي ـــ خيرپور ريڊئي جو ان وقت جو اسٽيشن ڊائريڪٽر الله بخش شاهه بُخاري ۽ ميوزڪ پروڊيوسر نصير سومرو به موجود هئا ــ اتي ڏٺائون ته هڪ ڏٻرو جسم خوبصورت چهرو ـــ وڏا وار ۽ پرڪشش شخصيت جو مالڪ ماڻهو، فقراءَ کي پاڻي پيئاري رهيو هو ۽ جھونگاريندو به رهيو ـــ جڏهن ريڊيو ٽيم رات دير سان ڪافي فنڪارن کي ٻڌي اٿڻ لڳي ته کين ماڻهن چيو ته هن فقير کي به ٻڌو پوءِ وڃو ــ هڪ ڪلام لاءِ سهراب فقير کي دعوت ڏنائون پر هن ڇا ڪلام ڳايو ڄڻ ماڻهن کي منڊي ڇڏيائين. بُخاري صاحب جيڪو پيدائشي طور ئي عارفاڻه ۽ صوفياڻه ٻولن جو عاشق هوندو هيو ان پوءِ سهراب فقير کان ٻيا به ڪلام ٻڌا ۽ وڃڻ مهل کيس ريڊيو خيرپور تي اچڻ جي دعوت ڏنائين. پر سهراب فقير ريڊيو کان ڪاوڙيل هو اهو ان لاءِ جو هيڪر گلزار علي خان کيس ريڊيو تي آڊيشن ۾ نا پاس ڪري ڇڏيو هو پر بخاري صاحب چيس ”تون پاس آهين ڀلي هليو آءُ“ سندس رسمي آڊيشن ٿي ــ سهراب فقير ريڊيو پاڪستان خيرپور جي پروگرام ”سهڻي ڌرتي“ ۾ سڀ کان پهريون جيڪو ڪلام ڳايو اها غمدل فقير جي سرائڪي ڪافي هئي ”گليان پريم نگر ديان“ ائين ريڊيو تي متعارف ٿيل هن نئين آواز کي بيحد پسند ڪيو ويو ۽ ٻڌندڙن جا بيشمار خط به اچڻ لڳا ۽ ريڊيو خيرپور سهراب فقير کي بار بار گهرائڻ ۽ سندس ڪلام ريڪارڊ ڪرائڻ جو سلسلو شروع ڪري ڏنو ــ اهو ته ريڊيو جو سفر هو پر سهراب فقير ٽي وي تي سڀ کان پهريان ڪچهري پروگرام ۾ شرڪت ڪئي ۽ سڀ کان پهرين ڪافي ڳايائين ان جا ٻولَ هئا ”ڌاري ڇڏي ڌار اوهين پنهنجي وطن وڃو ٿا“ ۽ ٻيو ڪلام ڳايائين ”رخ رانجھن ماهه منير هويا.“ سهراب فقير طبيعتاً ڏاڍو سادو ۽ نياز مند انسان هوندو هو. ”محبوب سائين“ سندس تڪيه ڪلام هوندو هو. هن بين الاقوامي شهرت حاصل ڪرڻ جي باوجود ڪڏهن به فخر ۽ وڏائي نه ڪئي. ننڍي وڏي ماڻهوءَ اڳيان ٻانهون ٻڌي بيٺو هوندو هو. ابتدا ۾ جڏهن خيرپور ريڊيو تان سالگرهه جي حوالي سان موسيقيءَ جا پروگرام ۽ فنڪشن ٿيندا هئا ته سهراب فقير اتي به مهمانن کي پاڻي پيئاريندي نطر ايندو هو. هو هڪ بهترين راڳي ــ بهترين انسان پر بهترين پيءُ به هوندو هو. کيس پهرينءَ گهر واريءَ مان ٻه پٽ رجب فقير ۽ نياز فقير ۽ ٽي نياڻيون هيون جڏهن ته ٻيءَ گهر واريءَ مان جيڪا هن پهرينءَ جي فوت ٿي وڃڻ سبب ڪئي ٽي پٽ حميد علي ــ اعجاز علي ۽ سلامت علي ۽ ٽي نياڻيون اولاد ٿيس ـــ سهراب فقير ٻڌائيندو هو ته پهرينءَ گهر واريءَ سان سندس ڏاڍي دل هوندي هئي، هوءَ جڏهن وفات ڪري وئي ته ڄڻ سندس سڀ ڪجهه برباد ٿي ويو، سهراب فقير هر وقت اُداسيءَ ۽ پريشانيءَ جي عالم ۾ زندگي گهارڻ لڳو سندس ٻيءَ شاديءَ جو ڪو ارادو ڪونه هو. هو صرف راڳ ۽ ويراڳ جو ٿي ويو پر جڏهن سندس مرشد کيس ٻيءَ شاديءَ جو حڪم ڏنو ته هو ڪنڌ ڪڍائي نه سگهيو، هن ٻي شادي پهرين گهر واريءَ جي فوت ٿيڻ کان 20-15 سال پوءِ ڪئي. سهراب فقير جي ڳائڻ جي اها خوبي هوندي هئي، جو هو جڏهن به ڳائيندو هو سندس تاثرات مرڪندڙ ۽ مهڪندڙ هوندا هئا ايتري قدر جو حاضرين چوندا هئا ته سهراب فقير کي ڳائڻ وقت ٻڌجي يا رُڳو ويٺو ڏسجي ـــ هُو جڏهن آلاپ ڪندو هو ته ائين لڳندو هو ته سندس آلاپ ۽ سُر ٻڌندڙ جي اندر کي چيري رهيا آهن هُو پاڻ ته ڳائڻ ۾ گم ٿي ويندو هو پر ٻين جي وجود کي به وڃائي ڇڏيندو هو، هن مڃتا ۽ ناماچار حاصل ڪرڻ لاءِ ڪنهن ڏاڪڻ جو سهارو نه ورتو پر سندس سڀاءُ ۽ فن ئي سندس سفارش ۽ ڏاڪڻ هو اهو ئي سبب آهي جو هن فقيراڻي راڳي ڪيترائي اعزاز ۽ ايوارڊ حاصل ڪيا ۽ پنهنجو نالو نه رُڳو سنڌ نه رُڳو پاڪستان پر سَڄيءَ دُنيا ۾ روشن ڪين نه رُڳو پنهنجو نالو روشن ڪيائين پر سنڌ جي ثقافت ۽ راڳن کي به دنيا ۾ متعارف ۽ مقبول ڪيائين. هن کي صدر رفيق تارڙ جي هٿان صدارتي ايوارڊ به مليو ان کان علاوه سچل سرمست ايوارڊ به ٻه دفعا ــ لطيف ايوارڊ به ٻه دفعا، قلندر شهباز ايوارڊ کان علاوه ريڊيو، ٽي وي ۽ ٻين ادارن طرفان کيس ڪيترائي ايوارڊ ۽ انعام به مليا. هن حڪومتي ۽ ثقافتي ادارن پاران ڪيترن ئي ملڪن جا دؤرا ڪيا جن ۾ هالينڊ، فرانس، اٽلي، جرمني، برطانيه، ناروي، بيلجم، ڊئنمارڪ، سوئٽزرلينڊ، دبئي، ايران، هندوستان ۽ ٻيا ملڪ شامل آهن،ايترو دؤرن ۽ مڃتا به سهراب فقير ۾ غرور پيدا نه ڪيو پر هو سادگيءَ جي علامت بڻيل رهيو. ائين جيئن.
زرمانگو تو بي زر هين
سر مانگو تو حاضر هين
فقير جهڙو سُرن جو سخي تهڙو هٿ جو کليل سندس گهر ڪچو ۽ لوڙها ـــ ڇپر ۽ ڇنا ــ مون هيڪر کانئس جڏهن يادگار محفل بابت پڇيو هو ته هن ٻڌايو هو ته 1991-92ع جي ڳالهه آهي، خانڳڙهه ۾ غلام محمد خان مهر جن وٽ محفل متل هئي جنهن ۾ عابده پروين به موجود هئي ان ۾ سهراب فقير جي محفل ايتري ته لڳي جو پنجاهه ۽ سَوَ جي نوٽن کان گهٽ گھور نه پَئِي پَئَي، سندس چوڻ موجب ان محفل ۾ کيس لڳ ڀڳ پوڻا ٻه لک روپيه گهور پئي، هن اهي سڀ پئسه سازندن ۽ فقرائن ۾ ورهائي پنهنجو حصو کنيو ـــ سهراب سُنگ جو شهنشاهه، ۽ بي تاج بادشاهه گويو هو، صوفي راڳين ۾ سندس حيثيت هڪ سرموڙ ۽ نمائنده فنڪار جهڙي هئي. هر فنڪار هڪ دفعو ئي مرندو آهي پر سهراب فقير جو موت ٻه دفعا ٿيو ــ هڪ جڏهن 1997-98 ۾ کانئس سُرَ رُسي ويا هئا ۽ مٿس فالج جو اثر ٿيو هو ۽ ٻيهر جڏهن سندس طبعي موت واقعي ٿيو. دراصل سهراب فقير جي بيماريءَ جي ڪهاڻي 1990ع جي ڏهاڪي کان شروع ٿئي ٿي هو جڏهن درازا ۾ سچل سائينءَ جي ميلي تي پهريون ڀيرو سچل ايوارڊ وٺي رهيو هو ته کيس دل جو دؤرو پيو هو، سندس ابتدائي علاج ڊاڪٽر خدا بخش ڀيلار ڪيو ۽ بعد ۾ ڪلچر کاتي پاران کيس لياقت نيشنل اسپتال ڪراچي ۾ داخل ڪرايو ويو، هو کائڻ پيئڻ کان عاجز ۽ هلڻ ڦرڻ کان قاصر ٿي ويو هو، سندس اها ڪيفيت ٻه ٽي مهينا رهي پر پوءِ فقير صحتياب ٿي آهسته آهسته وري ڳائڻ لڳو پر ڳائڻ وقت سندس زبان ترڪندي ضرور هئي ــ وري 1997ع ۾ سندس مٿان فالج جو حملو ٿيو جڏهن هو اسلام آباد ۾ لوڪ ورثي وارن جو پروگرام ڪري واپس سنڌ اچي رهيو هو . ان بيماريءَ ۾ مبتلا ٿيڻ کانپوءِ سهراب فقير ٽالپر وڏا ڇڏي ڀٽ شاهه ۾ پنهنجي گهر وارن سميت رهڻ لڳو اهو گهر سابق وزير اعظم محترمه بينظير ڀُٽو پاران ٺهرايل فنڪارن جي ڪالونيءَ ۾ کيس ڏنو ويو هو. هو پاڻ سادو هوندو هو پر کاڌو به ساڌو کائيندو هو. هو وَڌ ۾ وڌ اڌ ماني کائيندو هو، گوشت سان سندس اصل نه پوندي هئي. ڀينڊيون، ڏارو ۽ مڱن جي دال سندس پسنديده کاڌو هندو هو. ڳائڻ ۾ محمد جمن کي وڌيڪَ پسند ڪندو هو ۽ سندس ڪيترين ئي ڌنن کي سلام پيش ڪندو هو. ارودءَ ۾ افشان کي شوق سان ٻڌندو هو ــ سهراب فقير هڪ گلوڪاره سان پيار به ڪيو. ماڻهو کيس چوندا هئا ته فقير پنهنجي محبوبه هندو آ ــ تون مسلمان آهين اِهو عشق ڀلا ٺهي ٿو ڇا؟ هو چوندو هو مونکي سندس سُرن سان عشق آهي. کيس سُر سهڻيءَ سان دلي عشق هوندو هو، سورٺ ۽ راڻي کي به پسند ڪندو هو. ڀيرويءَ لاءِ چوندو هو ته اها سدا سهاڳڻ راڳي آهي. هونئن ته سهراب فقير سان ڪيتريون ئي شامون ۽ رهاڻيون رچايون ويون هيون پر ساڻس زندگيءَ جي آخري رهاڻ لوڪ ورثه جي ڊئريڪٽر مظهر الاسلام پاران سکر ۾ ملهائي وئي هئي جنهن ۾ وفاقي وزير خورشيد شاهه پاران کيس 3 لک ۽ مظهر الاسلام پاران 2 لک روپيه روڪَ ڏنا ويا هئا. ريڊيو پاڪستان طرفان به کيس 25 هزار روڪ رقم امداد طور ڏني وئي هئي نه رُڳو ايترو پر ريڊيو پاڪستان خيرپور ۾ هن عظيم صوفي راڳيءَ جي نالي سان هڪ شاندار گيلري به قائم ڪئي وئي جيڪا اڄ تائين قائم آهي.
سهراب فقير مٿان 2009ع ۾ بيماريءَ جو وري حملو ٿيو. پهريان سندس علاج ڊاڪٽر پرڀومل ــ پوءِ فضل صديقي ۽ ڊاڪٽر الطاف شيخ سکر ۽خيرپور جي اسپتالن ۾ ڪيو بعد ۾ ڪلچر کاتي وارن کيس جناح اسپتال ڪراچيءَ ۾ داخل ڪرايو جِتي معلوم ٿيو ته فقير سائينءَ کي ڦڦڙن ۾ ڪينسر آهي هو پنهنجي پٽ رجب فقير ۽ ٻين کي مسلسل چوندو رهيو ته ”بابا هاڻي چاڙهو ڪونه ٿيندو مونکي گهر وٺي هلو ”رجب فقير جيڪو زندگيءَ جي آخري گهڙين تائين ساڻس گڏ هو اهو ٻڌائي ٿو ته ”سهراب فقير آخري ڏهاڙي صبح سان چيو ته مون وٽ مرشد آيا آهن مونکي اشارو ٿيو آهي منهنجا ڏينهن پورا ٿي ويا اهن. اسپتال مان مايوس ٿي سهراب فقير کي واپس ڳوٺ آندو پئي ويو ته حيدرآباد ۾ راجپوتانا اسپتال جي سامهون رکيل پلن مٿال سهراب فقير جي نظر پئجي وئي. رجب فقير کي چيائين ته هڪ وڏو پلو وٺ ته گهر هلي کائون. واپسيءَ تي ڀٽ شاهه وٽان گذرڻ مهل لطيف سرڪار جي زيارت جي خواهش ڪيائين، زيارت ڪيائين. ٽالپر وڏا ۾ پلو پچرايائين. سڀني گهر ڀاتين کي سڏي کارايائين. سهراب فقير زندگيءَ جا آخري لفظ پنهنجي پٽن کي وصيت طور جيڪي چيا اهي هي هئا ”پاڻ ۾ گڏ رهجو دنيا ۾ ڪو به ڪنهن ٻئي جو ڪونهي ڪو. ماءُ اٿو پنج ڀائر آهيو (۽ ائين مٿي اشارو ڪندي چيائين) اهو الله اَٿو. ان وقت رات جا ساڍا اٺ ٿيا هئا. سندس زندگيءَ جو آغاز 1934ع ڌاران ٿيو ۽ سندس بي بقا زندگيءَ جو خاتمو 23 آڪٽوبر جمعي ڏينهن 2009ع ۾ ٿيو. انا الله و اِنا اِليه راجِعون.
چون ٿا ته سهراب فقير 3 سال اڳ وصيت ڪئي هئي ته کيس مرڻ کان پوءِ عرض محمد سهاڳ جي ڀرسان دفن ڪيو وڃي جنهن سان سندس پراڻي نياز مندي هوندي هئي پر سهراب فقير جي وڏي نياڻي جيڪا ڍولڪ پليئر قلندر بخش جي گهر واري آهي ان جي خواهش تي کيس گهر ۽ اوطاق جي ڀرسان ئي دفن ڪيو ويو ٻئي ڏينهن 11 وڳي سندس جنازي نماز ادا ڪئي وئي ۽ صوفياڻي راڳ جي آلاپن جي گونج ۽ سُڏڪن ۽ اوڇنگارن جي سُنگَ ۾ کيس مٽيءَ ماءُ جي حوالي ڪيو ويو. سندس تدفين ۾ هر طبقي سان تعلق رکندڙ م اڻهن جي هِڪَ وڏي انگَ شرڪت ڪئي جنهن ۾ راقم الحروف به شامل هو.
سهراب فقير جي پٽن مان رجب فقير اعجاز علي ۽ سلامت علي راڳ سان دلچسپي رکن ٿا. جيستائين ڪائنات ۾ سُر سلامت آهن ۽ صوفياڻو راڳ زندهه آهي هن عظيم صوفي راڳيءَ جو نالو زندهه رهندو.