يادن جي هندوري ۾ لڏندڙ شخص ـــــ سهراب فقير : ڊاڪٽر مشتاق ڦل
ڪيڏو نه پيارو وقت هيو ڪم ڪري اوطاق ڀرسان لڳل ٽاري يا انب هيٺان ويهي ٿڪ به ڀڃبو هيو ۽ ڪچهريون به ڪبيون هيون.مونکي پوري طرح ياد آ ته ميراثي فقيرن ۽ فقيرياڻن جا به ٽولا اچي لاباري جي مند ۾ پهچندا هيا پنهنجو ونڊ وٺڻ لاءِ ڪنهن جي هٿ ۾ سرندو ته ڪنهنجي ڪلهي ۾ ڍولڪ ،ڪنهن وٽ باجو ته ڪنهن وٽ يڪتارو چپڙي .سهراب فقير به اڪثر ڪري ان مند سان گڏ ٻين موقعن تي به اچي اسان جي اوطاق(جيڪا اسان ۽ ماما جن جي گڏيل ليکي ويندي هئي) تي اسهندو هيو.اسان ته ننڍڙا هياسين پر منهنجو مامو لياقت علي جيڪو تڏهن به ڪڪڙن ڌارڻ ۽ ويڙهائڻ ۾ سڀني کان اڳڀرو هيو ۽ هاڻي به سڀڪجھ قربان ڪرڻ کانپوءِ به ان عشق سان ناتو ڳنڍيون پيو اچي سهراب جي آواز جو مداح هيو .هو سهراب کي پاڻ به ٻڌندو هيو ته ان جي صدقي اسان به کيس ٻڌي وٺندا هياسين.پاڻ کي راڳ جي ڪا ڄاڻ ته ڪا نه هوندي هئي پر آواز جي لذت اندر ۾ اوتجي ڪيفيتن جو هڪ نئون جهان ضرور جوڙيندي هئي ۽ ڍولڪ نه هجڻ باوجود ٿالهه کي وڄائي به سهراب جي سريلي آواز سان روح کي تازو ڪندا هياسين ،هي ان دور جي ڳالهه آهي جڏهن سهراب فقير شايد سوچيو به نه هجي ته ڪو هن جي ڳلي مان نڪتل آواز دنيا جي ڪنڊ ڪڙڃ تائين پهچندو ۽ هو ٽالپر وڏا کان دنيا جي ٻين ملڪن تائين گيڙو ويس پائي .. گليان پريم نگر ديان حضرت عشق گھمايم .. واري ٻولن جيان ڳلي ڳلي گونجندو ۽ گھمندو رهندو.پنهنجي ذات جيان هو اندر ۾ به معصوم ٻارجيا ن صاف سٿرو ،پيار ڪندڙ ۽ نهٺائي سان ٽمٽار شخص مڪمل طور لالچ ۽ طمع کان پري رهندڙ فقير ماڻهو هيو ،هن غربت به ڏٺي ته سندس خوبصورت آواز ۽ سهڻي شخصيت مٿان پئسن جي بارش به وسندي ڏٺي ! پر هڪ هٿ ۾ آيا ۽ ٻئي هٿ مان ويا واري ڳالهه تي عمل ڪندڙ هن دوست سان منهنجون ڪيتريون ئي جھڙپون به ٿيون ته فقير وقت تي متان ڪو ساٿ نه ڏيئي ڪجھه بچائي رک پر هن ان تي عمل نه ڪري نه ڪيو ! اسان شايد زماني داري وارا ماڻهو آهيون ۽ هو شايد مايا سان محبت ڪرڻ بجاءِ آڻين ۽ چاڙهين ڏٿ ڏهاري سومرا واري رمز جو مسافر هيو. ساڻس پيار ڪندڙ ۽ ٽالپر وڏا جا سڀ ماڻهو ان جي شاهدي ڏيندا ته ميراثي فقيرن جا وارا نيارا ٿي ويا جڏهن سهراب شهرت جي بلندين کي ڇهڻ لڳو فقيرياڻيون توڙي فقير خير خيرات گھرڻ بجاءِ پنهنجي روزگار سان لڳي ويا ،ڪيترائي فقيرن جا گھر فقير جي محبتن سان هلڻ لڳا۽هاڻ وري سهراب ناهي ته ڪيترائي ئي گھر پهنجي پراڻي ڪرت يعني سير سفر تي گذران ڪري رهيا آهن!
مان خوش نصيب آهيان جو نه صرف سهراب فقيرجي شروعاتي دور کي ڏٺم ۽ کيس ٻڌم پر سندس گائڪي جي رنگن مان سوين ڀيرا لطف به ماڻيم ته لڙڪ به لاڙيم! هن جا ڳايل ڪيترائي ڪلام مونکي وڻندا هيا پر کيس خبر هئي ته مان هن کان اڪثر ڪري جيڪو ڪلام ٻڌڻ چاهيندو هيم اهو محفل ۾ ضرور ڳائيندو هيو .. سهڻا اله آڻئي تون آ ،ٻهون تيڪون سنڀليندين آن! هن جي ڳلي مان جيئن ئي هي ڪلام منهنجن سماعتن کي ڇهندو هيو منهنجا لڙڪ چاهيندي به رڪجي نه سگھندا هيا! هاءِ حسين هو جيڏو وڏو ماڻهو هيو مونسان ته اوتروئي پيار ڪندو هيو،بس هن کي به ارمان هيو ۽ مونکي به اڄ تائين ٿيندو آهي ته هن جي خواهش باوجود مون کيس ڪو ڪلام نه ڏنو ته جيئن هو ڳائي ها ۽ مان فخر مان ڳاله ڪيان ها ته سهڻي سهراب مونکي به ڳايو! ها پر مونکي اهو اعزاز ضرور نصيب ٿيو ته چاچا رمز علي فقير باجي تي هوندو هيو ۽ سهراب جو سنگ ٻين سازن تي ۽ مان درمحمد فقير هيسباڻي۽ هن جي سامهون پنهنجي وڏي ڀاءُ ادا شهيد فيض محمد ڦل جي خواهش تي ڪيترائي ڀيرا ڳايو ۽ سهراب فقير اتساهيو،دريا دل وارو هي شخص اتساه جو ذريعو هيو ،هن کي گھر ڀاتين تي ڪڏهن ڪڏهن چڙ ضرور ايندي هئي پر دوستن سان هن ڪڏهن به ڪڙو نه ڳالهايو ،توڙي جوآخري وقت ۾ فقير مان اهي ماڻهو به هٿ ڪڍي ويا جن جي ڪري هنن وڏو نالو۽ ناڻو ڪمايو!پوءِ به هن کي انهن سان ڪا شڪايت نه هئي ! هو شڪايت ڪري به ڪنهن سان هن جو نه اهو وڙ هيو نه هن کي ڏانءِ ايندي هئي شڪايت ڪرڻ! فقير پنهنجي مرشد ، استادن ۽ دوستن جو تمام گھڻو ادب ڪندڙ شخص هيو هن ڪڏهن به انهن سان عزت ۽ احترام وارو دامن آخري دم تائين نه ڇڏيو،هن جنهن، جنهن کان جيترو حاصل ڪيو ان تي کيس فخر هيو ۽ هن ان جو اعتراف به ڪيو. عنايت فقير جيڪو درمحمد فقير جو طالب هيو ان سان ڍولڪ به وڄايائين ته گڏجي ڳايائين به ۽ ان جي ئي صحبت ۾ فقير جو طالب به ٿيو .وڌ ۾ وڌ سلامت علي ۽ نذاڪت علي کي ٻڌندڙ سهراب فقير افشان جنهن استاد غلام علي سان گڏ به ڳايو هيو ۽ ٻيو مائي هنجو جي آواز سان تمام گھڻو پيار ڪندو هيو.حميد آخوند ، جهانگير قريشي ، اختر ٽالپرجا ڳڻ ڳائيندڙ هي فقير بينظيرڀٽو جو عاشق ۽ منظور حسين وساڻ جو پڪو ووٽر۽ مداح هيو(سندس بقول سمورن سياسي ماڻهن کيس تمام گھڻي عزت ڏني پر منظور وساڻ کيس نوڪرن ڏيڻ سان گڏ بلڊنگ سميت پرائمري اسڪول به ڏنوجنهن ۾ فقيرن توڙي پاڙيوارن جا ٻار پڙهي رهيا آهن). سموري ڪائنات کي پنهنجي ملڪيت سمجھندڙ سهراب فقير هڪڙو ڀيرو نامياري ليکڪه شبنم گل کي انٽرويو۾ ملڪيت بابت پڇيل سوال جو جواب ڏيندي ڪيڏو نه شاندار جواب ڏنو ته صبح جو نڪران ته شام تائين زمين کٽندي ئي ناهي!
سهراب فقير جون ڪيتريون ئي يادون ۽ قصا منهنجي ذهن جي اسڪرين تي ايندا پيا وڃن پر انهن مان ڪي ذاتي نوعيت جا آهن ته ڪي اجتماعي . منهنجي ڀاءُ جي شهادت جي ڪري منهنجي شادي ۾ دير ٿي پر فقير سدائين تنگ ڪندو رهي ته جلد شادي ڪيان ته جيئن هو منهنجي شاديءَ ۾ ڳائي ،مون کيس گھڻئي راضي ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ته ڀاءُ جي شهادت جي ڪري مونکي گھر جو ماحول اجازت نٿو ڏئي ته راڳ رنگ جي محفل ڪجي پر فقير منهنجي اجازت کانسواءِ ئي پنهنجي سنگ سميت ڳائي وڻ وڄائي ڇڏيا ! ڇا خبر ته فقير جو ان ئي هفتي ۾ پنڌ اسلام آباد هيو ۽ اتان موٽڻ کانپوءِ سندس آواز ساٿ ڇڏڻ شروع ڪيو جنهن جي موٽڻ جي انتطار ۾ هن زندگيءَ جون باقي بهارون لڙڪ لاڙيندي گذاريون.
هڪ ڀيرو سندس ڳلي ۾ پاتل ڪنٺو ۽ ٻانهن ۾ پاتل خوبصورت ڪڙو جيڪي اصلي پٿرن سان پويل هيا مونکي ڏاڍا وڻيا مون سندس ڳچيءَ ۽ ٻانهن مان لاهي پاتا ،سندس سامهون ٿي بيٺس ته پڇيائين پائيندي ڇا؟ چيم ها !پر فقير ڏيندين ڪٿي ؟ پاڻ ڀاڪر پائي چمي ڏئي شرطيه طور ڏنائين ته اڄ پورو ڏينهن پائي مريض ڏسندين ته تنهنجو ٿيو ۽ ها ساڻس ڪيل واعدي مطابق پورو ڏينهن پاتل هيا ڪي ڪي مريض ته عجيب نظرن سان ڏسي رهيا هيا پر ڪڇي نه پي سگھيا ،ڪن وري چئي ڏنو !خير ته آهي ڊاڪتر صاحب! شام جو جڏهن کيس پڪ ٿي ته مون سندس ڏنل تحفي جو مان رکندي لاٿو ئي ناهي ته فقير جي خوشي ڏسڻ وٽان هئي ! اڄ هو اسان سان گڏ ناهي پر سندس آواز،سندس يادون ايئن گڏ آهن جيئن مون ان ڏينهن سندس ڏنل ڪنٺي ۽ ڪڙي کي هٿ ڪرائي ۽ ڳچيءَجو هارسمجھي پاتو هيو.
خاص نوٽ (تحقيق طلب):
ڪجھه ماڻهن سهراب فقيرجي مرتئي کانپوءِ کيس هيسباڻي ته ڪجھه ليکڪن کيس خاصخيلي لکيو آهي جڏهن ته مون هوش سنڀاليو آهي ته سندن خاندان کي ميراثي فقير طور ٻڌندو آيو آهيان جڏهن ته سهراب فقير پاڻ چوندو هيو ته اسان مڱڻهار آهيون.