آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

هي ڪتاب ريڊيو، ٽي وي، اسٽيج ۽ فلمن جي نامياري اداڪار، هدايتڪار ۽ ليکڪ سيد يار محمد شاهه جي آتم ڪٿا ۽ يادگيرين تي مشتمل آهي. هو لکي ٿو:
”مون ڪوشش ڪري پنهنجي بي ترتيب يادگيرين کي سهيڙن جي ڪوشش ڪئي آهي، پر پوءِ به آئون اندر ۾ جهاتي پائي انصاف ٿو ڪريان ته الله تبارڪ وتعاليٰ مونکي جيڪو مشاهدو ۽ مطالعو نصيب ڪيو ان جو چوٿون حصو به نه چئي سگهيو آهيان، پر هيءُ ڪتاب اڳين ڏهن ڪتابن کان پوءِ يارهون ڪتاب هوندو.“
Title Cover of book منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

اڌورا خواب...

الله پاڪ منهنجي زندگي جون حد کان وڌيڪ خواهشون پوريون ڪيون، پر مهارت ڪنهن به هڪ ڪم ۾ مونکي مڪمل نصيب نه ٿي، يعني اداڪار آهيان پر اداڪارن جي تنظيم وارا مونکي خالي اداڪار نه سمجهندا آهن ۽ نه تقريبن ۾ مدعو ڪندا آهن، اهڙي طرح رائيٽر، ڊائريڪٽر، فلم ساز، سياستڪار ۽ سماج سيوڪ به ٻيو ڪجهه سمجهي نه سڏيندا آهن، مونکي پنهنجي صلاحيتن تي صدارتي ايوارڊ ڏيڻ لاءِ ڪلچر ڊپارٽمنٽ ۽ اسلام آباد وارن ٽي چار دفعا منهنجي بائيوگرافي گهرائي، پر ايوارڊ جي جاءِ تي دوستن کي ئي نوازيو ويو.
مونکي پهرئين فلم “چهچٽو” نه مڪمل ٿيڻ جو به افسوس آهي ته پنهنجي پهرئين مڪمل سيريل “ڪفن پوش” نه ريليز ٿيڻ جو به ارمان آهي، جنهن ۾ منهنجا ٻارنهن لک روپيا ٻڏي ويا، فلم “علي گوهر” ۽ “محب شيدي” مور نه ڪڍي سگهيون، پردي تان ڪاپي ٿي ريليز ٿي ويون، مونکي ارمان آهي ته مون پنهنجو سنڌي ٽي وي چينل “لطيف انٽرنيشنل” جي نالي سان کولڻ چاهيو، نه کولي سگهيس، اهڙي طرح اخبار ڪڍڻ، تقسيم ڪار ادارو ۽ فلم سازيءَ جو ادارو ڪجهه وقت کوليم پر مستقل بنياد تي نه هلائي سگهيس، حالانڪه الله سائينءَ مونکي هر نعمت سان نوازيو آهي، فلم ٺاهڻ ۽ ٽي وي ڊراما ٺاهڻ جو هر سامان مون وٽ موجود آهي، هن وقت ۾ پاڪستان ۾ ٽي وي لائسنس حاصل ڪرڻ ۽ چينل کولڻ ۽ هلائڻ جو تجربو به رکان ٿو، پر ان سلسلي ۾ به ڪابه مستقل مزاجي نصيب نه ٿي، بحرحال ننڍيون ننڍيون خواهشون جيڪي اڻ پوريون رهجي ويون انهن جو ايترو ارمان نه آهي پر ارمان اهو آهي ته آئون “جيڪ آف آل، ماسٽر آف نن” آهيان.
مون جڏهن “باغ جنت” ٺاهي ڪراچي پريس ڪلب ۾ صوبائي وزير نثار کهوڙو هٿان افتتاح ڪرايو ته هن ۽ سڀني صحافين اهو چيو ته ان فلم جي نمائش سڄي سنڌ جي اسڪولن، ڪاليجن ۽ يونيورسٽين ۾ ٿيڻ گهرجي، مون صرف ٽن ضلعن ۾ سي به ڊي سي فياض عباسيءَ جي تعاون سان شو پيش ڪري سگهيس، جڏهن ته تعليمي جاڳڙتا لاءِ اها فلم سڄي سنڌ ۾ ريليز ڪرڻ جي حسرت آهي.
اهڙي طرح اجرڪ جي ڊاڪيوميٽري “اصلي اجرڪ نقلي اجرڪ” محترمه سسئي پليجو جي چوڻ تي ٺاهيم، ادي منظور ڪناسري جڏهن هو ڊي جي ڪلچر هو ته هن شرميلا فاروقي کي اها ڊاڪومينٽري ڏيکاري ٻڌايو ته هيءَ اسان جي اداري جي چوڻ طرفان شاهه صاحب ٺاهي آهي، ان لاءِ اجازت ڏيو ته کائنس خريد ڪريون، پر هن ويچاري وراڻيو ته اها قبول نه آهي، اسين پاڻ ٺاهينداسون. ان کان پوءِ وري سائين سردار علي شاهه صوبائي وزير ثقافت کي اجرڪ ڪلبن ۾ رکڻ ۽ ميڊيا تي هلائڻ لاءِ مفت ڏنم، منهنجو مقصد اهو آهي ته اصلي ۽ نقلي اجرڪ جي ذريعي سنڌي عوام کي ڄاڻ ڏيان ته اصلي سنڌي اجرڪ ڪيئن ٿي ٺهي ۽ نقلي اجرڪ ڪيئن ٿي ٺهي، مقصد اهو هو ته سڄي سنڌ ۾ هن وقت مهاجرن جي ٺاهيل اجرڪ تي ئي اسان ثقافتي ڏهاڙا ملهايون ٿا ۽ انهن جي ئي ڪاروبار کي فروغ ڏيون ٿا، پر سائين کي اها ڊاڪيومينٽري مفت ۾ ڏيندي چيم ته سائين هيءَ ڊاڪيومينٽري توهان ثقافت جي لائبريري ۾ ان لاءِ رکو ۽ ڏيکاريو ته جيئن ايندڙ دور جي سنڌين ۽ تاريخ دانن کي خبر پئي ته اسانجي اصلي اجرڪ ڪهڙي هئي...؟؟؟، ڪيئن ٺهندي هئي...؟؟؟، ۽ ڪيئن مهاجر ان جي جاءِ تي هڪ نقلي اجرڪ تيزاب ۽ طوطئي زهر جهڙن مصالن مان ٺاهي نسلن کي سلو پوائزن به ڪيو ۽ اصلي سنڌي اجرڪ به ڪيئن گم ٿي ويئي...؟؟؟ پر سائينءَ وٽ پنجن ئي سالن ۾ اها ڊاڪيومينٽري ڏسي مونکي موٽ ڏيڻ جو وقت به ميسر نه ٿي سگهيو.
اهڙي طرح جيڪي خواب اڌورا رهجي ويا انهن ۾ ايران ۽ پاڪستان جي فلم انڊسٽري کي پاڻ ۾ گڏ ڪرڻ جا 20 سال ڪوشش ڪيم، پر اسان جا اداره ان ملاپ کي منظور نه ڪندا رهيا، پر ڪوشش اڃان به جاري آهي.
مٽياري کي چو طرف قبرستان گهيريو ويٺا آهن، ترقيءَ جي گنجائش گهٽ هئي، ان ڪري “نيو مٽياري ٽائون” جو خواب ڏسي به ڪوشش ڪيم، مقامي سرمائيندارن کي به آماده ڪيم، پر جيئن ته حيدرآباد 14 ميلن جي فاصلي تي آهي، ۽ اسان جي سڀني سکين ستابن نوڪرين ۽ تعليم جي بهاني مٽياري کي ويران ڪري، وڃي شهر وسايا ۽ اندرون ٻهراڙيءَ جا ماڻهو جن جو مٽياري سان ڪوبه جذباتي لڳاءُ نه آهي، تن اچي مٽياري جي داخل ٿيندڙ رستن تي دڪان سجايا ۽ شهر اندران ويران ٿي ويو آهي، پر ڪوبه وڏو ماڻهو جيڪو مٽيارين جي نالي ۾ سياست ڪري رهيو آهي، ان نازڪ ۽ اهم اشو ڏانهن توجهه ڏيڻ لاءِ تيار نه آهي، اها به حسرت اٿم ته شفقت علي شاهه ڄاموٽ تازو مٽياري ۾ وڏي اسپتال قائم ڪئي آهي، من ان کي اسٽاف لاءِ ڪالوني ٺهرائڻ جو خيال اچي، اهڙي طرح اڄڪلهه شهر ۾ مهانگا اسڪول به کلي رهيا آهن، هزارين ٻار به پڙهن ٿا، من ڪو گڏجي نيو سٽي جو رجحان پيدا ٿئي، ڇو ته هاڻ مٽياري ضلعو آهي ۽ ضلعي جا ڪي به لوازمات هت موجود نه آهن، بلڪه شهر اڃان ٽائون لائق به نه آهي، ته به قدرت هن کي ضلعو بنائي ڇڏيو. حسرت آهي ته هن کي به سنڌ جو خوبصورت ضلعو بنائجي. خدا ڪري ته ايندڙ اليڪشن ۾ سڀني ساڄاهه وندن کي ڪا سمجهه اچي ۽ ايندڙ نسل بچائڻ لاءِ هاڻ شهر مهاجرن سڌاري ڇڏيا ۽ ڦري ڇڏيا، اهي لڏي ويل واپس اچي پنهنجا اباڻا ڪک آباد ڪن ته تاريخ ۾ سندن نالا سنهري لفظن ۾ لکجي سگهجن ٿا.