آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

هي ڪتاب ريڊيو، ٽي وي، اسٽيج ۽ فلمن جي نامياري اداڪار، هدايتڪار ۽ ليکڪ سيد يار محمد شاهه جي آتم ڪٿا ۽ يادگيرين تي مشتمل آهي. هو لکي ٿو:
”مون ڪوشش ڪري پنهنجي بي ترتيب يادگيرين کي سهيڙن جي ڪوشش ڪئي آهي، پر پوءِ به آئون اندر ۾ جهاتي پائي انصاف ٿو ڪريان ته الله تبارڪ وتعاليٰ مونکي جيڪو مشاهدو ۽ مطالعو نصيب ڪيو ان جو چوٿون حصو به نه چئي سگهيو آهيان، پر هيءُ ڪتاب اڳين ڏهن ڪتابن کان پوءِ يارهون ڪتاب هوندو.“
Title Cover of book منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

بحيثيت شاعر

جيئن ته سترنهن سالن جي عمر ۾ مون جيڪا ڌن سميت پهرئين شاعري اڙدو ۾ ڪئي، ان جا ٻول هن ريت هئا “جب تم ني هي ڀلا ديا، هم ياد ڪرڪي ڪيا ڪرين، دل ڪو لگا ڪي ٺيس توڙديا، فرياد ڪرڪي ڪيا ڪرين” ان کان پوءِ جڏهن سائين جي ايم سيد واري جدوجهد سنڌ ۾ پکڙي، ۽ سائين ڀٽي صاحب جي اقتدار ۾ هوندي، سنڌ ۾ ريليون ڪڍيون ۽ وڏا جلسا عام ڪيا، مٽياري ۾ حسيني شهاب الدين شاهه وٽ سندن آخري منزل ٿي، جنهن کان پوءِ پاڻ مرڻ تائين هائوس اريسٽ رهيا. ان رات سندن استقبال ۾ پنهنجن ساٿين سان گڏ جيڪو قومي نغمو مون ٺاهيو ۽ ڳايو، ان جا ٻول هئا “جاڳو سنڌيو، جاڳو جاڳو سنڌيو”.
اهڙي طرح پنهنجي لکيل فلمي اسڪرپٽ “بشني بادشاهه” جا گانا ۽ ڌنون به ٺاهيم، عابده پروين جيڪا ان وقت ۾ “گڊو” جي نالي سان مٽيارين ۾ اڃان نامعلوم زندگي گذاري رهي هئي، ان کي سنگر بنائڻ لاءِ ان جي گهر وڃي، مرحوم ميهار درزي جي معرفت جيڪو ان وقت عابده پروين کي خانصاحب اميد علي خان جا ڳايل ريڊيو پاڪستان حيدرآباد وارا غزل ياد ڪرائيندو هوس، ان “گڊو” جي تمام گهڻي تعريف ڪئي، ۽ ان کي پنهنجي فلم جو سنگر بنائڻ لاءِ مونکي منٿ ڪري ،گڊو” جي گهر وٺي هليو، مون ٻه گانا هڪ ڪلب سانگ، ٻيو سيڊ سانگ ان کي ٻڌايا جن مان پاڻ سيڊ سانگ جيڪو غزل جي طرز تي هو، جنهن جي شاعري هن وقت ياد نه پئي اچي، اهو “گڊو” کي ڏاڍو وڻيو ۽ اهو ڳائڻ لاءِ چيائين، پر اها فلم ڪتابن ۾ ئي رهجي ويئي.
اهڙي ريت پي ٽي وي ۾ جڏهن “چهچٽو” ايندو هو ته ان ۾ به گانا گڏجي ٺاهيندا هئاسين، الوداعي گانو ۽ ان جي ڌن ٺاهي منطور قريشي کي ڏنم، جنهن کي ڏاڍي پسند آئي ۽ هن اها وڏي فخر سان سڀني کي ٻڌائيندو رهندو هو، پر جڏهن هن جا مون سان ۽ عاشق عارباڻي سان اختلاف ٿيا، ته اسان ڪجهه وقت لاءِ “چهچٽو” مان آئوٽ ٿي وياسون، ته پوءِ آخري گانو هن پنهنجي ايڊيشن سان، شاعريءَ سميت پنهنجو ڪري هلايو، اتفاق سان ان ڏينهن منهنجو ساڻس ٺاهه ٿي چڪو هو، ۽ مون ڏٺو ته ارشد محمود، دين محمد شيخ ان گاني جي موسيقار فتح علي خان سان ريهرسل ڪري رهيا هئا، جيڪا ڌن منهنجي ئي ٺاهيل هئي، ۽ هو ويچارا خاموشيءَ سان منهنجي چهري ۾ ڏسندي، ڪنڌ هيٺ ڪري ڌن ڳائي رهيا هئا، مون انهن جي سامهون پيل پني تي شاعر جو نالو پڙهيو ته لکيل هو “شاعر منظور قريشي”، آئون خاموش ٿي ويس، ۽ پوءِ ساڻس سمجهوتو ڪري، “چهچٽو” جا ٽي سال مڪمل به ڪياسون، ۽ وري “چهچٽو” کي ئي اڙدو ۾ پيش ڪرڻ لاءِ پائليٽ به ٺاهيوسين، جيڪو ان وقت اليڪشن جي نتيجن جي دوران هلندو رهيو، پر ٽيم ۽ پروڊيوسر سڀ هڪٻئي مان ٿڪجي پياهئاسون، ڇو ته مسلسل ٽي سال “چهچٽو” هلندو رهيو، ۽ اسان سڀ ساڳئي ڪم مان بيزار ٿي پيا هئاسين، ان کان پوءِ منظور قريشي جي بدلي اسلام آباد ٿي ويئي ۽ آئون ايس گل صاحب جي طرفان سندس ٻي سنڌي فلم “سهڻا سائين” ۾ مصروف ٿيس، ۽ ان کان پوءِ پنهنجي فلم “علي گوهر” جو به مرحلو مڪمل ڪري، وري آئون ٽي وي رائيٽر ٿي، جڏهن بلوچ صاحب جي تعاون سان “رس چس” جيڪو تقريبا “چهچٽو” وانگر ئي مزاحيا خاڪن جو پروگرام هو، ۽ مرحوم فيض ٻگهيو جيڪو هاڻ مڪمل پروڊيوسر هو، ان کي پروگرام ڏياري، ريهرسل ڪرائي چڪو هوس، ته اوچتو پروڊيوسر جي ٽريننگ لاءِ فيض ٻگهيو کي هڪ مهينو اسلام آباد وڃڻو پيو، ته وري ٻئي طرف منظور قريشي جيڪو ٽن سالن کان پوءِ واپس بدلي ٿي ڪراچي ٽي وي آيو ۽ اهي ئي پروگرام بلوچ صاحب مونکان پڇڻ کان سواءِ فيض ٻگهئي جو نالو ڪاٽي، الوڪيشن منظور قريشيءَ جي نالي ڪري ڇڏي، پر انهن ٽن سالن ۾ اسان وڏا اداڪار ۽ فلم ساز ٿي چڪا هئاسين ۽ اهو سڄو تذڪرو پاڻ مٿي ڄاڻائي به آيا آهيون، قصو اڳتي هلايون ته جڏهن ته مون اڳيان هلي پنهنجي پي ٽي وي رائيٽر جو سلسلو جاري رکيو، ۽ “رس چس” مزاحيه خاڪن واري پروگرام ۾ هر قسط ۾ هڪ مزاحيه گانو بمع ڌن به ٺاهي ڏيندو هوس، جنهن جو اصلاح بيدل مسرور ۽ موسيقار ظفر علي ۽ فتح علي ڪندا هئا. ان کان پوءِ “کل ڀوڳ” ۾ به مزاحيه قواليون ۽ گانا ٺاهي ڏيندو هوس.
اهڙي طرح ڪتابن ۾ سوين غزل، ڪلام سنڌي اڙدو ۾ رجسٽرن تي موجود آهن، جن جي باري ۾ دوست ٿا چون ته حياتي ۾ ئي ان کي ڇپائي ڇڏيو، سو انشاءَ الله هن کان پوءِ ان ڏي به توجهه ڏبو.