ساقي صاحب
ساقي صاحب سان ٽي وي تي بطور ساٿي اداڪار ملاقات ٿيندي رهندي هئي ۽ “ناٽڪ رنگ” جي ڪيترن ڊرامن ۾ گڏ ڪم ڪيوسين، “جنگل” ۾ به گڏ هئاسون، پر جڏهن ايس گل صاحب فلم “سهڻا سائين” جي شوٽنگ ڪري رهيو هوس ته آئون چاچا جي معاونت به ڪري رهيو هوس، هڪ منظر دوران مون مرحوم ساقي صاحب ۽ پاڪستان جي مشهور ڪاميڊين اداڪار نظر جيڪو پڻ پنهنجي دور جو لاهور انڊسٽري جو نامور مصروف مزاحيه اداڪار هو، انهن ڏينهن ۾ هو به ريٽائرڊ زندگي گذاري رهيو هو ۽ چاچا جي خواهش تي سنڌي فلم “سهڻا سائين” ۾ ڪم ڪرڻ آيو هو، ان وقت منهنجو دوست سيف الدين قاضي ۽ ان جي ٻي گهر واري به ان سين ۾ ڪم ڪري رهيا هئا، آئون کين مڪالما ياد ڪرائيرهيو هوس ۽ سنڌي جملن جي ادائيگي به سيکاري رهيو هوس ته ايس گل صاحب جيڪو پريان ويهي منهنجي ان پورهئي کي غور سان ڏسي رهو هو، هو اٿيو ۽ هدايتڪاري واري “ڪيو شيٽ” موکي هٿ ۾ ڏيندي چيائين ته هيءَ سين توهان شوٽ ڪرايو، منهنجي دل ۾ تمام گهڻي خوشي ٿي، ۽ ماضيءَ جي اها جهلڪ ياد آئي، جڏهن 1964ع ۾ آئون گهران لڪي، وٽس اداڪار ٿيڻ لاءِ ويو هوس ته پاڻ مونکي اهڙو ليڪچر ڏنائين جو آئون کائنس موڪلائڻ کان سواءِ ئي سندس گهران روئي نڪتس، ۽ سندس بنگلي تي آخري نظر وجهندي دل ۾ چيو هوم ته “چاچا.. هڪ نه هڪ ڏينهن توکي منهنجي ضرورت ضرور پوندي” ۽ اڄ 15 سالن کان پوءِ چاچا کي منهنجي اها ضرورت پئي، منهنجي شهرت کان ۽ صلاحيت کان متاثر ٿي، هن مونکي پنهنجي فلم ۾ بطور هدايتڪار سينئر اداڪارن کي ڊائريڪشن ڏيئي، سين شوٽ ڪرڻ لاءِ چيو، ان کان پوءِ مون سندس فلم ۾ بطور ولين ۽ ڪاميڊين جي به ڪردار ڪيو، مون سان گڏ صلاح الدين تنيو ۽ عبدالغفار تبسم (شاعر) ٻئي هيرو هئا، جڏهن ته ٻين اداڪارن ۾ نسرين ناز، مشتاق جسڪاڻي، روشن عطا، گلاب چانڊيو، منظور مراد، بينا، قمر ميمڻ ۽ ٻيا شامل هئا.
انهن ڏينهن ۾ ساقي صاحب مون سان ايڏو قريب ٿي ويو هو جو مونکي لڳندو هو ته هو منهنجي خاندان جو وڏو آهي ۽ منهنجي لاءِ هر وقت برو ڀلو سوچيندو رهندو آهي. هڪ منظر آئون وساري نه سگهندس، اهو هو “چهچٽو” ۾ هڪ خاڪي دوران هدايتڪار منظور قريشي ۽ ساقي صاحب وارن هڪڙي مذاق رٿي مون سان ڪئي جو آئون پراڻا ڪپڙا وٺڻ وارو دڪان دار آهيان، ساقي صاحب پنهنجو ڪوٽ وڪرو ڪرڻ مون وٽ اچي ٿو، جنهن وقت ريڪارڊنگ ٿي رهي هئي ته هو منهنجي ڀر ۾ بيٺل هو ۽ ڪوٽ ويڙهيل سندس هٿ ۾ هو، پر ان هٿ ۾ ساڳئي وقت هڪ زنده نانگ به هو، جيڪو منهنجي گوڏي کي لڳو، ۽ منهنجو ساهه هيٺ مٿي ٿيڻ لڳو، منظر جي پڄاڻي تي ساقي صاحب کي جملو چوڻو هو ته ٽيهه رپين ۾ ڪوٽ ۽ هيءُ نانگ فري ۾ اٿئي، جنهن تي مونکي ڇرڪڻو هو، اهائي خاڪي جي پنچ لائين هئي، بحرحال مون پاڻ تي پورو ڪنٽرول ڪيو ۽ گوڏي تي رکيل نانگ جي وجود کي محسوس ڪرڻ جي باوجود به ڇرڪيس ڪونه ۽ جڏهن سين اوڪي ٿيو ته پوءِ پنهنجي خوف جو اظهار ڪيم ته سڀ کلڻ لڳا.
مرحوم پنج وقت جو نمازي، نيڪ ۽ فرشتا صفت انسان هو، اڪثر منهنجي ۽ هارون صاحب جي ڏي وٺ ٿيندي رهندي هئي، ته هو کيس هدايت ڪندو هو ۽ سڄي دنيا کي فخريه ٻڌائيندو هو ته اسان هنن جي گهر جو نيمڪ کاڌو آهي.
مون هڪ اسٽيج ڊرامو ٽنڊو آدم ۾ ڪيو، جنهن جو نالو هو “اچ ته خبر پوئي” جنهن ۾ سڀ “چهچٽو” جا اداڪار ڪم ڪري رهيا هئا ۽ ساقي صاحب ان ۾ بطور ڊي ايس پي منهنجي هدايتڪاريءَ ۾ ڪم ڪيو، ۽ ڀرپور ساٿ ڏنو، وري جڏهن اسان ٽنڊو آدم، هالا ۽ حيدرآباد جي اوپن ايئر ٿيٽر ۾ “چهچٽو” شو ڪيوسين ته به مرحوم مون سان گڏ هو، آخري دفعو مون کيس ايس گل صاحب جي زمين ڳوٺ ريڇل لڳ ٽنڊوالهيار جي اوطاق تي آئون ۽ مشتاق جسڪاڻي گڏ وياسون، ان وقت اسين ٻئي ٽي وي جا مقبول اداڪار هئاسون ۽ هو ٻئي فلمن جا ماضي جا اداڪار هئا ۽ هو ٻئي جهنگ ۾ خاموش ويٺا هئا، اوچتو اسان کي ڏسي ڏاڍو خوش ٿيا ۽ جسڪاڻي صاحب کي ساقي صاحب، ۽ مونکي ايس گل صاحب ماضيءَ جا داستان ٻڌائيندو رهيو، پاڻ لاهور ۾ هڪ تقريب ۾ شرڪت لاءِ ويو هو ته کيس هارٽ اٽيڪ ٿيو جنهن کان پوءِ پاڻ ته هيءُ جهان ڇڏي ويو پر سندس پورو خاندان اڄ الله جي فضل سان لاهور ۾ سيٽ آهي، هڪ پٽ ڪراچي ۾ به اٿس ۽ چاچا جي ۽ ساقي صاحب جي ريڇل واري زمين تي ويٺل اها تنهائيءَ جي گهڙي مونکي محسوس ٿيندي آهي ته انهن جي ان وقت جي تنهائي جي ڪيفيت ڪهڙي هوندي، ڇو ته اڄ آئون به پنهنجي 50 سالن جي پراڻي ساٿي نواز علي سمي سان گڏ ويٺو واجهائيندو آهيان، ته ڪو دل گهريو اچي ته اسان به داستان دهرايون.