آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

هي ڪتاب ريڊيو، ٽي وي، اسٽيج ۽ فلمن جي نامياري اداڪار، هدايتڪار ۽ ليکڪ سيد يار محمد شاهه جي آتم ڪٿا ۽ يادگيرين تي مشتمل آهي. هو لکي ٿو:
”مون ڪوشش ڪري پنهنجي بي ترتيب يادگيرين کي سهيڙن جي ڪوشش ڪئي آهي، پر پوءِ به آئون اندر ۾ جهاتي پائي انصاف ٿو ڪريان ته الله تبارڪ وتعاليٰ مونکي جيڪو مشاهدو ۽ مطالعو نصيب ڪيو ان جو چوٿون حصو به نه چئي سگهيو آهيان، پر هيءُ ڪتاب اڳين ڏهن ڪتابن کان پوءِ يارهون ڪتاب هوندو.“
Title Cover of book منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

فلم سازي

جيئن ته مون شروع ۾ عرض ڪيو ته آئون پنهنجي چاچي ايس گل صاحب کان متاثر ٿي، ٻالڪ پڻ کان ئي پاڻ کي فلم ميڪر يعني فلم ساز محسوس ڪندو هوس، ۽ ٻاويهن سالن جي عمر ۾ مون فلم “بشني باشا” جو مڪمل اسڪرپٽ لکيو، ۽ گانا ۽ ڌنون به ٺاهيون، ۽ عابده پروين کي به ٻڌايا، پر اها فلم نه ٺهي سگهي، ۽ اهو منهنجو خواب ئي رهيو، ٻي فلم “سڌري وڃ” جي نالي سان لکي، جيڪا چرين جي ڊاڪٽر جي ڪهاڻي آهي، جنهن ۾ ڊاڪٽر چرين جي اسپتال مان چرين کي ڪڍي کليل فضا م وڃي، انهن جو علاج ڪري انهن کي انسان بنائي ٿو، پر پنهنجي محبوبا کي به مريض جي چريائپ جي ڪري ان جي محبوب سمجهي، ان کي به قربان ڪري ٿو ۽ آخر ۾ ڀٽ شاهه جي ميلي تي ڪانفرنس هال ۾ اسٽيج تي چرين جي هٿن ۾ گذاري وڃي ٿو، اها فلم به نصيب ۾ نه هئي، ۽ پوءِ اڪثر عادتن فلمن جون ون لائينون يا خلاصو لکي ڇڏيندو هوس، پر عملي طرح پهرئين فلم “چهچٽو” جيڪا صرف ٻه هزار فٽ ڀٽ شاهه جي ميلي ۾ اداڪار لطيف منو، مرحوم شفيع پنڃارو، فيض علي شاهه، مشهور ملهه پهلوان شمن شاهه ۽ الهجڙيو سمون تي شوٽ ڪري سگهيس.

عملي طرح پهرئين فلم “علي گوهر” جنهن جو تفصيلي ذڪر مٿي ڏيئي آيو آهيان، ۽ ٻيو نمبر فلم “محب شيدي” ۽ انهن ٻنهي جي وڊيو ڪاپي نڪري وڃڻ جي صورت ۾، مالي نقصان کي ڪور ڪرڻ لاءِ شاهه اسد جي چوڻ تي، مرحوم عبدالحڪيم کوسو جي دٻن ۾ بند پيل، بليڪ اينڊ وائيٽ پنجابي فلم “وفا ياران دي” جيڪا شاهه اسد سنڌيءَ ۾ جيئن تيئن ڪري ڊب ڪئي، ۽ فلم جو نالو “مسٽر شڪارپوري” رکي، عيد تي عمر شريف جي اڙدو فلم “مسٽر چارلي” ۽ سلطان راهي جي فلم “يادگار” جيڪا ستيش آنند ريليز ڪئي، ۽ مون لاڙڪاڻي ۾ حاجي ڳهڻو جتوئي جنهن جي ايمپائر سئنيما هئي، ان ۾ لڳائڻ جو ايگريمنٽ ساڻس ڪيو، پر جيئن ته فلم ڪافي پراڻي، بليڪ اينڊ وائيٽ ۽ پوسٽر ۽ فوٽو سيٽ تي هٿ جا رنگ ڏنل، ۽ فلم ۾ به شاهه اسد جي چوڻ تي ليبارٽري مان هڪ ڪلر ڏياري، جنهن کي “رشين ڪلر” چوندا هئا، فلم ريليز ڪرڻ لاءِ ڏوڪڙ ختم ٿي ويا هئا، عيد رات گاڏي وڪڻي، پرنٽون ڪڍرائي، هڪڙي پرنٽ شاهه اسد لاڙڪاڻي کڻي ويو، حالانڪه سئنيما جي مالڪ اسان جي فلم جا پوسٽر ۽ فوٽو سيٽ ٻه ڏينهن اڳي اڇلايا هئا، جيڪا خبر اسان جي فنڪار قلندر بخش ڪلو جيڪو ان سئنيما ۾ منيجر هو، تنهن اطلاع ڏنو، ۽ ان وقت لاڙڪاڻي جو ڪمشنر حاجي هارون ميمڻ مٽيارين وارو هو، جنهن کي مون رات جو ٻي بجي ننڊ مان اٿاري حقيقت ٻڌائي ته حاجي ڳهڻو مون سان ايگريمنٽ ڪري، عيد کان ٻه ڏينهن اڳ، منهنجي فلم لڳائڻ کان انڪار ڪيو آهي، ان وقت ئي ڊي ايس پي ۽ اي سي کيس هٿ ڪري آيا، ۽ مون سان مٽياري ۾ فون تي ڳالهايو، جنهن کان پوءِ هو فلم لڳائڻ تي مجبور ٿيو، فلم عيد جي ڏينهن ٽنڊومحمد خان، لاڙڪاڻو ۽ سکر ۾ بري طرح ناڪام ويئي، جڏهن ته سنڌي فلم انڊسٽري ۾ منهنجي ڪامياب فلمن “علي گوهر” ۽ “محب شيدي” جي ڪري جيڪا عزت هئي، ان کي به نقصان پهتو، مون گهڻو ئي شاهه اسد کي جهليو، پر هن ضد ڪري هڪڙي فلم “محب شيدي” جا ڏوڪڙ ڪڍڻ لاءِ، ٻي فلم “مسٽر شڪارپوري” منهنجي ڳچيءَ ۾ وجهي ڇڏي، ۽ نتيجي ۾ رقم به ويئي ته عزت به ويئي، اهڙي طرح جڏهن آئون سنڌي فلمن جي لاءِ جاکوڙيندو هوس، ۽ ڪراچي ۾ قائم فلمسازن جي تنظيم جي آفيس بمبينو سئنيما ۾ مظفر حسين جيڪو ٽپيءَ جو پيءُ ۽ حاڪم علي زرداري جو منيجر هو، ان جي تعاون سان سنڌي فلمن کي ٻيهر قائم ڪرڻ جي جدوجهد ۾ هوس، ۽ لک پڙهه به ڪندو هوس، مرحوم ايس گل، حسين علي شاهه فاضلاڻي، عبدالحڪيم کوسو ۽ شهباز دراني کي کڻي، هڪ تنظيم “سنڌي فلم ڊيولپمينٽ آرگنائزيشين” قائم ڪري ڇڏي، جڏهن اسلام آباد لک پڙهه ڪيم ته لاهور انڊسٽري وارن وٽ منهنجي عزت ٿيڻ لڳي، جڏهن تاشقند ۾ ميان خالد فيروز سان دوستي ٿيڻ کان پوءِ سندس فلم “عقابون ڪا نشيمن” ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ ويس، ۽ نامور اداڪار يوسف خان ۽ ميان خالد فيروز سان وڌيڪ قربت ٿي ته ٻنهي مونکي ان سال، جيئن ته فلم سازن جي تنظيم جي چيئرمين جي چونڊ جو وارو ڪراچي وارن جو هو، تن مونکي فلم سازن جي تنظيم جو چيئرمين چونڊرايو، جنهن جو ذڪر اڳتي هلي ڪنداسون. بحرحال انهن جي صحبت ۾ اچي مون هڪ فلم “مهلت” جنهن جو هدايتڪار اقبال ڪشميري ۽ اداڪارن ۾ نديم، جاويد شيخ، ارباز خان، حيدر سلطان، معمر رانا، شفقت ڇيما، ريشم، پير معظم ۽ آئون هئاسين، فلم ميان خالد جي صلاح سان هندستاني “سوداگر” فلم جي هوبهو نقل ڪري ٺاهي ويئي، جيڪا فلاپ ويئي.
ان کان پوءِ فلمسازي جي نالي کي زنده رکڻ لاءِ ۽ چيئرمني جي تقاضا پوري ڪرڻ لاءِ ٻي فلم “گرهستي” پشتو فلم به منهنجي نالي سان هلي، اهڙي طرح فلم سازي جي ڪهاڻي مختصر آهي پر فلمسازن جي تنظيم جي چيئرمين جي حيثيت ۾ جيڪو وقت گذريو، ان ۾ پاڪستان فلم انڊسٽري جون ڪئين يادون وابسته آهن جيڪي اڳتي هلي ڪنداسون.