آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

هي ڪتاب ريڊيو، ٽي وي، اسٽيج ۽ فلمن جي نامياري اداڪار، هدايتڪار ۽ ليکڪ سيد يار محمد شاهه جي آتم ڪٿا ۽ يادگيرين تي مشتمل آهي. هو لکي ٿو:
”مون ڪوشش ڪري پنهنجي بي ترتيب يادگيرين کي سهيڙن جي ڪوشش ڪئي آهي، پر پوءِ به آئون اندر ۾ جهاتي پائي انصاف ٿو ڪريان ته الله تبارڪ وتعاليٰ مونکي جيڪو مشاهدو ۽ مطالعو نصيب ڪيو ان جو چوٿون حصو به نه چئي سگهيو آهيان، پر هيءُ ڪتاب اڳين ڏهن ڪتابن کان پوءِ يارهون ڪتاب هوندو.“
Title Cover of book منهنجي ڪهاڻي، منهنجي زباني

ايس گل صاحب

جيئن ته اسان ايس گل صاحب جو تعارف مٿي ڏيئي چڪا آهيون، پر ساڻس وابسته ڪجهه يادون درج ڪرڻ ضروري ٿو سمجهان، هڪ ته ننڍي هوندي مون ان وقت جڏهن پاڪستاني فلم “باره بجي” لڳي هئي، ۽ سئنيما ۾ مون ڏٺي هئي، جنهن ۾ ساقي صاحب جو مرڪزي ڪردار هو، اتفاق سان ٻئي ڏينهن مٽياري ۾ ساقي صاحب انهيءَ چيڪ واري شرٽ ۾ جيڪا سڄي فلم ۾ پاتل هئس، ايس گل صاحب سان گڏ مٽياري ۾ آيو، اسان ٻار هئاسون پر کين تعجب سان ڏسندا رهياسون، جڏهن آئون 1964ع ۾ ميٽرڪ جو امتحان ڏيڻ کان پوءِ وٽس لاهور ويو هوس ته هن مونکي گهمڻ ڦرڻ جي سهولت ڏني، پر جڏهن اداڪاري جي ڳالهه ڪيم ته مونکي پنهنجي دوست جهانگير جيڪو ان وقت فلم “الفت” ٺاهي رهيو هو، جنهن کي آئون اداڪاري لاءِ چئي آيو هوس، جنهن چيو هو ته گل صاحب اجازت ڏي ته آئون توهان لاءِ ڪو ڪردار ڪڍي سگهيان ٿو، پر جڏهن چاچا ماني جي ٽيبل تي منهنجي خواهش ٻڌي، ۽ مونکي هدايت جو اهڙو ليڪچر ڏنو جو آئون بنا موڪلائڻ جي واپس موٽي آيس ۽ دل ۾ چيم ته چاچا توهانکي هڪڙي ڏينهن منهنجي ضرورت پوندي، ۽ اهو ٻڌايو اٿم ته کيس منهنجي ضرورت 15 سالن کان پوءِ پئي، جڏهن آئون “چهچٽو” جي ذريعي بي انتها مقبوليت ماڻي چڪو هوس، پوءِ سندس فلم “حاضر سائين” ۾ سندس مدد ڪيم، ۽ سندس فلم “سهڻا سائين” ۾ مزاحيه ولين جو ڪردار به ڪيم، ان کان پوءِ ٻي فلم “بهادر” جيڪا هو نواب ڪيفي سان گڏ ٺاهي رهيو هو، اها نه ٺهي سگهي، ان تي ساڻس گڏ ڪم ڪيم، پاڻ منهنجي فلم “علي گوهر” ۾ هڪ منسٽر جو مختصر رول به ڪيائون.
اهڙي طرح هڪ اهڙو احسان جيڪو آئون وساري نه سگهندس، اهو آهي ته جنهن گهر ۾ منهنجا پٽڙا رهن ٿا، اها سندس جاءِ هئي، جيڪا مون وائيف ۽ نياڻي موڪلي گهري، ته هن بنا معاوضي ڏيئي ڇڏي، ان وقت پاڻ فالج زده هو، ۽ گهر ۾ بيڊ تي هوندوو هو، ۽ آئون سندس تنهائيءَ کي وندرائڻ ويندو هوس، پاڻ کي جيڪي اولاد پئسا ڏيندو هوس اهي غريب فنڪارن ۽ موسيقارن جي بيواهن کي لڪائي ڏياري موڪليندو هو، جنهن تان سندس فرزند فاروق شاهه ناراض ٿيندو رهندو هو، ۽ هر ٽن مهينن کان پوءِ سندس لاءِ نوڪر بدلي ڪندو رهندو هو، مونکي چاچا جاءِ مفت ۾ ڏني هئي، پر فاروق شاهه ڄامو ٽ ذوالفقار جي معرفت مونکي چيو ته بابا جو دماغ صحيح نه آهي، اسان ٻن ڀائرن جي ملڪيت آهي، توهان کي جاءِ جو معاوضو ڏيڻو پوندو ۽ مون کان ان جاءِ جا ساڍا ٽي لک روپيه ڄاموٽ ذوالفقار جي معرفت ورتا ويا، جڏهن ته جنهن وقت اسٽامپ وينڊر مرحوم حفيظ الله مٽيارين جو دستاويز تي ايس گل صاحب کان صحيح وٺي رهيو هو ته هن مرحوم ان وقت کائنس پڇيو ته يار محمد شاهه کان پئسا ته ڪونه ورتا اٿائو...؟ جنهن تي پريان بيٺل فاروق شاهه ڪنڌ جو اشارو ڪري اسٽامپ وينڊر حفيظ الله کي “نه” جو اشارو ڏنو، جنهن پڻ تائيد ڪندي چيو ته “نه... يار محمد شاهه کان پئسا نه ورتا ويا آهن.”
اهڙي طرح هڪ پراڻي جاءِ جيڪا شهر ۾ “شاهه ڪلچرل سوسائٽي” جي آفيس جي حيثيت ۾ مون وٽ پنڌرنهن سال هئي، اها به جڏهن پاڻ ٺيڪ ٺاڪ هو، ته مونکي گهٽ پئسن ۾ وڪرو ڪري ڏني هئائين، ۽ جڏهن آئون شادي ڪري زال گهر وٺي آيو هوس، ته منهنجي مائٽن مان پهريون ايس گل صاحب ئي هو، جنهن منهنجي گهر واري جي مٿي تي هٿ رکي خرچي ڏني، ان کان علاوه پاڻ وڏي جي هئڻ باوجود مونکي پنهنجو ويجهو ايترو رکندو هو، جو سندس آخري ايامن ۾ ڪئين ڏک جيڪي کيس ملندا هئا، ۽ آئون ڏسندو هوس هن جا لڙڪ، پوءِ آئون به پنهنجا لڙڪ اگهي هليو ويندو هوس، ان کان اڳ جو منهنجي انٽري وٽس بند ڪئي ويئي، پر سندس ٻيو فرزند ڊاڪٽر حسنين شاهه ۽ سندس اهليه جيڪا سابق وزيراعظم مرحوم محمد خان جوڻيجو جي نياڻي آهي، اهي مونکي ۽ منهنجي ٻچن کي عزيزن وانگر پنهنجو ئي سمجهن ٿا، جڏهن ته تازو حسنين شاهه جي پٽ جي شاديءَ ۾ فاروق شاهه رسمي مسڪراهٽ سان هٿ ڏيئي، ڪنڌ ڦيري ڇڏيو. الله ڪري خوش هجن.