دوستي
اسڪول جي ننڍن ننڍن ڊرامن توڻي اسڪائونٽس ڪيمپ فائر ۾ جيڪي خاڪا وغيره ٿيندا هئا، انهن ۾ اڪثر آئون اسرار احمد مغل، سيف الدين قاضي، غلام حسين ميمڻ گڏجي ڪم ڪندا هئا. اسڪول ڇڏڻ کان پوءِ “شاهه ڪلچرل سوسائٽي” جي هر پروگرام جن ۾ ڊراما، اسٽيج شوز، فلمي ميلا، سيمينار منعقد ڪرڻ، يا ڪنهن مزدورن، ڪاريگرن جي حقن لاءِ جدوجهد ڪرڻ، ۽ شهر ۾ ٻڌي اتحاد سان پنهنجي مدد پاڻ ڪرڻ جو شعور ڏيڻ، ۽ وفدن جي صورت ۾ هر اداري مان وڃي شهري مسئلا حل ڪرائڻ جي جدوجهد لاءِ ٻيو پليٽ فارم “مٽياري ويلفيئر آرگنائزيشن” به وڏو محاذ هو، جنهن تي اسان سان گڏ شهر جي ٻين سجاڳ دوستن ۽ سينئر استاد ۽ سرپرست جهڙوڪ سائين شهزادو شاهه مرحوم، عطا الله انصاري مرحوم، اسد الله شاهه باقر پوٽو ۽ سائين پير حاجي محمد زمان شاهه، چاچا غلام رسول شاهه وڪيل، سيد گل حسن شاهه، محمد علي شاهه، پير بهائوالدين سرهندي، پير آغا عبدالرحيم جان سرهندي، پير شهاب سرهندي، ولي محمد کٽي، مٺو ڏاهري، ولي محمد ميمن سينيٽري وارو، جمعون ساٽي، عبدالرزاق پنجابي ۽ ماما لالو اهي سڀ گڏجي کل ڀوڳ ۾ شهر به سڌاريندا هئاسون، ۽ دل به وندرائينداهئاسون، يعني مشاعره، ڊراما ۽ شهر جي صفائي، اسڪولن جي نظرداري، وڻڪاري، بيروزگارن کي نوڪري ڏيارڻ، تعلقي ٿيڻ کان وٺي ضلع مٽياري ٿيڻ تائين هر اشو ۽ هر مسئلي ۾ گڏجي، هنن دوستن سان ڪئين يادگار ڪم ڪيا، ۽ اڄ به ڪري رهيا آهيون.
ٻين دوستن ۾ منهنجو ٻالڪ پن جو دوست محمد نعيم شاهه ۽ منهنجو ماسات حسين رضا شاهه، ان کان پوءِ ذوالفقار علي شاهه جيڪو بعد ۾ ڊي آئي جي بنجي ريٽائر ٿيو، انهن سان منهنجي دوستي ڀائرن کان وڌيڪ هئي، ۽ نعيم شاهه تازو هن فائي دنيا مان هليو ويو، جيتوڻيڪ منهنجي شادي، سندس شادي اسانجي زندگيءَ جا اهم واقعا ۽ اهم موڙ آهن، ۽ اسان هر محاذ تي گڏ تفريحون ڪيون، گڏ شاديون ڪيون، زيارتون ڪيون، پر هن دفعي جڏهن اسان جا مٽيارين جا سڀ ڪامريڊ ساٿي سڀني سيدن جي ميمبرن جي سامهون اليڪشن ۾ بيهرياسون ته ته غريب شهري اسان ڏانهن لاڙو رکڻ لڳا، ته ان وقت اپر ڪلاس يعني سيد ڪلاس ۽ سرمائيڪار ڪلاس، جن هميشه شهرين کي غلام، قيدي ۽ گهٽ درجي جو سمجهندا هئا، سي انهن جي جڏهن درن تي ووٽن لاءِ اچڻ لڳا، تڏهن اسان عوام کي ٻڌايو ته اسان کٽڻ لاءِ نه بيٺا آهيون، بلڪه انهن کي توهان جي درن تي آڻڻ لاءِ بيٺا آهيون، بحرحال ان اليڪشن ۾ منهنجو پيارو دوست محمد نعيم شاهه سيدن جي جن محاذ تان بيٺو، ان سان اسان جي محاذ جو دوبدو ٽڪر هو، ان ڪري محمد نعيم شاهه جي مقابلي ۾ استو علي محمد خاصخيلي، جيڪو سندن ئي نوڪر هو، ۽ رازڪو ڪم ڪندو هو، ان کي مقابلي ۾ بيهاريو ويو، ۽ پوءِ جڏهن فيصلا ٿيا ته پوءِ اسان ان کي هٿ به کڻايو، بحرحال نعيم شاهه جي ۽ منهنجي وچ ۾ اهو دور خراب گذريو، باقي ان کان پوءِ عزاداري ۽ رشتيداري نڀائيندي نڀائيندي، هو مونکي اڪيلو ڇڏي هليو ويو، جيئن ٻه سال اڳ اسرار احمد مغل به اسان کي ائين اوچتو ڇڏي هليو ويو ۽ تازو محمد علي شاهه به ڇڏي هليو ويو، غلام حسين ميمڻ حيدرآباد رهڻ جي ڪري پري ٿي ويو، باقي مٽياري ۽ آس پاس ۾ مخدوم رفيق الزمان سان يونيورسٽي ۾، ۽ ڀٽائي پير نازڻ سائين، ناز لطيفي ۽ ٻين سان ڀٽ شاهه ۾ عزاداريءَ لاءِ محرم ۾ مجلس ۾ وڃڻ ڪري ويجهڙائپ قائم ٿي جيڪا اڃان تائين قائم آهي ۽ انهن جي ئي معرفت آغا قربان جيڪي اصل ۾ افعانستان جا پٺاڻ ۽ بادشاهي گهراڻي سان تعلق رکندڙ آهن ۽ ڀٽائي پيرن سان سندس عزازت به آهي، ۽ منهنجي محبت ۽ قربت ۾ آغا قربان اڃان تائين سماجي تعلق ۽ عزاداري جو سلسلو جاري رکندو اچي، جيڪو اڃان تائين قائم آهي، باقي شوبز جا سڀ ڃاتل سڃاتل فنڪار منهنجا ساٿي آهن، دوست نٿو چئي سگهجي، انهن ۾ دوست هڪ محمود صديقي هو، جنهن سنجيدگيءَ سان مون سان دوستي رکي، ۽ مرڻ تائين شانتي نگر ۾ گهر قائم ڪرائڻ وارو محمود صديقي مونکي ڇڏي هليو ويو، باقي ٻي دنيا ۾ به سڀ فنڪار ساٿي آهن، جن ۾ شاه اسد مرحوم، مشتاق جسڪاڻي مرحوم، زاهد معصومي مرحوم اهي آهن، جن سان مون زندگيءَ جون قيمتي راتيون گذاريندي ڪيتريون ئي تخليقون جنم ڏنيون، جيئن مٽياري ۾ نواز علي سمون موجود هوندو آهي، 40 سالن کان هر اسڪرپٽ ۾ لکائڻ، صلاح ڏيڻ ۽ شاديءَ کان وٺي ٻار پرڻائڻ تائين، ۽ هاڻ 70 ورهيه گذرڻ کان پوءِ ڏاڏا نانا ٿي وياسون، هڪ ٻئي ۾ اکيون وجهيون ويٺا آهيون ته ڪير ٿو پهرئين وڃي، حالانڪه هن جي زندگي 40 سالن کان اخبار کپائڻ ۾ گذري ويئي، شام جو مون سان گڏ ويهي ٽي وي ڏسندو آهي، ڪڏهن ڳالهائيندو هو ته هڪ محبوب دوست وانگر ٻڌندو، ٻڌائيندو ۽ سماجي هر ضرورت جو ساٿ به ڏيندو هو، پر عمر جي هن حصي تي هن جي دنيا ايتري آهي، جيڪا مٽيارين ۾ منهنجي شام گذري ٿي، سا اڄ به نواز سان ئي گذري ٿي، جنهن ۾ ڳالهائڻ جو مواد ختم ٿي ويو آهي، تنهن ڪري هو ريموٽ هٿ ۾ کڻيو ويٺو چينل مٽائيندو ۽ خبرنامه ٻڌندو آهي، جڏهن ته آئون پنهنجي پراڻي بيماريءَ جو شڪار ڌن ٺاهڻ، شاعري ٺاهڻ، اسٽوري ٺاهڻ يا عوامي آواز اخبار جو هفتيوار ڪالم “جهونو جوڳي ۽ ڪرنٽ افيئر” لکندو رهان ٿو.
ان کان علاوه لاهور ۾ بحيثيت فلمسازن جي تنظيم جو چار ساله چيئرمين جي حيثيت ۾ ڪيترا فلمساز، هدايتڪار، اداڪار، رائيٽر، موسيقار ويجها آيا، گڏ ڪم ڪياسون، سڀئي ملڪ جا ناليوارا، پر ڪجهه اهڙا به محسن هئا، ۽ آهن، جن کي وسارڻ گناهه ٿيندو جيئن ته مرحوم يوسف خان فلم انڊسٽري جو نامور هيرو ۽ اداڪارن جي تنظيم “ماب” جو تاحيات چيئرمين رهيو، ۽ انڊسٽري جي ڪنگ جي حيثيت ۾ مرڻ تائين سندس دبدبو قائم رهيو، جنهن کي نواز شريف به گوڏن تي هٿ رکي نمي ملندو هو، ڇو ته يوسف خان ميان صاحب وڏي جو دوست هو، ان ئي مونکي 97 ۾، جڏهن اسان ٻئي تاشقند فلم “عقابون ڪا نشيمن” ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ لاهور کان گڏ وياسون، ۽ جيئن ته لالا جي (يوسف خان) جو دٻدٻو اهڙو هو جو لاهور واري محلي اسلام پور ۾ فجر جي ٽائيم تي يوسف خان کي گهران وٺڻ لاءِ پنج گاڏيون در تي بيٺيون هيون، ۽ آئون به پنهنجي پجارو ۾ اڳيان چوڌهري ڪامران اعجاز، جيڪو ان فلم جو فلمساز ۽ ميان صاحب جو ڀائيوار هو، ۽ اڄ اهو لاهور انڊسٽري جو اڪيلو وارث آهي، فلم توڙي ٽي وي لاءِ نالي واريون سيرليون جن ۾ جيو کي قائم ڪرڻ واري ابتدائي سيريل “مهندي لگي هاٿ” جيڪا هزارين قسطن تي مشتمل هئي، ان کان پوءِ جيو کان علاوه هر چينل تي ڪامران جا ڊراما به هلندا آهن، ۽ سال ۾ هڪ عدد فلم به ڏيئي ڇڏيندو آهي، انڊيا جون فلمون وٺي ريليز به ڪندو آهي، ۽ لاهور جا سڀ غنڊا کائنس ڊڄندا به آهن، ۽ اهڙا ڪرمنل هن جي هٿ ۾ به آهن.
مونکي ان گهڙي کان جيڪا عزت ڏنائين، سا اڄ 25 سال گذرڻ کان پوءِ به ساڳي محبت ۽ عزت ڏيندو آهي، ان کان علاوه نالي وارو فلم ساز ميان خالد فيروز، جنهن مونکي سندس فلم “سب ڪي باپ” جنهن جو هدايتڪار جان محمد جمن هو، جنهن منهنجو پي ٽي وي جو ڊرامو “لبيڪ” ڏٺو هو، جنهن ۾ مون “راجا ڏاهر” جو يادگار ڪردار ڪيو هو، جيڪو ڊرامو دنيا جي 36 زبانن ۾ ڊب ٿي، سڄي دنيا ۾ هلي چڪو هو، ان ڪردار ۾ منهنجي ڊائلاگ ڊليوري انڊيا جي مهان ايڪٽر پرٿوي راج سان مشابهه هئڻ ڪري هدايت ڪار جان محمد جمن مونکي پنهنجي اڙدو فلم “سب ڪي باپ” ۾ بطور ولين کنيو، جڏهن ته منهنجي سامهون ان وقت جا نامور اداڪار سعود، محسن خان (ڪرڪيٽر)، شفيع محمد شاهه، معين اختر، اسماعيل تاره، انيتا، سبيتا ۽ ٻيا هئا.
بحرحال ڳالهه دوستي جي پئي هلي، ان شعبي کي ختم زوريءَ ٿا ڪريون، ڇو ته “دوست هوتا نهين هر هاٿ ملاني والا” ڇو ته زندگي جي مختلف شعبن ۾، مختلف مرحلن ۾، مختلف ماڻهن سان واسطو پوندو رهيو، ڪن سان سالن تائين ۽ ڪن سان مهينن تائين ۽ ڪن سان ڏينهن تائين. بس اڳتي هلي يادگار دوستن جون ڪي يادگار ڳالهيون لکڻ جي ڪوشش ڪنداسون، پر في الحال زندگي جي ماصيءَ تي جيڪي نالا هن وقت دماغ تي به موجود آهن تن ۾ پير مظهر الحق ۽ سندس ڀاءُ مونکي پنهنجو ڀاءُ ۽ فيملي ميمبر سمجهندا آهن ۽ آئون به گذريل 30 سالن کان ساڻن اهو ئي رشتو قائم ڪريو اچان، ڇو ته ٽي وي ۽ فلمن جي دور ۾ پير معظم جيڪو ان وقت ڪسٽم آفيسر هو، اهو منهنجا ڪيترا ناز نخرا ۽ خرچ برداشت ڪندو هو، ۽ اڃان به ڪري ٿو، سندس ٻيو ڀاءُ ادا منور ۽ وڏو ڀاءُ ادا مظهر الحق به مونکي ڀائر وانگر ئي ڀائيندا آهن، انهن جي علائقي جو دوست ڊاڪٽر قلندر بخش به جوانيءَ جو سڄو ساٿي رهيو آهي، ان کان علاوه سائين شهاب الدين شاهه جو سالو شفيق حيدر موسوي جيڪو هاڻ رٽائرڊ ٿيڻ کان پوءِ آسٽريليا ۾ ٻچن سميت مقيم آهي، ان اسان کي گڏ رکڻ، ۽ زندگي جي پرلطف بهارن کي گڏجي گذارڻ ۾ ڪا ڪسر نه ڇڏي آهي، ان کان علاوه تازو پي ٽي وي تان رٽائرڊ ٿيندڙ دوست نثار بلوچ جنهن جو به تفصيلي ذڪري ڪري چڪو آهيان، اڄ جي دوستن ۾ شامل آهي، ان کان علاوه اڄڪلهه حيدرآباد جي اسٽيج ۽ ثقافتي دنيا کي هلائيندڙ رفيق عيساڻي به سائين عالم شاهه جي معرفت مون سان دوستي رکي ۽ اڃان تائين عزت سان اهو رشتو قائم آهي، ٻيا حيدرآباد جا اهي ٽي ڪردار جن جو به ذڪر ڪيل آهي، جن ۾ مرحوم ابو بلاول، رشيد خمار ۽ نادر بلوچ شامل آهن، جن پڻ اسان جي نابالغيءَ واري فنڪاري جنون جي دور ۾ گهڻو ڪجهه سيکاريو ۽ ساٿ ڏنو، مون به پنهنجين فلمن، اسٽيج ڊرامن ۽ شوز ۾ کين ڀرپور موقعو ڏنو، ان کان علاوه حيدرآباد جو شهباز بلوچ به پي ٽي وي جي “رس چس” کان وٺي مون سان گڏ رهيو ۽ متاثر ڪندڙ اداڪاري ڪندو هو، اهڙي طرح اڄ جا ناليوارا فنڪار علي گل ملاح، سهراب سومرو به مون سان بي انتها پيار ڪن ٿا، عزت ڏين ٿا، الله ڪري ته انهن کي اها معراج نصيب ٿئي، جيڪا فن جي دنيا ۾ وڏن فنڪارن کي نصيب ٿيندي آهي.