باب ٻارهون: ويڪفيلڊ جي ڪٽنب سان نصيب جي ناهمواري
اسان جي هيءُ سموري گفتگو ڪنھن ٻيءَ رٿ جي تياريءَ لاءِ هئي، جڏهن کان سچ پچ تہ آءٌ گهڻو ڊنس ٿي، رٿ اها هئي جيئن تہ اسين هاڻي دنيا ۾ مٿانھون درجو حاصل ڪرڻ وارا هئاسون، انھيءَ ڪري اهو ضروري ٿيندو تہ اسين پنھنجو ننڍو وڇيرو پسگردائيءَ ۾ لڳندڙ ميلي تي وڪڻي، هڪ اهڙو گهوڙو خريد ڪريون، جو هڪ يا ٻہ ماڻھو کڻي سگهي ۽ ديول يا ڪنھن ٻئي گهر ڏانھن وڃڻ وقت سھڻو ڏيک ڏيکاري، مون پھريائين رٿ جي سخت مخالفت ڪئي، مگر ايتريءَ ئي سختيءَ سان ان جو بچاءُ ٿيو، منھنجي لاچار ٿي پوڻ سبب مخالفن طاقت حاصل ڪئي ۽ آخر فيصلو ڪيو ويو تہ وڇيري کي وڪيو وڃي.
ٻئي ڏينھن تي ميلو هو ۽ مون پاڻ اوڏانھن وڃڻ جو ارادو ڪيو، مگر منھنجيءَ زال مون کي ذهن نشين ڪرايو تہ مون کي ٿڌ هئي، انھيءَ ڪري ڪنھن بہ صورت ۾ منھنجي زال مون کي گهر کان ٻاهر وڃڻ جي اجازت ڏيڻ کان تيار نہ هئي، هن چيو، ”منھنجا پيارا، پنھنجو پٽ ”موزز“ هڪ فھميندو ڇوڪرو اهي ۽ تمام چڱي فائدي سان خريد و فروخت ڪري سگهي ٿو، توهان کي اڳئيي خبر آهي تہ هيءَ سودي خريد ڪرڻ تائين پيڙھہ ٻڌي بيھي ٿو ۽ پنھنجيءَ ريڙھہ پيڙھہ سان سچ پچ تہ سودي وارن کي ٿڪايو ڇڏي.
جيئن تہ مون کي پنھنجي پٽ جي ڏاهپ بنسبت ڪافي چڱو رايو هو، انھيءَ ڪري آءٌ هي ڪم سندس حوالي ڪرڻ ۾ پوري طرح راضي هوس، ايندڙ ڏينھن تي مون تي مون سندس ڀينرن کي کيس تيار ڪرڻ، سندس وارن کي ڪترڻ، بڪلن کي برش هڻڻ ۽ سندس ٽوپيءَ کي ٽاچڻيون لڳائڻ جي ڪم ۾ تمام گهڻو مصروف ڏٺو، اسان کي تمام گهڻي خوشي ٿي تہ جڏهن سينگار کانپوءِ اسان کيس وکر جي پيتي سان گهوڙي تي سوار ٿيل ڏٺو، کيس هڪ ڪوٽ پيل هو،جو ان ڪپڙي جو هو، جنھن کي منھنجون ڌيئرون ”جھڙو ڪڪر “ وارو ڪپڙو ڪوٺين ٿيون، ڪوٽ جيتوڻيڪ ننڍو هو، مگر اهڙو تہ سٺو هو، جو ان کي اڇاڻ نہ گهربو هو، سندس واسڪوٽ سائي چتونءَ رنگ جو هو ۽ سندس ڀينرن هن جي وارن کي ويڪريءِ ڪاري ربين سان ٻڌو هو، اسين سڀيئي تيستائين در کان ٻاهر هن جي پويان ”سٺو بخت، سٺو بخت“ جا واڪا ڪندا وياسون، جيستائين هو اسان جي نظرن کان غائب ٿي ويو.
هو اڃا روانو ٿيو ئي مس هو تہ ”مسٽر ٿارنھل“ جو بورچي اسان جي خوشنصيبيءَ تي اسان کي مبارڪون ڏيڻ آيو، هن چيو. ”مون پنھنجي نوجوان مالڪ کي اوهان جا نالا ڏاڍيءَ ساراھہ سان ذڪر ڪندي ٻڌو.“
ڏٺو ويو تہ بخت اڪيلي سر اچڻ جو ارادو نہ ڪيو هو، ساڳئي گهر جو ٻيو نوڪر، منھنجي ڌيئرن لاءِ هڪ چٺي کڻي آيو، ان ۾ احوال هو تہ مذڪورہ امير عورتن کي اسان بنسبت ”مسٽر ٿارنھل“ کان اهڙو تہ احوال پھتو هو، جو کين اميد هئي تہ ٿورين اڳواٽ خبرن چارن کان پوءِ هو مڪمل طرح مطمئن ٿينديون، منھنجيءَ زال چيو، ”ها، مون کي هاڻي معلوم ٿيو آهي تہ وڏن ماڻھن جي ڪٽنبن ۾ شامل ٿيڻ ڪو سوکو ڪم نہ آهي، پر جيڪڏهن ڪو بہ هڪ دفعو انھن ۾ شامل ٿي وڃي ٿو تہ پوءِ جيئن ”موز“ چوي ٿو، تہ اهو ڀلي سمھي وڃي ننڊ ڪري،“ هن چرچي جي گفتگو کي، جيئن تہ منھنجيءَ زال ظرافت جي ارادي سان استمعال ڪيو هو انھي ڪري ڇوڪرين ان جي قبوليت خوشيءَ جي وڏي ٽھڪ سان ڏني، المختصر، هن پيغام پھچڻ تي منھنجي زال ايترو تہ گهڻو خوش ٿي، جو هن پنھنجي کيسي ۾ هٿ وڌو، ۽ پيغام آڻيندڙ کي ساڍا ست ”پينس ڏنائين.“
هيءَ اسان جي لاءِ ملاقات جو ڏينھن ٿيڻو هو، ان کان پوءِ ”مسٽر برچل“ آيو، جو پاڻ بہ ميلي تي ويل هو، هن منھنجن ننڍڙن مان هر هڪ لاءِ هڪ ”پينس“ جي قيمت وار جنجر جي روٽي آندي هئي، منھنجي زال اهي ٽڪر پاڻ وٽ رکيا، ۽ کين وقت سر ڏيڻ جو ڪم پنھنجي ذمي کنيو، هن منھنجي ڌيئرن لاءِ پڻ هڪ جوڙو پيٽين جو آندو هو، جنھن ۾ هو ٽڪليون ننڍا بسڪوٽ، ناس، چتيون، يا ريزڪي پئسا رکي سگهيون ٿي، ان کانسواءِ منھنجي زال لاءِ پڻ نور جي کل وارو هڪ ٻٽون آندو هئائين، ڇاڪاڻ تہ هو ان ٻٽون جي شائق هئي، ۽ پنھنجي ويساھہ موجب ان کي نصيب وارو سمجهندي هئي، جيتوڻيڪ ”مسٽر برچل“ جي اڳوڻي غير مھذب هلت ڪجهہ قدر اڻوڻندڙ هئي، تہ بہ اسان کي سندس لاءِ عزت هئي، ۽ هينئر اسين کيس پنھنجي خوشين جي احوال ٻڌائڻ ۽ کانئس صلاح وٺڻ لاءِ تيار هئاسون، جڏهن هن شھري عورتن کان آيل چٺي پڙهي، تڏهن ڪنڌ ڌوڻيائين ۽ چيائين تہ هن قسم جي ڪم ۾ تمام گهڻي خبرداريءَ ۽ ڏاهپ جي ضرورت آهي، هن بي اعتماديءَ جي خيال منھنجيءِ زال کي تمام گهڻو ناراض ڪيو، هن چيو، ”جناب مون کي ڪڏهن اهو گمان بہ ڪو نہ هو، تہ تون ڪو منھنجي ۽ منھنجي ڌيئرن جي مخالفت ۾ ايترو گهڻو سرگرم هوندين، تو کي ضرورت کان وڌيڪ چؤڪسي ڪرڻ جي عادت آهي، منھنجو خيال آهي، تہ جڏهن بہ اسان ڪنھن کان صلاح پڇون، تڏهن صرف انھن ماڻھن کي عرض ڪريون جن ان تي خود عمل ڪيو هجي.“ هن جواب ڏنو، ”خاتون، هن وقت اهو سوال نہ آهي تہ منھنجي هلت ڪھڙي آهي، ۽ جيتوڻيڪ مون پاڻ ڪنھن جي بہ صلاح تي عمل نہ ڪيو اهي، تاهم مون کي پنھنجي ضمير موجب صلاح صرف انھن ماڻھن کي ڏيڻ گهرجي، جي ان تي عمل ڪندا“ جيئن تہ مون کي خطرو هو تہ شايد هن جو جواب اهڙيءِ سخت ڪلاميءَ ۾ ڏنو وڃي، جنھن ۾ عقل جي ڪوتاهي هجي، ۽ آّخر قصو زباني جهڳڙي جي حد تائين پھچي وڃي، انھي ڪري گفتگو جي پھلوءِ کي ڦيرائڻ لاءِ ”موزز“ جي دير ڪرڻ متعلق عجب کائڻ جو ڏيکاءُ ڪيم. مون چيو، ”هاڻي تہ اصلي رات پوڻ جو وقت ٿي ويو آهي، پوءِ ڪھڙو سبب آهي، جنھن ڪري اسان جو پٽ ميلي تي ترسي پيو آهي، منھنجي زال چيو، ”پنھنجي پٽ جو فڪر نہ ڪريو، خاطري ڪريو، تہ جيڪو ڪم سندس حوالي ڪيو ويو آهي، تنھن جي کيس ڀليءَ ڀت پروڙ آهي، آءٌ توهان کي خاطري ڏيان تہ توهان کيس ڪڏهن بہ گجر بصر ڪري وڪڻندو نہ ڏسندا، مون کيس اهڙآ سودا ڪندي ڏٺو آهي، جي جيڪو ٻيو ڪو ڏسي تہ هوند حيرت ۾ پئجي وڃي، آءٌ اوهان کي ان بابت هڪ اهڙي ڳالھہ ٻڌائينديس، جنھن جي ٻڌڻ سان اوهين کل ۾ کيرا ٿي پوندو، ايتري خاطري جيتري اها تہ آءٌ جيئري آهيان، اجهو پريان ” موزز“ پيٽي پنھنجي پٺيءَ تي رکي پيو اچي، گهوڙو پڻ ساڻس نہ آهي.
جيئن هن ائين چيو، تيئن اسان ڏٺو تہ ”موزز“ پريان پئي آيو، وکرجي پيٽي سندس ڪلھن سان گهورڙئي وانگر ٻڌل هئي، ۽ پيٽيءَ جي بار ڪري پگهر ۾ شل ٿيل هو، منھنجي زال چيو، ”ڀلي آئين، جيءَ آئين ”موزز“ چڱو منھنججا پٽڙا، تو اسان جي لاءِ ميلي تان ڇا آندو آهي؟“ ”موزز“ پيٽيءَ کي ڊريسنگ ميز تي رکندي شر ميلي نگاھہ سان جواب ڏنو، ”مون اوهان لاءِ پنھنجو پاڻ آندو آهي“ انھي تي منھنجي زال واڪو ڪري چيو، ”ها موزز، اها اسان کي خبر آهي، مگر گهوڙو ڪٿي آهي؟“ ”موزز“ جواب ڏنو، ”مون اهو ٽن پائونڊن پنجن شلنگن ۽ ٻن پينسن ۾ وڪڻي ڇڏيو، منھنجيءَ زال چيو، ”شاباس، ڏاڍو سٺو ڪيئي، منھنجا سدورا پٽڙا، مون کي اڳيئي خبر هئي تہ تون گراهڪن کي چڱي طرح خوش ڪندين، پاڻ ٿا ڳالھہ ڪريون، ”ٽي پائونڊ“، پنج شلنگ ۽ ٻہ پينس هڪ ڏينھن لاءِ ڪو خراب روزگار نہ آهي، هاڻي ڀلا اهي پئسا، اسان کي ڏي“، موزز وري جواب ڏنو، ”آءُ پئسا کڻي ڪو نہ آيو آهيان، مون اهي سڀئي هڪ واپار ۾ سيڙايا آهن، اهو خريد ڪيل سامان هيءُ آهي.“ ائين چئي هن پنھنجي واسڪوٽ جي کيسي ۾ هٿ وڌو ۽ هڪ هڙ ٻاهر ڪڍي چيائين، “هيءَ انھن ساين عينڪن جو گروس آهي، جن جون ٻانھون چانديءَ جون آهن ۽ دٻليون سائي نرم چمڙي جون آهن،“ منھنجي زال جهڪي آواز ۾ چيو، ”هڪ گروس ساين عينڪن جو! تو گهوڙي کي وڪرو ڪيو آهي ۽ اسان کي صرف بيڪار عينڪن جو گروس آڻي ڏنو اٿيئي!“ ڇوڪري چيو، ”امان تون ڇو سبب ڏانھن ڌيان نٿي ڏئين؟ مون ساڻن ٻڌو سودو ڪيو، يا تہ مورڳو آءٌ اهي خريد ئي نہ ڪري سگهان ها، صرف چانديءَ جون ڪانيون ئي ٻيڻن پئسن ۾ وڪامنديون.“ منھنجيءَ زال جذبات ۾ اچي واڪو ڪري چيو، ”ڌوڙ پئي آهي، چانديءَ جي ڪانين کي، آءٌ قسم تي چوڻ جي جرائت ڪريان ٿي، تہ ڀڳل چانديءَ جي اگھہ پنجين شلنگن في آئونس جي حسان سان اهي اڌ رقم کان بہ مٿي نہ وڪامنديون.“ مون چيو، ”اوهان کي انھن ڪانين جي وڪڻڻ بنسبت ڪابہ اون ڪرڻ نہ گهرجي، ڇاڪاڻ تہ آءٌ ڏسان ٿو تہ اهي صرف ٽامي مٿان ملمعو چڙهيل آهن.“ منھنجي زال واڪو ڪري چيو، ”ڇا چاندي نہ آهي!؟ ”نھ“ مون جواب ڏنو، ”تنھنجي تئي کان زياده چاندي نہ آهي“ اهڙي طرح هن جواب ڏنو، ”اسان گهوڙي کان جدا ٿيا آهيون، ۽ هڪ گروس ساين عينڪن جو ٽامي جي ڪانين ۽ سائي رنگ جي چمڙي جي دٻلين سان حاصل ڪيو اٿئون، مصيبت پوي اهڙين نمائشي شين تي ، هيءُ بيوقوف ٺڳيو ويو آهي ۽ هن کي سندس سنگت کي چڱيءِ طرح سڃاڻن گهربو هو“ مون چيو، ”پياري تون انھيءَ ۾ ڀليل آهين، هن کي سندن اصلي خبر ئي نہ پوي ها“، هن وراڻي ڏني ”مون کي اهڙي ردي سامان آڻي ڏيڻ تي شان هن بيوقوف جي مٿان مصيبت نازل ٿئي، جيڪڏهن مون کي اهي ڏنيون وينديون تہ آءٌ کين باھہ ۾ اڇلي ڇڏينديس، “ مون دانھن ڪري چيو، ”منھنجي پياري، ان ۾ بہ وري تون ڀليل آهين، ڇا ڪاڻ تہ جيتوڻيڪ اهي ٽامي جون آهن، تڏهن بہ اسين کين پاڻ وٽ رکنداسون، تو کي خبر آهي تہ ڪجهہ بہ نہ هجي، تنھن کان وري بہ ٽامي جون عينڪون وڌيڪ چڱيون آهن، ٻڏل ٻيڙيءَ جون هريڙون بہ چڱيون.“
هن وقت تائين بد نصيب ”موزز“ ٺڳيو نہ ويو هو، هن هاڻي ڏٺو تہ کيس انھي شاهينگ فريب ڏنو هو، جنھن سندس شڪل ڏسندي ئي کيس سوکي شڪار لاءِ اک ۾ رکيو هو، مون انھي ڪري کانئس سندس ٺڳجڻ جا سبب پڇيا، ائين ڏسڻ ۾ اچي ٿو تہ هن گهوڙو وڪيو ۽ ٻئي جي ڳولا ۾ هو، هن چيو، ”ان وقت هڪ ڏسڻ ۾ پرهيزگار ماڻھو مون کي هڪ تنبوءَ ۾ آندو، هن مون سان مڪر ڪيو تہ وٽس هڪ گهوڙو وڪري لاءِ هو، اتي اسين هڪ تمام خوش پوش شخص سان ملياسون، جنھن پنھنجي آندل عينڪ عيوض ويھن ”پائونڊن“ اڌارن وٺان جي خواهش ٿي ڪئي،“ هن چيو تہ مون کي پئسن جي ضرورت آهي ۽ کين سندن قيمت جي ٽئين پتيءَ ۾ نيڪال ڪندس، پھريون سکر ماڻھو جنھن منھنجي دوست هئڻ جو ڍونگ ڪيو هو، تنھن مون کي ڪن ۾ چيو، ”آءٌ اهي خريد ڪريان ۽ خبردار ڪيائين تہ اهڙي فائديمند سودي کي هٿان نہ ڇڏيان، مون ”مسٽر فلمبرو“ کي گهرايو ۽ هنن هن سان بہ اهڙي عمدي گفتگو ڪئي، جھڙي مون سان اهڙي طرح آخر اسين پاڻ ۾ ڀائيواري ڪري ٻن گروسن جي خريد ڪرڻ تي آماده ٿي وياسون.“