باب سترهون؛ حرص جي مقابلي ۾ اخلاق جي ناڪامي
ڏٺو ويو تہ مٿي بيان ڪيل زور ڀرين ڪاررواين زميندار ”مسٽر ٿارنھل“ جي انتظار کي ٻيڻو ڪيو ٿي، پر سچ پچ تہ جيڪي ”اوليويا“ محسوس ڪيو ٿي، تنھن مون کي ڪجهہ پريشان ڪيو، هن عقل ۽ عشق جي جهڳڙي ۾ سندس شگفتہ دلي کيس ڇڏي ويئي، هوءَ هر ڪو وجهہ خلوت ۾ گذارڻ جو وٺندي هئي ۽ اهو وقت ڳوڙهن ڳاڙڻ ۾ صرف ڪندي هئي، هڪ هفتو گذري ويو، مگر”مسٽر ٿارنھل“ سندس شاديءَ کي روڪڻ جي ڪا بہ ڪوشش نہ ڪئي. ايندڙ هفتي تي پڻ هو اڃا تائين پنھنجي ارادي تي محڪم رهيو ۽ ڪجهہ بہ پڌرو نہ ڪيائين، ٽئين هفتي هن پنھنجو اچڻ مڪمل طرح بند ڪري ڇڏيو، منھجي ڌيءَ ڪنھن بي صبريءَ جي ظاهر ڪرڻ بدران، جيئن مون اميد ٿي ڪئي، تيئن پنھنجو دکدائڪ صبر محفوظ رکندي ڏٺي ويئي، سندس صبر کي مون تسليم جي نشاني ڪري سمجهيو، مون کي پنھنجي سر ائين معلوم ڪرڻ تي دلي خوشِ حاصل ٿي تہ منھنجي ٻچي جي شادي کل خوشيءَ ۽ صبر سانت ۾ ڪئي ٿي وڃي ۽ ديکا ديکيءَ تي خوشيءَ کي ترجيح ڏيڻ واري سندس فيصلي تي بار بار آفرين ڪيم.
سندس شاديءَ لاءِ مقرر ڪيل ڏينھن کان اٽڪل چار ڏينھن اڳ سڀيئي گهر جا ڀاتي رات جي وقت دل کي فرحت ڏيندڙ باھہ جي چوڌاري مڙيا ويٺا هئا ۽ گذريل زماني جون آکاڻيون ٻڌائي ۽ مستقبل لاءِ تجويزون رٿي رهيا هئا، هو هزارين تجويزون جوڙڻ تي جيڪا حماقت وڏي ۾ وڏي صادر ٿئي ٿي، ان تي کلڻ ۾ مشغول هئا، مون چيو، ”منھنجا پٽ موزز، پنھنجي گهر ۾ جلد وهانءَ ٿيڻ وارو آهي، وهنواري حالات ۽ معاملات بابت تنھنجو ڪھڙو رايو آهي؟“ ”بابا، منھنجو اندازو آهي تہ سڀ ڪم پوريءِ طرح هلي رهيا آهن، اجهو هاڻي آءٌ خيال ڪري رهيو هوس تہ جڏهن اسان جي ڀيڻ ”وليمس“ هاريءَ سان شادي ڪندي ، تڏهن اسان کي سندس صوفن مان عرق ڪڍڻ جي چاپ ۽ شراب کي چڪائڻ جا پيپ سواءِ ڪنھن اجوريءِ ڏيڻ جي ملي سگهندا.“ مون چيو،”اسين اهو وهانءَ ڪنداسسون، ۽ ان جي عيوض هو اسان کي خوش ڪرڻ لاءِ هڪ راڳ، ”موت ۽ اها عورت “ڳائي ٻڌائيندو.“ موزز چيو، ”هن اهو راڳ پنھنجي ننڍڙي ڀاءُ ”ڊڪ“ کي پڻ سيکاريو اهي ۽ آءٌ سمجهان ٿو تہ اهو راڳ تمام چڱيءَ نموني ۾ ڳائي سگهي ٿو.“ مون چيو ، ”ڇا هو اهو راڳ ڳائي سگهي ٿو؟ تہ پوءِ اچو تہ ٻڌون، ننڍڙو ”ڊڪ“ ڪٿي آهي؟ ڀلي هو اسان کي اهو راڳ ڳائي ٻڌائي.“ ننڍڙي ”بل“ واڪو ڪري چيو، منھنجو ڀاءُ ”ڊڪ“ اجهو هاڻ اديءَ ”لوي“ سان ٻاهر ويو آهي. پر ”مسٽر ويلمس مون کي پڻ ٻہ راڳ سيکاريا آهن، جي آءٌ اوهان کي ڳائي ٻڌائيندس، اوهان کي ڪھڙو راڳ وڌيڪ پسند آهي، مرڻينگ هنس پکي وارو يا ڇتي ڪتي جي موت تي مرثيو؟“ مو چيو، ”مون کي هر حالت ۾ مرثيو پسند آهي، مون اهو اڃا تائين نہ ٻڌو آهي، ۽ منھنجي پياري ”ڊيبورا“ تو کي خبر آهي تہ درد ڪھڙو نہ ڏکوئيندڙ آهي، اچو تہ هڪ شيشو خارتوتي شراب جو پنھنجي دل کي بھاريءَ ۾ رکڻ لاءِ پيون، مون اڳي سڀني قسمن جي مرثين تي ايترو تہ گهڻو رنو آهي، جو مون کي خاطري آهي، تہ دل ۾ نئين روح ڦوڪيندڙ گلاس کانسواءِ اهو مون تي قابض پئجي ويندو، ”صوفي“ پنھنجي ستار کڻ ۽ پنھنجي ڀاءُ سان ڪجهہ وقت لاءِ اها وڄاءِ.
هڪ ڇتي ڪتي جي موت تي مرثيو
(1)
چڱا ماڻھو سڀئي، سڀ ڪنھن قسم جا،
ڪن ڏين ٿا، منھنجي راڳ ڏانھن
۽ جيڪڏهين اوهين ڏسو ٿا ان کي عجيب ٿورو،
تہ اهو نٿو شائق رکي سگهي، اوهان کي گهڻو وقت.
(2)
هتي ”آئلنگٽن“ ۾ هو هڪ ماڻھو،
جنھن لاءِ دنيا ڀلي شايد چوي،
تہ اڃا تائين پرهيزگاري قائم رکيائين ٿي،
جڏهين جڏهين هو ويو ٿي عبادت ڪرڻ.
(3)
هڪ نرم ۽ مھربان دل هن کي هئي،
دوستن ۽ دشمنن کي آٿت ڏيڻ لاءِ،
اگهاڙا سڀ ڪنھن ڏينھن هڪ ڍڪيا ٿي،
جڏهين پاڻ هن پنھنجا ڪپڙا پھريا ٿي.
(4)
انھيءَ شھر ۾ هڪ ڪتو ڏٺو ويو،
جيئن ڪيترا اتي هئا،
ٻئي منگريل، پونگڙا، گلر ۽ تازي
۽ ڇتا ڪتا هيٺاهين درجي جا.
(5)
هي ڪتو ۽ هيءَ ماڻھو پھريائين دوست هئا،
پر جڏهين تڪرار شروع ٿيو،
اهو ڪتو، حاصل ڪرڻ لاءِ پنھنجي شخصي مقصدن،
چريو ٿيو ۽ ان ماڻھوءَ کي چڪ پاتائين.
(6)
چوڌاري سڀني پاڙيوارن گهٽين منجهان،
عجب کائيندا پاڙيسري ڊوڙيا،
۽ قسم کنيائون تہ ڪتو چريو ٿيو هو،
چڪ پائڻ ۾ اهڙي نيڪ ماڻھو کي.
(7)
اهو ڦٽ ڏٺو ويو نازڪ ۽ دکدائڪ،
سڀ ڪنھن عيسائي جي نظر ۾،
۽ جڏهين انھن قسم پئي کنيو تہ ڪتو ڇتو آهي،
تڏهين هنن قسم کينو، تہ اهو ماڻھو مري ويندو.
(8)
پر جلد هڪ عجب پڌرو ٿيو،
جنھن ڏيکاريو، انھن بدمعاشن کي تہ ڪوڙ ڪيائون،
ماڻھو صحتياب ٿيو ان چڪ مان،
ڪتو اهو هو جو مري ويو.[1]
آءٌ ايمانداري سان چوان ٿو تھ، ”بل“ هڪ سٺو ڳائيندڙ ڇوڪر آهي، ۽ هيءَ هڪ اهڙو مرثيو آهي، جنھن کي دکدائڪ ڪوٺي سگهجي ٿو، منھنجا ٻچا اچو، هيءَ شراب جو پيالو ”بل“ جي تندرستيءَ جي دعا آهي، شال هو ڪنھن ڏينھن پادري ٿئي، منھنجيءَ زال چيو، ”آءٌ سچيءَ دل سان دعا ٿي ڪريان تہ شال ائين ٿئي، جيڪڏهن هي ائين تبليغ ڪندو، جيئن هيءَ ڳائي ٿو تہ سندس پادريءَ ٿيڻ ۾ مون کي ڪو بہ شڪ ڪو نہ آهي، ماءُ جي طرف کان سندس خاندان مان گهڻا سٺو راڳ ڳائي سگهندا هئا، اسان جي پسگردائي ۾ هيءَ هڪ عام چوڻي آهي، تہ ”بليڪنساپ“ وارن جو خاندان سندن اڳيان بيھي بہ نٿي سگهيو، نڪي . ”ميوجين“ وارا ڪنھن بہ محفل ۾ کانئس گوءِ کڻي ٿي سگهيا، ڪو بہ ”گروگرام“ وارن مان اهڙو ڪو نہ هو، جو راڳ ڳائي نٿي سگهيو، يا ”مارجورم“ جي خاندان مان ڪو اهڙو نہ هو جو آکاڻي ٻڌائي نٿي سگهيو، مون چيو، اهو ڪيئن بہ هجي، تہ بہ سندسن هڪ معمولي بيت بہ مون کي عمدن جديد غزلن ۽ اهي نظم جن جي هڪ اڪيلي مصرع تہ اسان کي حيرت ۾ پنڊ پھڻ بنائي ڇڏي ٿي، انھن کان وڌيڪ خوش ڪري ٿو ۽ انھن تصنيفن کان وڌيڪ اعليٰ درجو رکي ٿو، جن کي اسين نفرت سان ڏسون ٿا، يا ساراهيون ٿا، موزز، تون پنھنجي ڀاءُ کي هڪ گلاس ڏي، انھن مرثيہ گو شاعرن جي وڏي غلطي اها آهي، جو اهي انھن ڏکن جا ڳولائو آهن، جي انسانذات جي سمجهو حصي کي تمام ٿورو درد ڏين ٿا، هڪ عورت پنھنجو پشمي دستانو، پنھنجو پکو يا پنھنجو پاليل ڪتو وڃائي ٿي، تہ ائين بيوقوف شاعر پنھنجي گهر ڊوڙي وڃي ٿو، ۽ ان برباديءَ کي نظم ۾ آڻي ٿو.“
موزز چيو، ”اهو کڻي اعليٰ تصنيفن جو طريقو هجي، پر ”رئنلاف“۾ جا راڳ جي اسان تائين پھچن ٿا، سي مڪمل طرح مقبول آهن ۽ سڀئي هڪ ئي سانحي مان نڪتل آهن، ”ڪالن“ ”ڊولي“ کي ملي ٿو ۽ اهي هڪ ٻئي سان گفتگو ڪن ٿا، هو هن کي هڪ بڪل تحفي طور وارن ۾ وجهڻ لاءِ ڏئي ٿو، ۽ هوءِ کيس هڪ گلدستو ڏئي ٿي، پوءِ هو ٻئي گڏجي ديول ڏانھن وڃن ٿا، جتي نوجوان ڇوڪرين ۽ نوجوان عاشقن کي نيڪ صلاح ڏين ٿا، تہ جيتري قدر ٿي سگهي، اوتري قدر جلد شادي ڪن.“
مون چيو ”اها تمام سٺي صلاح آهي، مون کي ٻڌايو ويو آهي تہ دنيا ۾ ان کانسواءِ ٻي ڪابہ اهڙي جڳھہ نہ آهي، جتي صلاح اهڙي يقين سان ڏيئي سگهجي ٿي، ڇاڪاڻ تہ جيئن اها جاءِ اسان کي شاديءَ ڪرڻ لاءِ هر کائي ٿي، تئين اسان کي زال بہ ميسر ڪري ڏئي ٿي، منھنجا پٽ خاطري آهي تہ اها ضرور بھترين منڊي هوندي، جتي اسان کي ٻڌايو وڃي ٿو تہ اسان کي ڇا ڪرڻ گهرجي ۽ جڏهن ضرورت پوي ٿي، تڏهن اها شيءِ اسان کي ميسر ڪري ڏني وڃي ٿي.
”موزز“ جواب ڏنو، ”هائو بابا سائين مون کي يورپ ۾ صرف ٻن مارڪيٽن جي خبر آهي، جتان زالون هٿ ڪري سگهجن ٿيون، ”رئنلاف“ انگلينڊ ۾ ”فان ٽاربيا“ اسپين“ ۾، اسپين واري مارڪيٽ سال ۾ هڪ دفعو کلي ٿي، پر اسان جون انگريز زالون هر رات وڪرو ٿي سگهن ٿيون،
”موزز“ جي ماءُ چيو، ”منھنجا پٽ“ تون صحيح آهين، پراڻي انگلينڊ ئي دنيا ۾ صرف هڪ جڳھہ آهي، جتي مرد، زالون هٿ ڪري سگهن ٿا، ۽ زالن لاءِ مڙسن هٿ ڪرڻ بنسبت“ مون چيو، ”اهو هڪ پھاڪو ٻاهرين دينا ۾ عام آهي، تہ جيڪڏهن سمنڊ جي مٿان پل اڏايل هجي، تہ هوند سڄي کنڊ جون سڀيئي عورتون، اسان جي مثال وٺڻ لاءِ هتي اچن، ڇا ڪاڻ تہ جھڙيون اسان جون عورتون آهن، تھڙيون يورپ ۾ نہ آهن، هاڻي ”ڊيبورا“ اچو تہ هڪ شيشو وڌيڪ پيون ۽ ”موزز“ تون اسان کي ڪو سٺو راڳ ٻڌاءِ.
مولا سائين اسان تي، امن، تندرستيءَ ۽ کل خوشي عطا ڪرڻ جون جيڪي نوازشون ڪيون آهن، انھن لاءِ سندس ڪھڙا شڪرانا ڪرڻ اسان تي فرض نہ آهن. هن وقت آءٌ پاڻ کي دنيا جي هڪ وڏي ۾ وڏي حاڪم کان بہ وڌيڪ خوش سمجهان ٿو، ڇاڪاڻ تہ بادشاھہ کي نڪي اهڙيءَ وٺندڙ چلھہ جو پاسو، ۽ نڪي اهڙا پسنديده چھرا چوڌاري ”آهن، ”ڊينورا“ پاڻ هاڻي ٻڍا ٿيندا ٿا وڃون، پر پنھنجي حياتيءَ جي شام خوشيءِ واري ٿيڻي آهي۽ اسين پنھنجن ٻارن جو هڪ با اخلاق ۽ نيڪ نسل پويان ڇڏينداسون، جيستائين اسين زندھہ آهيون، تيستائين هو اسان جي ٽيڪ ۽ اسان جي خوشي ٿيندا، ۽ جڏهن اسين مري وينداسون، تڏهن هو اسان جي بي داغ عزت سندن پوين ڏانھن منتقل ڪندا، منھنجا پٽ اچ، اسين راڳ لاءِ ترسيل آهيون، اچو تہ سنگيت جي محفل ڪريون، پر منھنجي پياري ”اوليويا“ ڪٿي آهي؟ محفل ۾ ان ملائڪ صفت ڇوڪريءَ جو آواز هميشہ مٺي ۾ مٺو آهي، جيئن مون ڳالھايو، تيئن ”ڊڪ“ ڊوڙندو اندر آيو، ”بابا او بابا، هوءِ اسان وٽان ويئي هلي....! اهوءِ...... اسان .... جي .... هٿن ...... مان.... هلي ... ويئي. منھنجي... ڀيڻ لوي... اسان وٽان... هميشھ... لاءِ هلي... ويئي“! مون چيو ”ٻچا ويئي هلي“! ”هائو بابا، هوءَ ٻن سکر ماڻھن سان چئن ڦيٿن واري گاڏيءَ ۾ هلي ويئي، انھن مان هڪ کيس چمي ڏني ۽ چيو آءٌ تو کان سواءِ مري ويندس.“ هن تمام گهڻيون دانھون ڪيون ۽ موٽي اچڻ لاءِ آماده هئي، پر سکر ماڻھوءَ وري بہ کيس ڌتاريو، ان کانپوءِ هوءَ گاڏي ۾ چڙهي ويٺي، ۽ چيائين، ”افسوس! منھنجو غريب پيءِ ڇا ڪندو، جڏهن کيس معلوم ٿيندو، تہ آءٌ ڀڄي ويس! “ مون چيو، ”تڏهن منھنجا ٻچا، هاڻي وڃو ۽ وڃي ڏک ۾ گذاريو، ڇا ڪاڻ تہ اسين هڪ ساعت بہ وڌيڪ خوشي نہ ڪنداسون، اي آسمان جا هميشہ جٽادار غضب، هن ۽ جيڪي بہ هن جو آهي، ان جي مٿان ڪڙڪ! هن نموني مون کان منھنجو ٻار ڦريائين! خاطري آهي تہ ، منھنجو معصوم مٺڙو ٻچو، جنھن کي آءٌ نيڪيءَ ڏانھن وٺيو پئي ويس، تنھن کي وري واپس موٽائڻ سبب اهو آسماني ڏمر مٿس ڪڙڪندو ڇا اهائي سچائي هئي، جا منھنجي ٻچي کي مون لاءِ هئي! اسان جي سموري دنيوي خوشي هاڻي ختم ٿي چڪي آهي، منھنجا ٻچا وڃو ۽ وڃي ڏکي ۽ بدنام زندگي گذاريو، منھنجي پٽ واڪو ڪري چيو، ”بابا ڇا اها ئي توهان جي بردباري آهي؟ ٻچا بردباري! دشمن ڏسندو تہ آئون برابر بردبار آهيان، مون کي منھنجو پستول آڻي ڏي، آءٌ انھيءَ دغاباز جي ڪڍ لڳندس، جيستائين هو زمين تي آهي، تيستائين آءٌ سندس پويان پوندس، جيتوڻيڪ آءٌ ٻڍو آهيان، تنھن هوندي بہ کيس معلوم ٿي ويندو تہ آءٌ کيس تڪليف پھچائي سگهان ٿو، بدمعاش! نمڪ حرام، بدمعاش! آءٌ ان وقت تائين پنھنجي پستول واريءَ جاءِ وٽ اچي پھتو هوس، تہ منھنجي زال جا ايتري قدر جذبي ۾ آيل نہ هئي، تنھن کڻي مون کي پنھنجي ڀاڪر ۾ جهيلو، هن چيو، ”سرتاج، هن ٻڍاپڻ جي وقت ۾ صرف انجيل ئي هڪ هٿيار آهي، جو تنھنجي هٿن ۾ سونھي ٿو، منھنجا پيارا، ان کي کول ۽ اسان کي جيڪو ڏک پھتو آهي، ان کي صبر سان سھه، ڇاڪاڻ تہ هن بدمعاش پاڻ کي ڪميڻپ سان ٺڳيو آهي،“ منھنجي پٽ ٿوريءَ ساهيءِ کان پوءِ چيو، ”سچ پچ تہ بابا توهان جي ڪاوڙ تمام تکي ۽ غير واجبي آهي، توهان کي اسان جيءَ ماءُ جو غمگسار ٿيڻ گهرجي، مگر توهين پاڻ هن جو دک وڌايو ٿا، پنھنجي دشمن کي اهڙيءَ طرح پٽڻ توهان ۽ توهان جي اعليٰ عزت جي شايانہ شان نہ آهي، هو اڳيئي بدمعاش آهي، تنھن ڪري کيس پٽڻ نہ گهربو هو،“ مون جواب ڏنو، ”ٻچا مون تہ هن کي پٽيو ئي ڪو نہ ، ڇا مون ان کي پٽيو؟ “ هن چيو، ”سچ پچ تہ بابا، توهان هن کي ٻہ دفعا بد دعا ڏني.“ ”جيڪڏهن مون ائين ڪيو تہ پوءِ شال آسمان مون کي ۽ هن کي بخش ڪري ، منھنجا پٽ، هاڻي آءٌ ڏسان ٿو تہ اها انسانذات کان وڌيڪ سخاوت واري هستي هئي، جنھن اسان کي دشمن کي بہ دعا ڪرڻ سيکاريو، سڳورو هجي، ان جو پاڪ نالو، ان جملي چڱائي لاءِ جا هن عطا ڪئي آهي، ۽ سڀني انھن تڪليفن لاءِ جي هن دفع ڪيون آهن، پر اها تباهي ڪا معمولي نہ آهي، اها ڪا هڪ ننڍي بربادي نہ آهي،جا هنن ٻڍاپڻ جي اکين مان، جن هيترن سالن لاڪر نہ رنو آهي، ڳوڙها نچوئي سگهي، ڇا منھنجيءَ پياريءَ ڌيءَ کي تباھہ ڪيو ويو! شال هيءَ پريشاني دفع ٿي وڃي،! موليٰ سائين مون کي بخش ڪر، آءٌ ڇا چوڻ تي آهيان! منھنجي پياري ياد ڪر تو هوءِ ڪھڙي نہ نيڪ دل وڻندڙ هئي، هن نڀاڳيءَ ساعت تائين کيس صرف اسان کي خوش رکڻ جي ڳڻتي هئي، ڪاش! هوءَ هوند مري وڃي ها تہ چڱو ٿئي ها“ مگر افسوس هوءَ اسان جي خاندان کي ٽڪو لائي ڀڄي ويئي، هاڻي آءٌ خوشي کي هتي زمين تي ڳولڻ بدران ٻي دنيا ۾ ڳوليندس، ڇا، منھنجا ٻچا، تو کين پري ويندو ڏٺو؟ شايد هو کيس زوريءَ وٺي ويو، جيڪڏهن هن کيس زوري کنيو هوندو، تہ پوءِ بہ هو اڃا تائين معصوم ٿي سگهي ٿي،“ ڇوڪري چيو، ”نہ بابا هن صرف کيس چمي ڏني ۽ پنھنجو ملائڪ ڪوٺيو، هوءَ تمام گهڻو رني ۽ سندس ٻانھن تي ليٽي پيئي ۽ پوءِ هو رفوچڪر ٿي ويا،“ منھنجي زال جا روئڻ کان ڳالھائي نٿي سگهي، تنھن چيو، ”اسان سان اهڙي نموني جي برتاءَ ڪرڻ ۾، هوءَ هڪ احسان فراموش ڇوڪري آهي، سندس پيار تي ٿوري ۾ ٿوري مجبوري بہ ڪڏهن ڪانہ وڌي ويئي هئي، بڇڙي فاحش عورت ، سواءِ ڪنھن رنجيدگيءَ جي پنھنجن مائٽن کي ڇڏيو آهي ۽ اهڙي هلت سان توهان کي اڇن ۾ قبر ڏانھن موڪلي ٿي ۽ مون لاءِ پڻ اهو ساڳيو رستو تيار ڪري ٿي.“
اهڙيءَ طرح اسان جي اها سچين بدبختين واري پھرين رات، فريادن جي ڪوڙائي، ۽ جذبن جي اوچتن اڌمن ۾ گذري ويئي، مون ان دغاباز کي ڪٿان بہ ڳولي لھڻ ۽ سندس بڇڙائيءِ کي ناس ڪرڻ جو ارادو ڪيو. ايندڙ ڏينھن تي صبح وقت اسان پنھنجي ان ڪمبخت ٻار کي نيرن جي مانيءَ تي ياد ڪيو، جو اسان سڀني کي حياتي ۽ خوشي ڏيندو هو، منھنجي زال اڳئين وانگر کيس ڇينڀڻ سان پنھنجيءَ دل کي هلڪي ڪرڻ لاءِ ڪوششون ڪيون، هن چيو، ”اها ڇوڪري جا اسان کي ڪٽنب لاءِ هڪ بڇڙو ڪلنڪ جو ٽڪو آهي، سا هنن بي ضرور دروازن کي وري ڪڏهن بہ داغدار نہ ڪندي، آءٌ هن کانپوءِ ڪڏهن بہ کيس پنھنجي ڌيءَ ڪري نہ ڪوٺيندس، ڇڏي ڏيو تہ ڀلي اها فاحش عورت، پنھنجي بڇڙي ڀڄائي ويندڙ سان گڏ رهي، هوءَ اسان لاءِ شرم آڻي سگهي ٿي، مگر اسان کي وڌيڪ وقت لاءِ ٺڳي نٿي سگهي.“
مون چيو، ”پياري اهڙو سختيءَ سان نہ ڳالھاءِ آءٌ سندس گناھہ کي ايتريءَ نفرت سان ڏسان ٿو، جيتري سان تون، پر هيءَ گهر هيءَ دل هڪ واپس ايندڙ پڇتائيندڙ گنھگار لاءِ هميشہ کليل رهندا، ”ڀلي ڀلي جا ڀاڻ ائي سان بہ نہ ڀلي،“ جيترو جلد هوءَ پنھنجيءَ نافرمانيءَ کان بازي ايندي، اوترو وڌيڪ هو مون کي پسند پوندي، تمام اعليٰ انسان بہ هڪ دفعي لاءِ چڪ ڪري سگهي ٿو، انسان خطا جو گهر آهي، فن هر کائي سگهي ٿو ۽ رنگيني پنھنجو جادو پکيڙي سگهي ٿي، پھرين ڀل ٻاراڻي سادپڻي جي آهي، پر هر ڪا ٻي چوڪ گناھہ جي پيدائش آهي، پنھنجو اهو ڪمبخت ٻچو هزارين گناهن سان داغدار هئڻ جي باوجود هن دل۽ هن گهر ۾ هميشہ آڌرڀاءُ ڪيو ويندو، جيڪڏهن مون کي صرف سندن دل ۾ پڇتاءُ ڏسڻ ۾ آيو، تہ پوءِ وري بہ سندس آواز جي ورلاپ ڏانھن ڌيان ڏيندس ۽ وري بہ سندس ڇاتيءَ تي شوق سان لٽڪيو رهندس، منھنجا پٽ، ڌيان ڏيندس ۽ منھنجي لٺ کڻي اچ، ۽ جيتوڻيڪ آءٌ کيس شرم کان بچائي نٿو سگهان، تڏهن بہ شايد آءٌ کيس بڇڙائي جي لاڳيتي سلسلي کان روڪي سگهان.
____________
[1] گولڊ سمٿ هيءُ مرثيو پنھنجي تصنيف، ماکيءِ جي مک، The Be ۾ اڳيئي ڏنو آهي.