ناول

پرديسي پادري

هن ڪتاب جو سورمو پاڻ ۾ مکيہ ٽي ڪردار سمائي ٿو، هي پادري آهي، ڪاشتڪار آهي ۽ خاندان جو سرواڻ آهي، هو سيکارڻ لاءِ اهڙو تيار آهي، جھڙو اطاعت لاءِ ۽ جھڙو آسودگيءَ ۾ آهي، تھڙو شاندار غريبيءَ ۾ هن شاهوڪاريءَ ۽ ترقي واري دور ۾ اهڙو اداڪار ڪير ٿي سگهندو؟ آهي، جي اعليٰ زندگي جا شوقين آهن سي هن جي ڳوٺاڻي جي رهڻي ڪھڻي جي سادگي کان ڌڪار سان منھن موڙيندا، اهي جي گارگند کي غلطيءَ وچان چرچو ڪري تصور ڪن ٿا، سي سندس بي ضرر گفتگو ۾ ظرافت نہ ڳولي سگهندا ۽ اهي جن کي مذهب تي ٺٺولي ڪرڻ سيکاريو ويو آهي، سي هڪ اهڙي ماڻھوءَ تي کلندا، جنھن جي تسلي جا خاص سامان مستقبل مان ئي مھيا ڪيا وڃن ٿا.

Title Cover of book پرديسي پادري

باب ارڙهون: گم ٿيل ٻار لاءِ پيءُ جي ڳولا

جيتوڻيڪ ”ڊڪ“ ان سکر ماڻھوءَ جي شخصيت متعلق ڪو بہ احوالي ڏيئي نٿي سگهيو، جنھن سندس ڀيڻ کي هٿ کان و‎ٺي گاڏي تي چاڙهيو، تہ بہ مون کي مڪمل طرح اسان جي نوجوان زميندار ۾ شڪ پيو، جنھن جو اخلاق پراين عورتن سان لڪائي عشق بازيءَ ڪرڻ متعلق چڱيءَ طرح مشھور هو. تنھن ڪري آءٌ کيس ڇنڊ ڪڍڻ، ۽ جيڪڏهن ممڪن هجي تہ پنھنجي ڌيءَ کي واپس آڻڻ جو ارادو ڪري، ”ٿارنھل“ جي ڪوٽ ڏانھن روانو ٿيس، سندس جڳھہ تي پھچڻ کان اڳ مون کي پنھنجي ديول جو جماعتي گڏيو، جنھن چيو، ”مون هڪ نوجوان عورت کي، جنھن تنھنجيءَ ڌيءَ سان مشابھت ٿي رکي، هڪ نوجوان سکر ماڻھوءَ سان چئين ڦيٿن واريءَ گاڏي ۾ ڏٺو، ۽ اهي تمام تڪڙا پئي ويا،“ ان مليل احوال مان آءٌ صرف “مسٽر برچل“ جي هجڻ جو اندازو لڳائي ٿي سگهيس، بھرحال هيءَ خبر مون کي ڪنھن بہ طرح راضي ڪري نہ سگهي، آءٌ انھي ڪري نوجوان زميندار جي اوطاق تي ويس ۽ جيتوڻيڪ اڃا سوير هئي، تہ بہ کيس يڪدم ڏسڻ جي خواهش ڪيم هو جلدي دستوري نموني ۾ تمام ڪشاده دليءَ سان مون سان مليو، ۽ منھنجي ڌيءَ جي لڪي ڀڄي وڃڻ تي مڪمل طرح حيران ڏسڻ ۾ آيو ۽ پنھنجي عزت جي ساک تي چيائين تہ کيس ان بنسبت ڪا بہ خبر ڪا نہ هئي، هاڻي مون پنھنجن اڳوڻن سڪن کي ننديو ۽ انھن کي صرف”مسٽر برچل“ ڏانھن تبديل ڪري سگهيس، مون کي يادگيري پيئي تہ سندس منھنجي ڌيءَ سان اڳيئي گهڻيون خلاصيون رهاڻيون ٿيون هيون، پر ٻئي شاهد جي ملاقات سندس بدمعاشي ۾ شڪ هجڻ متعلق مون لاءِ ڪا بہ وٿي ڪان ڇڏي، ان نئين ملاقاتي ءِ خاطري ڏني، تہ يقينا هو ۽ منھنجي ڌيءَ اتڪل ٽيھه ميل پري، ”ويلس“ ڏانھن وڃي رهيا هئا، جتي سندس رفيقن جو وڏو انداز موجود هو. دل جي اهڙي ڪيفيت جنھن ۾ اسان سچ جي معلوم ڪرڻ کان وڌيڪ اٻھرائي سان عمل ڪرڻ لاءِ جلد تيار ٿيندا آهيون. ان ڏانھن ڇڪجي وڃڻ سبب، مون ڪڏهن بہ پنھنجي دل جو قاضي نہ ڪيو، تہ متان اهي انھن ماڻھن جا احوال هجن، جن کي عمدا منھنجي واٽ ۾ مون کي گمراھہ ڪرڻ لاءِ مقرر ڪيو ويو هجي، مگر پنھنجي ڌيءَ ۽ سندس دغاباز عاشق کي اتي ڳولڻ جو ارادو ڪيم. آءٌ سچائي سان اڳتي هليس، ۽ رستي تي ڪيترن کان پڇيم، مگر جيستائين شھر ۾ گهڙيس، تيستائين ڪو بہ احوال ڪو نہ مليم، شھر ۾ مون کي هڪ گهوڙيسوار مليو، جو مون کي ياد آيو، تہ مون زميندار جي جاءِ تي ڏٺو هو، هن مون کي يقين ڏياريو تہ جيڪڏهن آءٌ سندن پويان ٽيھه ميل پري شرط گاھہ ڏانھن ويندس تہ کين خاطري سان پڪڙي سگهندس، هن مون کي وڌيڪ ٻڌايو تہ ”اڳئين رات مون کين اتي ناچ ڪندي ڏٺو هو ۽ سڄي مجلس توهان جي ڌيءِ جي اداڪاريءَ تي جادوءَ جي اثر هيٺ‎ آيل ڏسڻ ۾ آئي ٿي.“ ٻئي ڏينھن صبح جو سوير آءٌ شرط گاھہ ڏانھن روانو ٿيس ۽ شام جو اٽڪل چئين بجي ڌاري اتي پھتس، موجودہ جماعت اميد افزا ۽ دلپسند ڏيکاري ڏني، سڀئي رفيق هڪ ئي جستجو ۾ مشغول هئا، جا هئي خوشيءَ جي هئي اها هڪ گمراھہ ڪيل ٻار کي سنئين اخلاق جي رستي تي آڻڻ واريءَ منھنجي جستجو کان ڪيترو نہ نرالي هئي، مون سمجهيو تہ مون، ”مسٽر برچل“ کي ڪجهہ مفاصلي تي ڏٺو، پر ڏانھس ويجهي وڃڻ تي، هو ميڙ ۾ اهڙي طرح گڏجي ويو، جو ڄڻ تہ منھنجيءَ ملاقات کان ڊنو ٿي، مون هاڻي ويچار ڪيو تہ منھنجي وڌيڪ ڳولا ڪنھن بہ نتيجي واري نہ ٿيندي ۽ پنھنجي ان معصوم ڪٽنب ڏانھن واپس موٽي اچڻ جو ارادو ڪيم، جنھن منھنجي مدد جي طلب ٿي ڪئي، پنھنجيءَ دل جون اڇلون ۽ مشقتون جي مون برداشت ڪيون هيون، انھن مون کي بخار ڏيئي ڇڏيو، جنھن جون علامتون مون شرط گاھہ کان ٻاهر اچڻ کان اڳ محسوس ڪيون، جيئن تہ آءٌ پنھنجي ڳوٺ کان ستر ميلن کان بہ وڌيڪ مفاصلو پري هوس، تنھن ڪري هيءَ هڪ ٻي اوچتي ضرب هئي، جنھن سان مون کي منھن ڏيڻو پيو، اڳتي هلڻ کان لاچار هئڻ سبب آءٌ رستي تي هڪ مھمان سراءِ ۾ ٽڪي پيس، ۽ ان دستوري اڻ هوند ۽ ڪفايت واري ۽ ايڪانت جي جڳھہ ۾ صبر سان پنھنجي بيماريءَ جي نتيجي ظاهر ٿيڻ تائين ترسي پيس، آءٌ اتي تقريبا ٽي هفتا بيمار پيو هوس، آخر منھنجي طبيعت سالم ٿي، پر مون وٽ پنھنجي کاڌ خوراڪ جي خرچ لاءِ پيسا ڪو نہ هئا، ائين ممڪن آهي تہ جيڪڏهن هڪ مسافر جو اتي هلڪي ناشتي لاءِ اچي ترسيو هو، سو جيڪڏهن مون کي اهي پئسا نہ ڏئي ها تہ صرف انھيءَ آخرين حالت مان پيدا ٿيل ڳڻتي مون کي موٽائي بيمار ڪري وجهي ها، هيءَ شخص ”سينٽ پال“[1] ديول واري عام ڀلي جي ڪم ڪندڙ ڪننب فروش کانسواءِ ٻيو ڪو نہ هو، هن ٻارن لاءِ ڪيترا ننڍا ڪتاب لکيا آهن ۽ پاڻ کي ٻارن جو دوست ڪوٺيندو هو، هن کي هميشہ ڪو نہ ڪو ضروري ڪم هوندو هو، انھي ڪري اڃا مھـمـان ســـراءِ ۾ اچي لٿو ئي مـــس هو، تہ جلدي وڃڻ جي تياري ڪرڻ لڳو، اها حقيقت آهي، تہ ان وقت هو ”مسٽر ٿامس ٽرپ“ جي تاريخ لاءِ مواد جمع ڪري رهيو هو، مون يڪدم ان نيڪ سيرت انسان جي موهيڙن واري سرخ چھري کي سڃاتو، ڇا ڪاڻ تہ هن صاحب منھنجي پاران ان زماني جي ٻيءَ شاديءَ جي حامين خلاف پڌرائي ڪئي هئي، مون کانئس ڪجهہ پئسا موٽي اچڻ تي واپس ڏيڻ جي انجام سان اڌرا ورتا، جيئن تہ مھمان سراءِ ڇڏڻ وقت آءٌ اڃا ضعيف هوس، تنھن ڪري ڏھہ ميل روز جي حساب سان سوليءَ طرح مسافري ڪرڻ سان پنھنجي گهر ڏانھن موٽڻ جو ارادو ڪيو، منھنجي تندرستي ۽ آسودگي مون کي مڪمل طرح موٽي مليون ۽هاڻي آءٌ پنھنجي ان فخر کي نندڻ لڳس، جنھن مون کي اصلاح ڪرڻ کان روڪ ڪئي ٿي، صبر کان وڌيڪ ڪھڙيون مصيبتون ماڻھو کي سھڻيون آهن، انھن جي کيس تيستائين خبر ئي ڪا نہ ٿي پوي، جيستائين هو انھن کي آزمائي نٿو، جيئن هيٺان روشن ڏسڻ ۾ ايندڙ هوس جي اتاهين تي چڙهندي هر ڪو قدم جيڪو اسين مٿي چڙهون ٿا، سو اسان کي ڪجهہ نئون ۽ ڪجهہ جهڪو نظارو لڪل نااميديءَ جو ڏيکاري ٿو، تھڙي طرح خوشي اتاهينءَ تائين اسان هي هيٺ لھڻ تي جيتوڻيڪ هيٺ بدبختيءَ جي ماٿري پھرين اونداهي ۽ ڏکن ڀريل نظر اچي ٿي مگر جيئن اسين هيٺ لھندا ٿا وڃون، تيئن اڃا تائين پنھنجي دلچسپين ڏانھن توجهہ ڪندڙ دل، ڪا نہ ڪا شيءِ ڪشش ڪندڙ ۽ خوشي ڏيندڙ ڏسي ٿي، ۽ جيئن اسان اڃا بہ ويجها پوندا وڃون ٿا. تيئن اونداهي ۾ اونداهيون شيون روشن ڏسجن ٿيون ۽ اسان جي دماغي اک پنھنجي مايوسيءَ واريءَ حالت سان ٺھڪي اچي ٿي.
آءٌ هاڻي اڳتي وڌيس، ۽ اٽڪل ٻن ڪلاڪن جي پنڌ ڪرڻ بعد مون پري کان هڪ بار گاڏيءَ جھڙي ڪا شيءِ ايندي ڏٺي، جنھن کي مون پھچڻ جو ارادو ڪيو، جڏهن آءٌ ان تائين پھتس، تڏهن ڏٺم تہ اها هڪ گهومو ناٽڪي ڪمپنيءَ جي گاڏي هئي، جا پردا ۽ ٻيو ناٽڪي فرنيچر ٻئي ڳو‎ٺ ڏانھن کڻيو پئي ويئي، جتي کين ناٽڪ ڪرڻو هو، گاڏي سان صرف هڪ ڪمپني جو ماڻھو هو، جنھن ان کي هلايو پئي ۽ باقي اداڪار ٻئي ڏينھن تي اچڻا هئا، چوندا آهن تہ ڳالھين ڪندي پنڌ کٽي، تنھن ڪري آءٌ ان غريب اداڪار سان گفتگو ۾ شامل ٿي ويس ۽ جيئن تہ ڪنھن وقت مون ۾ پڻ ناٽڪي صلاحيتون موجود هيون، انھيءَ ڪري مون اهڙن مسئلن تي آزاديءَ سان گفتگو ڪئي، آءٌ هاڻوڪي اسٽيج جي حالت کان گهڻو ڪجهہ اڻ واقف هوس، تنھن ڪري مون هن کان پڇيو، ”هن وقت ڪھڙا ناٽڪ نويس عوام ۾ مقبول پيل آهن ۽ ڪير هن وقت جا ”ڊرائيڊن“[2] ۽ ”اوٽوي“[3] آهن؟ اداڪار چيو، ”سائين آءٌ ڀانئيان ٿو تہ، جن مصنفن بابت توهين بيان ڪريو ٿا، تن سان مشابھت رکڻ ۾ ڪو مشڪل جديد ناٽڪ نويس پاڻ کي عزت وارو سمجهندو. ”ڊرائيڊن“ ۽ ”روو“[4] جي لکڻ جو طريقو هن وقت اصل رواجہ۾ نہ آهي، اسان جو مذاق سڄي صدي پوئتي هليو ويو آهي. هن وقت صرف ”فليچر“[5] ۽ ” بين جانسن“[6] جون تصنيفون ۽ شيڪسپيئر جا جملي ناٽڪ ماڻھن کي پسند اچن ٿا“ مون چيو ”اهو ڪيئن ممڪن ٿيو آهي، جو موجودہ زمانو اوهان جي بيان ڪيل تفصيلن ۾ ڪم آيل اهڙي جهوني محاوري، اهڙي غير مروج خوش طبعي ۽ اهڙو گهڻو ڪم ڪندڙ اداڪارن کان مطمئن ٿي سگهي ٿو، منھنجي ساٿيءَ وراڻي ڏني، ”سائين خلق محاوري، خوش طبعي يا اداڪارن بنسبت ڪو بہ ويچار نٿي ڪري، ڇاڪاڻ تہ انھن ڳالھين سان سندن ڪو بہ واسطو نہ آهي هو صرف وندرڻ لاءِ ناٽڪ ڏسڻ وڃن ٿا، ۽ جيڪڏهن ”شيڪسپيئر“[7] يا ”جانسن“ جو ڪوبہ گونگو ناٽڪ ڏسن ٿا، تہ ڏاڍا خوش ٿين ٿا“ . مون چيو ”جيڪڏهن ائين آهي، تہ پوءَ آءٌ سمجهان ٿو، تہ اسان جا هاڻوڪا ناٽڪ نويس فطرت کان وڌيڪ ”شيڪسپيئر“ جا نقل ڪندڙ آهن.“ منھنجي ساٿيءَ چيو، ”حق جي ڳالھہ اها آهي، تہ مون کي خبر نہ آهي، تو هو ڪو ڪنھن جو بہ نقل ڪن ٿا، نڪي سچ پچ خلق کانئن اهڙي تقاضا ڪري ٿي، جديد زماني ۾ ناٽڪ جي مضمون ڏانھن ڪنھن بہ قسم جو توجهہ نٿو ڏنو وڃي، صرف دل جي اڇلن ۽ ڍونگن جو انداز جو ان ۾ موجود آهي، ان کي ئي تحسين جي نگاھہ سان ڏٺو وڃي ٿو، مون کي ماڻھن ۾ مقبول پيل هڪ ناٽڪ جي خبر آهي، جنھن ۾ هڪ بہ چرچو نہ آهي ۽ ٻيو هڪ ناٽڪ جنھن ۾ مصنف کل پيدا ڪرڻ لاءِ ڪابہ ڪوشش نہ ورتي آهي، سو پڻ هن وقت پسند اچي رهيو آهي. سائين اڄڪلھہ جي شوق موجب ”ڪانگريو“[8] ۽ ”فارڪيوهر“[9] جي تصنيفن ۾ تمام گهڻي ظرافت رچيل آهي، اسان جو جديد محاورو گهڻو ڪجهہ قدرتي آهي. ايتري ۾ گهومو ڪمپنيءَ جي سامان جي مڏي ڳوٺ تائين اچي پھتي، جنھن کي شايد اسان جي ويجهي اچڻ جي خبر اڳيئي پئجي ويئي هئي ۽ سڄو ڳوٺ اسان کي ڏسڻ لاءِ ٻاهر نڪري آيو، منھنجي ساٿيءَ چيو، تہ گهومو ناٽڪن جا ڏسندڙ اندر کان ٻاهر گهڻا آهن، جيستائين مون ماڻھن جو وڏو انبوھہ پنھنجي چوڌاري نہ ڏٺو، تيستائين پنھنجو اهڙيءَ ناٽڪي ڪمپنيءَ سان گڏ هئڻ ناجائز نہ سمجهيم، انھيءَ ڪري جيترو جلد ممڪن ٿي سگهيو، اوترو جلد مون ويجهي ۾ وجهي ڪلال خاني ۾ اجهو ورتو۽ عام ورانڊي ۾ وڃي ويٺس، اتي مون کي هڪ خوش پوش سکر ماڻھو مليو، جنھن مون سان ڳالھہ ٻولھہ ڪرڻ شروع ڪئي، هن مون کان پچيو، ”اوهين هن ڪمپنيءَ جا سرڪاري پادري آهيو، يا اهو اوهان جو ناٽڪ ۾ اداڪاريءَ جو لباس آهي؟“ هن کي مون جواب ڏنو، ”آءُ هن ڪمپنيءَ جي ڪم ڪندرن مان نہ آهيان“ هن حقيقت ٻڌڻ بعد هن ڪافي تواضع سان مون ۽ اداڪار کي پنھنجي شراب جي پيالي ۾ شريڪ ڪيو، دوران گفتگو هن گهڻيءَ سچائي ۽ دلچسپيءَ سان جديد سياست تي بحث مباحثو ڪيو، مون پنھنجيءَ دل ۾ کيس ڪم از ڪم پارليامينٽ جو ميمبر سمجهيو، پر پنھنجي اندازي بنسبت پوري خاطري تڏهين ٿيم، جڏهن مون ان جاءِ جي مالڪ کان رات جي مانيءَ جي پڇا ڪئي ۽ هن اسان ٻنھين تي سندس گهر ۾ مانيءَ واپرائڻ لاءِ زور رکيو، اسان پھريائين انڪار ڪيو، مگر ڪجهہ منٿن کانپوءِ اسين سندس عرض قبول ڪرڻ تي مجبور ٿي پياسين.

________________
[1] سينٽ پال (St .Paul) هڪ ديول جو نالو آهي.
[2] ڊرائيڊن (John Drydon) (1631-1700) هن صاحب ويسٽ منسٽر ۾ بسبي (Busby) جي زير نگراني ۽ ڪئمبرج (Cambrige) جي ٽرنٽي ڪاليج (Trinity college) ۾ تعليم ورتي، هيءُ انگلينڊ جو مشهور شاعر ناٽڪ نويس، شاعر ۽ تاريخ نويس ٿي گذريو آهي، ڪجهه وقت لاءِ 1668 ۾ هيءَ درٻاري شاعر ۽ 1670ع ۾ تاريخي ماهر مقر ٿيو، هن جملي 14 ناٽڪ لکيا، جيڪي بهترين ليکجن ٿا.
[3] اوٽوي (Thornas otway) (1652-1685) هيءَ به انگلينڊ جو ناٽڪ نويس ٿي گذريو آهي. هن جا ٽي المبه ناٽڪ مقبول پيا، مگر هيءَ ڪو مقبول ناٽڪ نويس نٿي ليکيو ويو، ڪجهه شعر به چيائين مگر گهڻو نه. ڪيترائي سال بيگم بيري (Mrs Barry) هڪ اداڪاره جي عشق ۾ ڦاٿل رهيو.
[4] روو(Rove) (1674-1718) مڊل ٽيمپل (Middle Temple) ۾ پهريائين وڪيل ٿيو، مگر جلدي اَدب جي شوق ۾ وڪالت جو ڌنڌو ڦٽو ڪري ادب جي راهه ۾ قدم رکيائين، هن پهريائين جلدي ادب جي شوق ۾ وڪالت جو ڌنڌو ڦٽو ڪري ادب جي راهه ۾ قدم رکيائين، هن پهريائين پنهنجا تعلقات پوپ (Pope) ۽ ايڊيسن(Addison) سان رکيا ۽ ڪيترا الميه ناٽڪ شايع ڪيائين، هيءَ پنهنجي وقت جو سٺو ناٽڪ نويس ٿي گذريو آهي.
[5] فليچر(Fleteher john) (1579-1625) هيءُ فليچر جو ڀائيٽيو هو، هن فرنسز ٻيو منٽ (Francis Beamcout) جي شموليت سان 1606ع کان 1616ع تائين ناٽڪ ٺاهيا، هن جي ناٽڪن جي پوري خاطري نه آهي، مگر 15 کان ڪنهن به حالت ۾ وڌيڪ نه هئا، امڪان آهي ته هيءَ شيڪسپيئر جي هينري اٺين واري ڊراما ۾ شيڪسپيئر سان شامل هو.
[6] بين جانسن (1709-1774) هيءُ ليچ فيلڊ(Lich Field) ۾ ڄائو هو، سندس پيءُ هڪ ڪتب فروش هو، هيءَ ليڇ ليڊ گرامر سڪول ۽ پيمبرورڪ ڪاليج(Penbroke college) ۾ تعيلم ورتي، سندس پيءُ 1731ع ۾ گذاري ويو، ۽ پنهنجي ڪٽنب کي مفلسي ۾ ڇڏي ويو، سن 1735ع ۾ هن لوبو (Lobe) جي فرينچ ٻولي ۾ چيل نظم جو ترجمو ”ائبيسينيا ڏانهن بحري مسافري (Abysinia Voyage to) نالي ڇپايو، ساڳئي سال ”مسنر ايلزبيٽ“ پورٽر سان شآدي ڪئي ۽ ليچ فيلڊ جي قريب ايڊل (Edial) نالي هڪ ڳوٺ ۾ اسڪول برپا ڪيائين مگر ڪامياب نه ٿيو، هن ان بعد زندگيءَ جي ڪيترن لاهن چاڙهن مان پنهنجو گذر ڪيو ، هو گولڊ سمٿ جو همعصر ۽ محسن هو.
[7] شيڪسيئر Shakespeare هي سن 1564ع ۾ سنرٽفورڊ آن ايون ۾ ڄائو هو، سندس پيءُ هڪ معزز ماڻهو هو ۽ ميونسپل جي ڪيترن عهدن تي سرفراز هو، هيءُ انگلينڊ جو بهترين ناٽڪ نويس ليکيو وڃي ٿو، هن جا جملي 37 ناٽڪ آهن، جي نهايت مقبول آهن.
[8] ڪانگريو Congave William: (1670-1729ع ) هن سوفٽ (swift) سان گڏ ڪلڪني (Kilieny) اسڪول ۽ ٽرنٽي ڪاليج ڊبلن ۾ تعليم ورتي، هن پهريائين وڪالت لاءِ چاهه رکيو، مگر جلدي ان کي ڇڏي ادب ڏانهن لاڙو ڪيائين، سن 1662ع ۾ اوچتو ئي اوچتو ”اولڊ بئچلر( The Old bachelor) 1664ع ”لو فار لو“ (Love for Love) 1665ع ۽ ”د وي آف دي ورلڊ (The way of the world) 1700ع ۾ لکيائين، هن ناٽڪ نويسيءَ ۾ تمام گهڻي مشهوري حاصل ڪئي، فوت ٿيڻ تي کيس ”ويسٽ منسٽر ائبي“ (West minister Abey) ۾ دفن ڪيو ويو.
[9] فارڪيو هر (Forquher Georger) 1678-1707ع پهريائين لشڪر ۾ هڪ آفيسر هو، ان بعد هڪ ناٽڪي اداڪار ٿيو ۽ ناٽڪ لکڻ شروع ڪيائين ، هن ڪيترا ناٽڪ لکيا، جيئن ته ”عشق ۽ شراب جو شيشو“ (Love and bottle) 1699ع) دي ڪانسٽنٽ ڪپل ۽ دي ٽون رائيوليس“ (The Twin Rivals) وغيره هن جي پڇاڙي تمام مسڪيني ۾ گذري ، ۽ وفات به سقيم حالت ۾ ڪيائين.