سنڌيڪا سنڌي گرامر

ٻارو! اوهان کي خبر آهي ته ظرف اهو لفظ آهي، جيڪو جملي ۾ فعل، صفت ۽ ٻئي ظرف سان لڳي. ان جي ريت، قدر، وقت، جاءِ ۽ انڪار جي معنى ڏيکاري. هن وصف جي لحاظ کان ظرف جا چار قسم آهن.

1- ظرف تميز، 2- ظرف زمان، 3- ظرف مڪان، 4- ظرف انڪار

1- ظرف تميز:
اهي لفظ جيڪي جملن ۾ ريت يا قدر جي معنى ڏيکارين.

مثال: هوريان ڳالهاءِ. تيز ڊوڙ
ڍلو هل، جيئن تيئن ڪري خط لِک.
مٿين جملن ۾ هوريان، تيز، ڍلو، جيئن تيئن ظرف تميز آهي. هن جا ٻيا لفظ هي آهن. آهستي، ٺھه پھه، هروڀرو، ڏاڍو، جھٽ پٽ، هيئن وغيره.

2- ظرف زمان:
اهڙا لفظ، جيڪي جملي ۾، فعل جي وقت جي معنى ڏيکارين.

مثال: هينئر مان هلان ٿو، صبحاڻي ورندس.
پر سال ڦٽي جو فصل تباهه ٿي ويو.
هنن جملن ۾ هينئر، صبحاڻي، پرسال ظرف زمان آهن. هن جا ٻيا لفظ هي آهن، اڄ ، ڪالھه، پَرين، هاڻي، پوءِ، هميشه وغيره.

3- ظرف مڪان:
اهڙا لفظ، جيڪي جملي ۾ فعل جي جاءِ جي معنى ڏيکارين.

مثال: هت ويھه، هوڏانهن وڃ، هيٺ لهي اچ. هنن جملن ۾ هت، هوڏانهن، هيٺ ظرف مڪان آهن. هن جا ٻيا لفظ هي آهن، هِتي، هُتي، مَٿي، اندر، ٻاهر، اڳيان، پٺيان، هيڏي، هوڏي، جاڏي، ڪاڏي وغيره.

4- ظرف انڪار:
اهڙا لفظ، جيڪي جملي ۾ انڪار جي معنى ڏيکارين.

مثال: مان ڪونه ايندس، مٽي ۾ نه کيڏ.
هنن جملن ۾ ڪونه، نه، ظرف انڪار آهن، هن جا ٻيا لفظ هي آهن. متان، ڪين، مَ وغيره.

نوٽ: ظرف مڪان- زمان ۽ تميز اڪثر فعل سان لڳندا آهن. پر ظرف تميز، ڪڏهن صفت ۽ ظرف سان به لڳندو آهي.

مثال:
1- ڏاڍو ڪوڙو، نھايت مٺو.
هت ڏاڍو ۽ نھايت ظرف تميز آهن ۽ ڪوڙو ۽ مٺو صفت آهن.

2- گھوڙو ڏاڍو تکو ڊوڙي ٿو.
هن جملي ۾ ڏاڍو ظرف تميز آهي. جيڪو تکو ظرف سان لڳي ٿو.

مشق

1- ظرف تميز ڇاکي چئجي؟
2- ظرف مڪان ۽ ظرف زمان ۾ ڪهڙو فرق آهي؟
3- هيٺين جملن مان ظرف چونڊي انهن جا قسم لکو.
1) ايئن نه ڪر.
2) مس مس ته آيو آهين.
3) هوڏانهن وڃي ڇا ڪندين؟
4) اڄ ته ويھه.
5) هاڻي ارمان ڪرڻ مان ڪھڙو فائدو.