سنڌيڪا سنڌي گرامر

عطفيہ عطف مان نڪتل آهي، جنهن جي معنى آهي ملائڻ يا ڳنڍڻ. جملي جا اهڙا لفظ جن جو بنياد فعل هجي پر جملي ۾ ڳنڍيندڙ هجن اهڙن لفظن کي اسم عطفيہ يا ماضي معطوفي چئجي ٿو. هيئن به چيو وڃي ٿو ته فعل جي اها صورت جا ڏيکاري ته فاعل هڪ ڪم کي پورو ڪري پوءِ ٻيو شروع ڪيو آهي.

مثال: ڇوڪر ماني کائي اسڪول ويو.
هن جملي ۾ کائي لفظ جو بنياد کاءُ فعل آهي ۽ هت ڳنڍڻ جو ڪم ڪري ٿو ان ڪري کائي اسم عطفيه ٿيندو. عربي صرف نحو ۽ وياڪرڻن ۾ اسم عطفيه کي ماضي معطوفي به چيو وڃي ٿو.

ٺاهڻ جو قاعدو:
(1) جنهن امر حال واحد جي پڇاڙي ۾ پيش هوندو ته انجي پٺيان”اِي“ زير جو اچار ملائڻ سان اسم عطفيه ٺهندو.
جيئن ته: لِکُ لِکي- کاءُ- کائي.

(2) جنهن امرحال واحد جي پڇاڙي ۾ زير هوندي ته انجي پٺيان اي زبر جو اچار ملائبو.
جيئن ته: مارِ- ماري- پورِ- پوري.

(3) ڪڏهن ڪڏهن امرحال واحد پٺيان ”يو“ يا ”يون“ گڏڻ سان به ٺهي ٿو.
لک+ يو= لکيو يا لک+ يون= لکيون.
وَٺ+ يو= ويٺو يا وٺ+ يون= وٺيون.
ٽُڪ+ يو= ٽڪيون يا ٽڪ+ يون= ٽُڪيون.
پائي+ يو= پائيو يا پائي+ يون= پائيون. وغيره.

مشق

1- اسم عطفيه ڇاکي چئجي؟
2- اسم عطفيه ٺاهڻ جو طريقو ٻڌايو؟
3- اسم عطفيه جا ڪي به پنج مثال ڏيو.
4- هيٺين جملن مان اسم عطفيه جا لفظ چونڊيو.
الف: نوڪر صفائي ڪري گهر ويو.
ب: هو ڀاڄي ورتيون هيڏانهن گهر ويو.
ث: ڪوئا اچيو ڪپڙا ٽڪيو چٽ ڪيو وڃن.
ج: ڪتو ٻلي کي ماري ڀڄي ويو.
د: دري منجهارون دوست ڏٺوسون.
لالڻ ليئڙو پائي هليو ويو.
ذ: وٺيو وڃج واٽ- ڪنڌ مَ ڦيرج ڪڏهن.