فقيريءَ ۾ بادشاهي ماڻيندڙ صحافي
انساني سماج ۾ رشتا، ناتا، تعلق ۽ واسطا ڪنهن نه ڪنهن ريت جُڙندا رهندا آهن. اُهي رشتا ناتا پنهنجي جوهر ۾ سچائيءَ جي بنياد تي وڌندا ۽ ويجھندا آهن.پوءِ ڇو نه اُهي رت جا روايتي رشتا هُجن يا پنهنجائپ ۽ خُلوص جا پائيدار ۽ سچا رشتا. رت جا رشتا ته انسان،شعوري يا لاشعوري طور تي پاڻ پيو جوڙيندو آهي پر پنهنجائپ جا رشتا ڪنهن به سِٽيل سِٽاءُ سان نه ٺهندا آهن. اُهي ته بنا ڪنهن سوچ سمجھ جي پاڻ مُرادو جُڙي پوندا آهن.جيئن برسات کان پوءِ واريءَ تي کُنڀيون ڦُٽي پونديون آهن.يا جيئن بارش جي موسم ۾ آسمان تي ست رنگي انڊلٽ کڙي پوندي آهي. دوستي به پنهنجائپ جي رشتي جو هڪ اهڙو ته اعليٰ ۽ مُقدس ناتو آهي جيڪو ڪنهن به ڪچ ۽ ٻيائي کان مٿاهون ٿي ڪري دنيا ۾ پنهنجو مثال پاڻ قائم ڪندو آهي.دوستي يا پنهنجائپ جي رشتي ۾ ڪنهن به ننڍ وڏائيءَ جو ڪوبه تصور نه جُڙندو آهي. بلڪ اُها ته بنا ڪنهن معيار جي روحن سان جَڙجي ويندي آهي.حمل چواڻي ته:
”حمل اِنهيءَ ڳالهه جو، مان ته ويهي ڪيم ويچار
دل لڳي دوستيءَ جو،ڇا مُلهه ڇا مقدار
عقل چيو اندر مان،نُقطو هي نِروار
لڳي ته لک هزار،ٽُٽي ته ٽَڪو ئي نه لهي.“
ادب سان تعلق هُئڻ جي ناتي منهنجو پريس ڪلب نواب شاھ سان لڳ ڀڳ ٽيھن سالن جو رشتو رهيو آهي.اُنهي ايڏي وڏي طويل عرصي ۾ توڙي جو ٻين صحافي دوستن سان به تعلق يا دُعا سلام پئي رهي آهي پر جيڪا پنهنجائپ جي تند من جي فقيريءَ ۾ بادشاهي رکندڙ ۽ پنهنجي سِر تي ڌرتيءَ جي ثقافت جو اعليٰ تاج سجائي رکندڙ پياري سائين علي محمد شاھ لڪياري سان جُڙي هئي اهڙي پنهنجائپ جي پچار اڳ ڪنهن سان نه ٿي سگھي.سچ ته هُو سيلاني فطرت جو کاهوڙي،بنا ڪنهن لالچ ۽ لوڀ جي بي ڌڻين جو ڌڻي ۽ مسيحا پئي رهيو هو.هُو هڪ اهڙو گھاٽو بَڙ جو وڻ هو جنهن جي ٿڌي ڇانوَ،نواب شاھ جي بي سهارا ماڻهن سدائين پئي ماڻي.هُو دل جي نگاھ سان ڏسندڙ ۽ گھايل روح سان لوچيندڙ صحافي هو ۽ صحافت جي اصل منصب کي سُڃاڻيندڙ هو. جنهن تي هلندي کيس کوڙ دفعا ڏُک،تڪليفون،مُخالفتون، رنجشون پلئه ۾ پائي پيو جيئندو هو.پر هُو مظلومن سان ئي بيٺو رهندو هو.اياز چواڻي ته:
آءُ اڪيلو سامهون سٿَ
خنجر خنجر ڪيئي هٿَ
سائين علي محمد شاھه لڪياري سماج تي گھري نظر رکندڙ ۽ هر خبرايمانداريءَ سان بريڪ ٿُرو ڪندڙ هڪ اهڙو ته بيباڪ صحافي هو.جنهن کي سنڌ ۾ آڱرين تي ڳڻجندڙ ڪميٽيڊ صحافين ۾ ڳڻي سگھجي ٿو.هُو اُهو صحافي هو جنهن کي تقريبن سڀني کان پهرين هر خبر جي پروڙ پوندي هئي.ڇوته ساڻس محبت ڪندڙ هر مامري ۽ مسئلي بابت کيس آگاهي پيا ڏيندا هئا ۽ سائين نه رُڳو روايتي صحافين جيان خبر لکندو هو پر هُو هر خبر جي پويان اُن جا پيرا کڻي حقيقت تائين پُهچي تصديق ڪري پوءِ ئي هر خبر شايع ڪندو هو.هُن نواب شاھ يا اُن جي ڀرپاسي جي اهم اهم خبرن کي عوام تائين پهچائي کين باخبر رکڻ سان گڏ اُنهن جو تدارڪ پڻ پئي ڪيو.هُوسڄو ڏينهن گرمي توڙي سرديءَ ۾ آڌي مانجھي پيو ووڙيندو هو.سائين علي محمد شاھ لڪياري اهو حساس دل ۽ مُخلص انسان هو جيڪو پريس ڪلب جي ٻاهران تتل روڊ تي اُس ۾ مُتاثر ڌُر کان اُس ۾ بيهي صحافتي ضرورتن تحت سندن مسئلا ٻُڌي،لکي ۽ ريڪارڊ ڪري جڏهن پگهر ۾ شَل پريس ڪلب جي يَخ ٿڌي اي سيءَ جي ماحول ۾ گهڙندو هو ته اندر ويٺل وڏيرا صحافي کائونس پڇندا هئا ته سائين! ٻاهر ڇا جو گوڙ هو؟ڇا مسئلو هو،ته سائين انهن نالي ۾ صحافين جي پٿر دلي تي اندر ۾ ڀَڄي ڀُري پوندو هو.۽ هڪ ڏُکاري سَرد آھ ڀَري پنهنجي ڪم ۾ جُنبي ويندو هو.هُو سڄي ضلعي نواب شاھ کان وٺي پوريءَ سنڌ ۾ مُختلف اسٽوريز ڪري پنهنجي جاکوڙي روح کي پيو ريجهائيندو هو.مون سدائين پئي محسوس ڪيو هو ته هِن صحافيءَ جي سيني ۾ انسان دوست ۽ قومي جذبي سان سلهاڙيل هڪ معصوم دل ڪيئن نه حق ۽ سچ لاءِ تڙپي پوندي هئي. ڪيترائي مجبور،لاچار، مُفلس،هِن غير فطري رياست جي ڪاري سياست ۽ قانون جا ستايل انسان جڏهن به وٽس ڪا دانهن ڪوڪ اچي ڪندا هئا ته هُوسراپا احتجاج بڻجي بنا ڪنهن تفريق جي اُنهن جي دادفرياد پڻ ڪندو هو.هُو شخص ڪنهن کي به ڪنهن به ڪم لاءِ جواب نه ڏيندو هو.ڪم ٿئي يا نه ٿئي پر هُو مُڪمل سچائيءَ سان اُن جي لاءِ ضرور پتوڙيندو هو.هُو نواب شاھ جي ريئس ڪلب جو شهنشاھ هو.اُها شهنشاهي سندس اُتم ڪردار ۽ مُخلصانه طبيعت جي ڪري کيس نصيب ٿي هئي. اُهو ئي ڪارڻ هو جو سندس سِر تي مڃتا عيوض سونو تاج پڻ پارايو ويو هو.جيڪو سائين اجرڪ جو پٽڪو لاهڻ کان انڪار ڪندي اجرڪ جي پٽڪي مٿان اهو تاج پاتو هو.انهيءَ کان اعلاوه بيحد مڃتا جا ايوارڊ يا ساڻس شامون ملهايو ويون هُيون.سائين علي محمد شاھ نه رڳو هڪ صحافي هو پر هُو ته سڀ کان پهرين هڪ جاکوڙي قومي ڪارڪن به هو. جنهن سنڌ جي آزاديءَ جي متوالي سائين جي.ايم سيد جي فڪر ۽ نظريي جا پُرڪيف پيالا پيتا هئا.نه رُڳو پيالا پيتا هئا پر اُهي پي ڪري هُو اُنهن جي مڌهوشيءَ جا لُطف پڻ ماڻي چُڪو هو.جنهن جا سرور سندس جوان روح کي سدائين جُھومائيندا رهندا هئا.اُهو ئي سبب هو جو هُن جي هڪ خاص سُڃاڻپ ”اجرڪ جو پٽڪو“ بڻجي پئي هئي.جنهن جو تقدس سندس زندگيءَ جو اولين فرض پڻ بڻيل رهيو.هُن جي جيل ۾ لکيل ڊائري ”ڪايا مَنجھه ڪَڙن“،۽ اُن ئي جيل دوران وٽس آيل سنڌ مان مُختلف سياسي،ادبي ۽ سماجي دوستن جي خطن جو ڪتاب ”چِٺيون چندن واس“ پڻ ڇپجي چُڪا آهن.اُن کان اعلاوه هڪ ٻيو به ڪتاب ”اڄ نه پَسان سي“ حاڪم علي زرداريءَ جي وڇوڙي تي لکيل مُختلف ليکڪن جا مضمون پڻ سندس سهيڙيل آهي.مون ۽ ستار سُندر سائينءَ سان گڏجي لڳ ڀڳ سڄيءَ سنڌ ۾ صحافتي حوالي سان يا ڪن ٻين ڪارڻن سبب سفر پئي ڪيا هئا.هُو هميشه اسان کي هڪ مُحسن دوست جيئن ئي محسوس ٿيو هو.ساڻس ڪن اصولي ڳالهين تي اسان جا هڪ ٻئي سان اختلاف به ٿيندا هئا پر سائين سان ڪڏهن به اُنهن اختلافي ڳالهين جي ڪري پنهنجائپ جي رشتي ۾ ڪو به فرق نه پيو.سچ ته سائين علي محمد شاھ لڪياري مون کي شفيق وڏي ڀاءُ وانگر ڀاسندو هو.ڇوته مان پنهنجا ذاتي مامرا ۽ مسئلا به ساڻس بنا ڪنهن هَٻڪ جي ونڊيندو رهندو هئس.۽ اُنهن جي حل لاءِ ساڻس صلاح مشورا پڻ ڪندو هئس.۽ هُو منهنجن اُنهن مامرن ۽ مسئلن کي سنجيدگيءَ سان سُلجھائڻ جي پوري پوري ڪوشش ڪندو هو.سچ ته هُو فقير منش ماڻهو اسان سڀني جي ڏُکن توڙي خوشين ۾ شريڪ رهندڙ اهڙو ته همدرد ساٿي هو جنهن جي ساٿ جي سهاري جو تصور به اسان کي اُتساھ ڏياري ڇڏيندو هو.اڄ جڏهن کيس وڇڙيي مهيني کان مٿي ڏينهن ٿي ويا آهن ۽ سندس چاليهي جو ڏهاڙو به اچي مٿان وريو آهي ته دل اڃان تائين سندس وڇوڙي کي تسليم ڪرڻ لاءِ آماده ئي نه ٿي ٿئي.پر پوءِ فطرت جي اٽل قانون تي يقين ڪندي دل جُهري پوي ٿي.هُو جسماني طور تي ته کڻي اسان سان گڏ ناهي پر هُو پنهنجين بي پناھ مُحبتن،سچاين،همدردين ۽ پنهنجي جدوجهد جي روپ ۾ پنهنجن يادن ۽ احساسن وسيلي اسان جي روح سان سلهاڙيل رهندو.اڄ جڏهن آڱارو28 جولاءِ 2020ع تي سندس چاليهو آهي.اهڙي اهم ۽ نوحن جھڙي غم زده ڏهاڙي تي کيس ياد ڪندي هانءُ ڦِسِي پيو آهي۽ هن موقعي تي کيس ياد ڪندي ۽ هي پيار جي ڀيٽا پيش ڪندي اکيون لڙڪن سان ڀرجي ويون آهن.
(2020ع)