صحيفي جي سَفيني جو ناکئو
مون کي ياد ٿو اچي ته 1995ع جي ڪنهن سرد شام جو قاضي احمد شهر ۾ پنهنجي پياري دوست معشوق ڌاريجي وٽ هئس جو اتي سنڌي ادبي سنگت جي دستوري گڏجاڻي ٿي هئي.جنهن ۾ ٻين دوستن سان گڏ هڪ نوجوان پنهنجي ڪهاڻي ”رت جو رشتو“ پڻ پڙهي هئي۔۽ پوءِ اُتي ئي خبر پئي ته اهو دوست”مولائي ملاح“ اصل ۾ صحافتي دنيا سان لاڳاپيل هئڻ جي ناتي هُو روزاني اخبار آفتاب سان سلهاڙيل آهي۔جنهن ۾ سندس پهريون ڪالم ”سنڌ جو خوبصورت شهر ”قاضي احمد“ 1995ع ۾ ڇپيو هو۔ اهڙيءَ طرح سان هن محبتي انسان سان منهنجي جيڪا پنهنجائپ جي تند جُڙي هئي۔اها اڄ ڏينهن تائين اُن ئي سچائيءَ ۽ خُلوص سان هلندڙ آهي۔۽ سندس ادبي ۽ خاص طور تي صحافتي دنيا جي سفر ۾ هُو تتيءَ توڙي ٿڌيءَ ۾ پيو جاکوڙيندو آهي۔ اهوئي ڪارڻ آهي جو هن پنهنجي روزاني صحافتي ڪم سان گڏ ڪتابن جي دنيا سان به نڀاھ پئي ڪيو آهي۔جيئن سندس پهرين جاکوڙ سنڌ جي نامياري مَلھه پَھلوان ”شير مير بحر“ (فن ۽ شخصيت) جهڙو ڀلوڙ ڪتاب 2014ع ۾ سھيڙي،سنواري سنڌي ادب جي جهول ۾ وڌو۔اهڙيءَ طرح سان مولائي ملاح جي جاکوڙي روح رڳو صحافت جي پيچرن تي پنڌ نه ڪيو پر هُن اُن سان گڏ ڪتابن جي آڱر پڪڙي پڻ سفر کي اڳتي وڌايو۔ جنهن ۾ مولائي ملاح جو ٻيو ڪتاب ”پِرھه جا پياڪ“ جيڪو سنڌ جي سياسي،سماجي،ادبي،علمي شخصيتن تي خاڪن جي صورت ۾ لکيو آهي. جيڪو پڻ 2015ع ۾ ڪتابي صورت ۾ پڙهندڙن لاءِ پيش ڪيو ويو۔ان کان سواءِ ”هڪ صديءَ جو سفر“ (محراب پور جي عزاداري)2017ع،”مَلھه جو عالمي فاتح“ (شيرميربحر)، ”مون پريان سين نينهن“ مختلف شخصيتن تي خاڪا، جنوري،2019ع،۽ هاڻ تازو هن ئي سال2019ع ۾ هڪ نئون مختلف موضوعن تي مشتمل ڪتاب ”چارڻ چوريو چنگ“ اسان تائين پهتو آهي۔هي ڪتاب پنهنجي مواد جي اعتبار کان ۽ هڪ صحافتي نقطه نگاھه کان پنهنجي قلم جي صحيفيانه تقدس جو هڪ تسلسل آهي۔ مولائي ملاح سنڌ جي سڀني مامرن تي هڪ باشعور هئڻ جي ناتي جيڪا نگاھ رکي ٿو ۽ جيڪو سنڌ توڙي عالمي سطع تي تجزيي جي سگهه رکي ٿو اها هڪ اهڙي ڪوشش آهي جنهن مان مولائي ملاح جي صحافت سان جيڪا ڪميٽمينٽ آهي ان جي ثابتي ملي ٿي۔هُو هر مسئلي ۽ مامري کي پنهنجي پنهنجي تناظر ۾ ڏسڻ جي ڪوشش ڪري ٿو۔پوءِ ڪٿي هو گھرو لهي ٿو ته ڪٿي وري سطعي طور تي رهي ٿو۔پر هڪ ڳالهه اهم آهي ته هُو پنهنجي دلي لڳاءُ سان ان سڄي سفر ۾ سنجيده نظر اچي ٿو۔
مولائي ملاح جي تازي آيل ڪتاب”چارڻ چوريو چنگ“ جو مهاڳ سنڌ جي سماجي ۽ صحافتي دنيا جي نامياري نانءَ سائين نصير ميمڻ لکيو آهي، جنهن ۾ ڏاڍي گھرائيءَ سان هن ڪتاب جي لکڻين کي پرکي ۽ پُرجهي پنهنجي وزندار راءِ ڏني آهي۔ نصير ميمڻ لکي ٿو ته ”مولائي ملاح جا ڪالم گهڻي ڀاڱي سنڌ جي سياسي ۽ سماجي مسئلن بابت آهن۔ جن ۾ ڪرپشن،عورتن خلاف زيادتين،امن امان،پاڻيءَ جي کوٽ،سماجي ناانصافين، آپگهات جي واقعن ۽ ووٽ جي صحيح استعمال وغيره جھڙا معاملا بحث هيٺ آندا ويا آهن۔سندس ڪالمن ۾ عوام جي احساسن ۽ اَهنجن جي ترجماني ڪيل آهي۔هن قسم جون لکڻيون سنڌ ۾ سياسي شعور اُڀارڻ جو ڪردار ادا ڪنديون آهن۔“ اهڙيءَ ريت ٻه اکر لکندي سنڌ جي نامور اديب انور ابڙي لکيو آهي ته´مولائي ملاح ،ڀل ته اڄوڪي سنڌي ادب جي ”بحر“ جو ”مير“ نه ليکجي، پر هن جيڪو ڪجهه لکيو آهي، ان پڙهندڙن جو پاڻ ڏانهن ڌيان ضرور ڇڪايو آهي۔هيءُ هر موضوع تي لکي ٿو پر سندس اِن هر موضوع جو بس هڪڙو ئي موضوع هوندو آهي جنهن کي اسان”سماجي ڏک“چوندا آهيون۔“
اهڙيءَ طرح سان مولائي ملاح جي ڪتاب ”چارڻ چوريو چنگ“ جي لکڻين تي ڪتاب ڇپيندڙ اداري مولائي پبليڪيشن محراب پور پاران پبلشر جو نوٽ،ليکڪ پاران”دل جي ڳالهه“،”رايو“۾ همسفر گاڏهي ۽سرمد سهارڻ طرفان”نئين تاريخ رقم ڪندڙ مولائي ملاح“جون تحريرون مولائي ملاح جي هن ڪتاب جي لکڻين جي ڪٿ ڪن ٿيون۔ڇو ته هر ليکڪ وٽ هر لکڻيءَ کي پرکڻ جا پنهنجا پنهنجا زاويا،ماڻ ۽ ماپا ٿين ٿا۔ڇاڪاڻ ته لکڻ هڪ ذميواريءَ وارو مُنصفاڻو عمل آهي۔ان ڪري هر لفظ جي قيمت ۽ هڪ تقدس ٿئي ٿو۔جنهن ڪري ليکڪ لاءِ ان قيمت ۽ تقدس جو احترام ڪرڻ هڪ اهم ذميواري پڻ هوندي آهي۔ايئن ئي جيئن هڪ ليکڪ لکي ٿو ۽ ٻيو ليکڪ سندس لکڻين تي لکي ٿو۔مولائي ملاح کي جس هجي جنهن صحافت جي پُرخار پيچرن تي کوڙ سارن سالن کان هڪ ڪميٽمينٽ سان پئي سفر ڪيو آهي۔نه رڳو سفر ڪيو آهي پر انهن پنڌ جي لاهن ۽ چاڙهن مان پڻ گهڻو ڪجهه پرايو آهي۔اهوئي سبب آهي جو سائين نصير ميمڻ هن ڪتاب جي مهاڳ ۾ وڌيڪ لکي ٿو ته ”مولائي ملاح جا ڪالم گهڻي ڀاڱي پنهنجي سوچن ۽ خيالن جي اظهار تي ٻڌل آهن۔کيس انهن لکڻين تي ڪجهه وڌيڪ محنت ڪري واقعن جي تاريخي پس منظر ۽ لاڳاپيل انگن اکرن کي شامل ڪرڻ گهرجي۔ان سان گڏ سندس لکڻين جي ڄمار وڌندي ۽ پڙهندڙ سندس تجزيي مان وڌيڪ لاڀ ماڻي سگهندا۔“ مولائي ملاح کي جس هجي جنهن سماج ۾ سوچ کي اُڀارڻ لاءِ پنهنجي لکڻين کي اخبار وسيلي سنڌ واسين تائين پهچايو آهي۔اهڙيون ڪيتريون ئي ننڍيون وڏيون سوچ جون لهرون سماج ۾ اڳتي هلي ڪنهن وڏي اُڀار کي انقلابي شڪل ڏينديون آهن۔`
(2020ع)