ماڻهپي جو موت
هو هڪ وڏي قبرستان جي ڀرسان پراڻي ڳوٺ جي ڪچي گهر ۾ رهندو هو. ڪالهه رات جي ابتدائي پهر ۾ هو پنهنجي گهر ۾ صبح جو مري ويل هڪ خوبصورت ڪنواري ڇوڪريءَ جي موت تي سوچي رهيو هئو. کيس ان ڇوڪريءَ جي مري وڃڻ جو ايترو ڏک ٿيو هئو ڄڻ اها ڳوٺ جي ڪنهن هاريءَ جي ڌيءُ نه پر سندس ڌيءَ هجي!
ان ڇوڪري جو ٻالڪپڻ به سندس اڳيان گذريو هئو کيس سندس ٻالڪپڻ جون ڪيئي ڳالهايون ياد اچڻ لڳيون هيون. کيس ياد هئو سترهن سال اڳ ئي سياري جي هڪ رات ۾ سندس جنم ٿيو هئو. هو گهر ۾ کٽ تي خاموشيءَ سان ليٽيو پيو هئو ۽ سندس اکين ۾ لڙڪ وهي رهيا هئا.
ڳوٺ جي سانت ماحول ۾ اچانڪ گدڙن جون اوناڙيون ڦهلجي ويون هيون ۽ پرڀرو ڪٿان ڪنهن ڪتي جي ڀونڪي پوڻ سان ڪائنات ڀونڪ جي پڙاڏي ۾ گونججي پئي وئي.
هُو اڪثر چوندو هو ته؛ ‘‘ڪنهن جاءِ تي ڪتي جو ڀونڪڻ گناهه ڏانهن اشارو هوندو آهي!’’
سندس اهڙي راءِ تي مان چوندو هئس ته ‘‘ڪتو مون کي پسند نه آهي. مان ڪتن کان ڊجندو آهيان مون کي ڪتي جي وات ۾ موت جو ذائقو رهندي نظر ايندو آهي.’’
هو چوندو هئو ته؛
‘‘ڪتو پالتو جانور آهي تنهن ڪري سندس هڪ اک ۾ انسانيت آهي ۽ ٻئي اک ۾ حيوانيت هوندي آهي. اگر هو حيوانيت جي اک سان ڏسي ته خونخواريت جي انتها تي پهچي اگر انسانيت جي اک سان ڏسي ته انسانيت جي انتها تي پهچي.’’
گدڙن جون اوناڙيون خوف جي علامت آهن. ۽ قبرستان سراپا خوف جي هڪ علامت آهي، هن کي خاطري ٿي وئي هئي ته اهي آواز قبرستان کان اچي رهيا آهن.
هو ڇوڪريءَ جي سوچن جي سرحد مان نڪري سوچن جي هڪ ٻئي سرحد ۾ داخل ٿي رهيو هئو، هُو سوچي رهيو هئو ته قبرستان ۾ ڳوٺ جو ڪو بزرگ، ڪا پرهيزگار عورت دفن ٿئي ته برسات وسندي آهي ۽ اگر ڪو چور، ڌاڙيل يا پاپي قبرستان ۾ دفن ٿئي ته ڳوٺ ۾ حيراث ڦهلجي ويندو آهي.
اڄ جي هڪ ڪنواري ڇوڪريءَ جي قبرستان ۾ دفن ٿيڻ سان گدڙن جي اوناڙين ۽ ڪتن جي باهوڙ ٿي رهي آهي. يعني بيحد خوفائتي ماحول ۾ هڪ گناهه ٿي رهيو آهي سندس شڪ يقين ۾ بدلجي ويو هئو. . .
ڪجهه ساعتون اڳ ڇوڪريءَ جي موت تي ڦهليل اداسيءَ کان پوءِ خاموشيءَ جي چادر ۾ پناهه وٺندڙ شخص اندر موت ۽ قبرستان مان ايندڙ اهڙن آوازن اڻ تڻ پيدا ڪري ڇڏي هئي هُو پنهنجي گهر ۾ پريشان ٿي ويو هئو.
هُو ان سڄي روئداد جي سڌ لهڻ لاءِ اتاولو ٿي پيو، ڪهاڙي کڻي ٻاهر نڪري آيو هئو. قبرستان جي ڀيانڪ ماحول، پاڻ ۾ جن جي پئجي وڃڻ، آدمخور جي موجودگيءَ جي ڊپ جي لهر هڪ پل سندس دل مان جنم ورتو ته ٻئي پل اها لهر ڪناري سان وڃي لڳي ۽ هن بهادر هجڻ جي احساس کي پاڻ تي ويڙهي ڇڏيو هئو.
تنهن پل هن جي دماغ ۾ خيال آيو هئو ته؛
قبرستان جي هڪ پاسي ڪيلي جو فصل آهي ۽ ٻن پاسي ڪمند ئي ڪمند آهي، خونخوار جانور جي حملي کان بچڻ لاءِ مون کي به ان وقت ساڻ وٺيو وڃي مگر ٻئي پل هن جي دماغ مان هي خيال به نڪري ويو هئو هن سوچيو هو ته هي سڏ پنڌ تي ته قبرستان آهي ۽ ٻيو ته مجاور قاسم به ته قبرستان ۾ موجود هوندو ضرور ان ڇوڪريءَ جي مغفرت لاءِ عبادت ڪندو هوندو!
هن ٻڌايو ته؛
‘‘پوءِ هن آسمان ڏانهن ڏٺو جنهن ۾ چوڏهين تاريخ جو چنڊ چمڪي رهيو هئو ۽ پوءِ هو قبرستان ڏانهن روانو ٿي ويو هئو. جتي خوف رهندو هئو. هن کي ايئن لڳي رهيو هئو ڄڻ اها دفن ڪيل ڇوڪري جيئري ئي پوري وئي هجي ۽ قبر ۾ اندر رڙيون ڪري رهي آهي جنهن جي ڪري هي سڄو منڊل تڙپي اٿيو آهي ايئن ٿو لڳي زمين ڦاٽي پوندي ۽ آسمان ذرا ذرا ٿي پوندو.’’
هُو قبرستان ۾ داخل ٿيو چانڊاڻ ۾ قبرون ته نظر اچي رهيون هيون پر ڪتبا پڙهڻ سندس وس کان ٻاهر هئو. گدڙ چپ جي ڏر ۾ لڪي ويا هئا ڪتن جي ڀونڪن ۾ ڪمي آئي هئي ته ڪائنات به سانت سان سلهاڙجي ڪنهن ڪنڊ ۾ ڇپ هڻي ويهي رهي هئي.
هيڏي ساري تبديليءَ جي جانچ وٺڻ لاءِ هن قبرسان ۾ اڳتي وڃڻ چاهيو ڪُٻي کٻڙ هيٺان گذريو ته سندس منهن تي ڪا ڪپڙي نما شيءِ ويڙهجي ويئي يڪدم سٽ ڏئي منهن تان لاهي ڏٺائين ته ڪجهه پڙ هئا جيڪي هڪ ڏار مان لڙڪي رهيا هئا. هن پڙن کي سٽ ڏئي وڻ مان ڇني هيٺ زمين تي ڦٽو ڪري ڇڏيو هئو. سٽ سان وڻ جي ڏارن کي آيل لوڏي تي وڻ تي ويٺل ٻن ٽي پکين ڀڙڪو کاڌو ته ٻئي پل ئي قبرستان جي سمورن پکين جو آرام ڦٽي ويو ۽ وڻ ڇڏي خلائن ۾ لامارا ڏيڻ لڳا هئا. پکين جي پرن جي آوازن تي گدڙن اوناڙيون ڪيو ۽ گدڙڻ جي اوناڙين تي ڪتن به ڀونڪيو.
هن جي هٿ ۾ هڪ سگريٽ ڪيتري دير کان دکڻ جي اوسيئڙي ۾ هئو. ۽ نيٺ هن ڳالهه روڪي ۽ سگريٽ دکائي ڪش هنيو.
هُن ڳالهه جاري رکندي چيو ته؛
‘‘ هُن ڪهاڙيءَ جي ڳن ۾ هٿ سوگها ڪيا هئا ۽ اتي بيٺي ئي قبرستان جي ڏِکَ تي نهارون ڦيرائي رهيو هئو، نهارون ڦيرائيندي سندس نظر وڃي هڪ مٽيءَ جي ڍير تي پئي. اهو مٽيءَ جو ڍير هن کان ٻاري جي منڊي جيترو پري مس هئو. هن کي محسوس ٿيو هو ته اهو مٽيءَ جو ڍير آلو آهي. هن سوچيو هن مهل ڪنهن جي لاءِ قبر کوٽي وئي آهي ڪو ماڻهو به ته ويجهو نظر نه ٿو اچي ۽ نه ئي ڀرپاسي مان ڪنهن جي مرڻ جو پڙو آيو آهي. اها هڪ ڇوڪري ئي ته اڄ جهان ڇڏي ويئي آهي جنهن کي ته سج بيٺي ئي واري پوري ڇڏيو هئوسين هن جي وجود کي هڪ وڏو جهٽڪو لڳو هن غور ڪيو ته مٽيءَ جو ڍير ته اڄ دفن ڪيل ڪنواري ڇوڪريءَ جي قبر وٽ ئي آهي.’’
هٿن ۾ مضبوط جهليل ڪهاڙي سان اڳتي وڌيو ته سندس پير ڪنهن شيءِ ۾ وچڙيا، ڏٺائين ته ساڳيا پڙ ئي هئا.
ٻليءَ پير وڃي ان ڍير وٽ پهتو هئو ڍير جي هڪ پاسي ڇوڪريءَ جي کوٽيل قبر هئي ۽ ٻئي پاسي هُو هئو. هُن ٿورو ڪنڌ مٿي ڪري قبر ۾ ڏٺو قبر ۾ لاش جي مٿان هڪ اونڌو چرندڙ جسم هو.