اُداسين جي اُس ۾سياسي اُتساهه جو ڇانورو...!!!
جڏهن سنڌ جي قومپرست دانشور عبدالواحد آريسر، بلوچ ويڙهاڪ بالاچ خان جي شهادت کان پوءِ، ساهه جي آخري تند تائين بلوچن لاءِ ويڙهه جو وچن نڀائيندڙ خير بخش مريءَ سان ملاقات ڪندي کيس چيو هو ته “بالاچ خان بلوچستان جو ”چي گويرا“ هو ۽ تون هن دور جو “عمر مختار” آهين. تڏهن هو صحيح هو، ڇو ته “عمر مختار” جي اکين جون دَريون مظلوم قومن لاءِ دُعائون هُيون. هُن جون اکيون اُن دؤر جي جن به شاعرن ڏٺيون تن پنهنجا نيزن جهڙا نظم ”عمر مختار“ کي اَرپي ڇڏيا هئا. اڄ خير بخش مريءَ جي چپن تي مسڪراهٽ ڏسي اِئين ٿو محسوس ٿئي، ڄڻ اُن جي مسڪراهٽ پويان هزارين خنجر کـُـتل هجن پر بلوچ مرد لاشن تي روئي پنهنجي نسلن کي مايوس ناهن ڪندا ۽ خير بخش مريءَ به اِئين ڪيو آهي ۽ بلوچن جي مزاحمت جا مورچا وڌيڪ مضبوط ڪيا آهن. سنڌ جي قومي تحريڪ جا ورڪر، جيڪي اُداسين جي اُس ۾ سڙي رهيا هُئا سي به اُن پوڙهي انقلابيءَ کي ڏسي اُتساهه جي ٿڌي ڇانو ۾ پنهنجا ٿَڪ لاهين ٿا.
اڄ جڏهن برطانوي حڪومت به خير بخش مريءَ جي پٽ “حربيار مريءَ” تي دهشتگرديءَ جا ڪيس مڙهڻ جون تياريون ڪري رهي آهي، تڏهن هن سفيد وارن واري پوڙهي “عمر مختار” جي صبر جو حـُـسيني انداز ڏسي- ڀٽائي هـُجي ها ته هڪ سـُر شايد هـِـن بلوچ ويڙهاڪ جي نالي به لکي ها. جنهن جي اندر جو ڪـَـتبو ڪو پڙهي ته ناهي سگهيو.ليڪن هُن جي دل جو ڪتاب جـِـي ٿـِـري جي گولين سان پهاڙن ۾ پـرُوڻ ڪيو ويو.
تند تنهنجي تان، ڪـَـهيو سو قبول پيو،
سـِـرُ ته آهي سـَـقَ ۾، پر ٻيو ڪـِـي مڱج دَان
خاڪِ مـِـٽي ڪابان، ڪـَــٽيو ته ڪجهه نه ٿيو.
(شاههرحه)
بلوچن پاران پارليامينٽ کان پهاڙن ڏانهن پنڌ جو سلسلو ته گهڻو پراڻو آهي پر بلوچ قومي تحريڪ جو هي ويڙهاڪ لڏو هـِـن وقت برصغير جي سمورين تحريڪن کان مٿي بيٺل آهي. مان بي بي سيءَ جي ويب سائيٽ تي بار بار بالاچ خان جي تصويرن کي غور سان ڏسندو رهان ٿو ۽ منهنجي ذهن ۾ “مولانا آزاد” جا اُهي لفظ گونجندا رهن ٿا ته: “تلوار جي سچائي ڪنهن به دؤر ۾ ڪمزور ناهي ٿي- اُهي هٿ نهايت ئي مقدس آهن، جن ۾ سفيد جهنڊو ڦڙڪي رهيو آهي پر زندهه اُهي قومون رهي سگهن ٿيون، جن جي هٿن ۾ تلوار جو مـُـٺيو آهي.”
نوروز خان زرڪزئي ۽ جنرل شيروف کان وٺي خير بخش مريءَ تائين بلوچ بغاوت جي باهه مٿان راوي ۽ چناب جي پاڻيءَ جي طاقت آزمائي وئي. پر بلوچن جي بغاوت جي باهه جا شُعلا اڳ کان وڌيڪ ڀنڀٽ بڻجي ٻرندا رهيا ۽ رياست جون سموريون سازشون ناڪام ٿينديون رهيون.
هـُو به اُن بغاوت جي سلسلي جو حصو هو، جنهن بغاوت جي بدن مٿان عاشورن جون ڪيتريون ئي اُجاڙ شامون لٿيون هيون ۽ هُن ڪيترن ئي لاشن کي ڪوهلو جي پهاڙن ۾ دفن ڪيو هو. هـُن جنهن پاڪستان اندر جمهوريت کي پنجاب جي بالادستيءَ جو نالو ڏنو هو. جنهن بلوچستان جي بُک ڏسي، ڪنوارن چپن جون ڪهاڻيون ته گهڻو اڳ ئي وساري ڇڏيون هيون ۽ چمين جي فصل کي ڀيلي ڇڏيو هو، جنهن انگلنڊ جي “ٿيمس نديءَ” جي سونهري شامن کي ٿـُڏي، ڪوهلو جي پهاڙن جو پنڌ ورتو هو. تنهن پنهنجي محبوبه کي الوداع چوڻ وقت کيس ”بروٽس“ جا اُهي لفظ ضرور ٻڌايا هوندا ته:
“That is not Ceasre I Loved you less, but I Love Rome more!!”
يعني: ”سيزر ائين ناهي ته مون توسان گهٽ پيار ڪيو آهي، پر مونکي روم وڌيڪ پيارو آهي“ ۽ هـُن کي بلوچستان جي ڌرتيءَ سان ايترو ئي پيار هو، جيترو ڪنهن رِڻ جي مسافر کي بـَـڙ جي گهاٽي ڇانوَ سان. جڏهن هـُـن ڏٺو ته بلوچستان نيزي سان شڪار ٿيل مڇيءَ وانگر ڦٿڪي رهيو آهي ۽ ٻارڙن جا ٽهڪ سـَـڙي رهيا آهن ۽ هر گهر جي اڱڻ تي ڳوڙهن جون پـُـسيل چادرون پيل آهن ۽ مياڻ ۾ پيل تلوارون زنگجي ويون آهن. تڏهن آسرن جي اُس ۾ سڙڻ بجاءِ، هُو اُڀن ڪاون جو پـنڌ ڪري بلوچستان جي ڌرتيءَ ڏانهن موٽي آيو. سندس دل مئخانن جون مستيون ۽ ڪـِـلبن جا مزا وساري ويٺي ۽ محبوب جا ڀاڪر سندس وجود کي ڪمزور ڪري نه سگهيا ۽ نه ئي ڪنهن جي زلفن جا زنجير کيس روڪي سگهيا نه ئي هُـو ڊالر پويان ڊوڙون پائيندڙ موقعي پرست وڏيرن جي اولاد وانگر هو جو زر خاطر زمين جا سودا ڪندا رهن ۽ سرمايي مٿان موهجي وطن کي پراڻي ڪوٽ وانگر لاهي ڦٽو ڪري ڇڏين. هُو پنهنجي ديس جي دُکي ماڻهن لاءِ مزاحمت جو مورچو سنڀالڻ لاءِ موٽي آيو ۽ ڌرتيءَ جي سـُـڏڪن جي گرميءَ ۾ ڪوهلوجي پهاڙن کي هڪ ڀيرو ٻيهر انقلاب جي نئين تاريخ لکڻ سيکاري. مونکي خبر ناهي ته هـُن کي ڪتابن سان ڪيترو لڳاءُ هو پر هـُن “برٽش لائبريري” مان بلوچن جي ويڙهه جي تاريخ ضرور پڙهي ورتي هوندي ۽ ڪنهن بلوچ شاعر جي گيتن جون اُهي سـِـٽون به ضرور پڙهيون هونديون.
”پنهنجي تلوار کي
مياڻ ۾ ايستائين واپس نه
رکجان، جيستائين تنهنجو
هڪ به دشمن جيئرو هجي.
چانڊوڪيءَ جو بدن ساڙيندڙ
تنهنجي ديس جا دشمن
پهاڙون لتاڙيندا پيا اچن
۽ تون سُتو پيو آهين؟!!”
تڏهن محبوب جي مهڻي هاب اکين ۾ نهاري بلوچ ويڙهاڪ پنهنجو وچن ڏيندي چوندا آهن ته:
“منهنجا محبوب!
هنن سڀني ڀيليل وستين جو قَسم
تنهنجا ڳل، مون لاءِ ايستائين
حرام آهن.
جيسيتائين، دشمن کان هي ديس
خالي نٿو ڪرايان.“
ميڊيا جي معرفت تجزيا ۽ خبرون ته کوڙ ٻُڌڻ ۾ اچن پيون ۽ دانشور پنهنجن سمورن عقلي دليلن سان اِهو ٻُڌائي رهيا آهن ته بلوچن جي ويڙهه جو شايد هي آخري رائونڊ هُجي، پر بلوچ مزاحمت جي تاريخ اِهو ٻُڌائي ٿي ته بالاچ خان جي شهادت بلوچ مزاحمت جو آخري رائونڊ ناهي، پر هيءَ جدوجهد اڳ کان به وڌيڪ تيز ٿيندي ۽ ڪنهن فيصلا ڪُن مرحلي ڏانهن وڌندي. ڇو ته بلوچن جي ويڙهه کي سنڌ جي قومي تحريڪ سان ڀيٽ نٿي ڏئي سگهجي. سنڌ جي قومي تحريڪ ته هر چڙيل ماڻهوءَ کي “چي گويرا” جي لقبن سان نوازيو هو. پر بلوچستان جي هـِـن “چي گويرا” جي رَت سان بلوچن جي ويڙهه ۾ تيزي ايندي، جنهن کي گن شپ هيليڪاپٽرن جون بمباريون برباد ڪري نه سگهنديون.
لڳي ائين ٿو ته بلوچ هاڻي پنهنجا نشانا وڌيڪ بهتر ڪندا ۽ سرحدن تي ويٺل اتحادي فوجون به پنهنجا نشانا سڌارڻ جي ڪوشش ڪنديون. اِها ڳالهه ياد رکڻ گهُرجي ته اُداسيءَ جي گـِـهٽين ۾ ڀٽڪي ويل قومي تحريڪن جي ورڪرن جي اندر هاڻ شايد اُتساهه پيدا ٿي پوي ۽ مان يقين سان چوان ٿو ته جيئن نوجوان ڳچين ۾ “چي گويرا” جون تصويرون پنهنجن لاڪيٽن ۾ وجهي گهـُـمندا هئا، سي اڄ کان پوءِ ضرور هـِـن سفيد وارن واري خاموش ويڙهاڪ “عمر مختار” جي پُٽ بلوچستان جي “چي گويرا” کي پنهنجي دل جي مندر ۾ سانڍي رکندا ۽ جڏهن ڪوهلو جي پهاڙي سلسلن مٿان ڪو گن شپ هيليڪاپٽر ڦيرا ڏيندو ۽ لهندڙ شام جا پاڇا پهاڙي سلسلن مٿان پنهنجون پنبڻيون پُورڻ لڳندا ۽ ڪٿان ڪنهن گوليءَ جي گونج ايندي، ته اُها گولي بلوچن جي ويڙهاند جي آخري گولي نه هوندي.