ڪھاڻيون

سعادت حسن منٽو جون ڪهاڻيون

منٽو جي ڪهاڻين جي سنڌي ترجمي جو سهيڙيندڙ جبران زيب آهي. سعادت حسن منٽو جون ڪهاڻيون دنيا جي ڪيترين ئي ٻولين ۾ ترجمو ٿي چڪيون آهن. سنڌي پڙهندڙن لاءِ پڻ منٽوءَ جو نالو نئون ناهي. ڪيترن ئي سالن کان هن جون ڪهاڻيون مختلف وقتن تي سنڌيءَ ۾ ترجمو ٿينديون رهيون آهن ۽ انهن مان ڪجهه ترجمن جا ننڍا ڪتاب پڻ شايع ٿي چڪا آهن ، پر هن ڪتاب جي صورت ۾ پهريون دفعو منٽوءَ جي ڪهاڻين جو هڪ وڏو تعداد سهيڙيو ويو آهي ، جنهن سان سنڌي ادب جا پڙهندڙ سعادت حسن منٽو جي فن ۽ فڪر کان واقف ٿي سگهندا.
Title Cover of book سعادت حسن منٽو جون ڪهاڻيون

گلن جي سازش

باغ جا سڀئي گل باغي ٿي پيا هئا، گلاب جي سيني ۾ بغاوت جي باهه ڀڙڪا ڏئي رهي هئي، سندس رڳ رڳ ۾ جوش ڊوڙي رهيو هو. هڪ ڏينهن هو پنهنجو ڪنڊن وارو ڪنڌ مٿي کڻي، وڏي غور ۽ فڪر کان پوءِ پنهنجن ساٿين سان مخاطب ٿيو:
”ڪنهن کي ڪوبه حق ناهي ته اسان جي پگهر مان پنهنجي عيش جو سامان مهيا ڪري.... اسان جي زندگيءَ جون بهارون اسان لاءِ آهن ۽ اسان انهن ۾ ڪنهن جي به شرڪت برداشت نه ٿا ڪري سگهون!“ گلاب جو منهن ڪاوڙ مان ڳاڙهو ٿي ويو. سندس پتيون ٿڙڪي رهيون هيون. سڀئي مکڙيون اهو گوڙ ٻڌي جاڳي پيون ۽ حيرت وچان هڪ ٻئي جو منهن تڪڻ لڳيون. گلاب جو مرداڻو آواز ٻيهر بلند ٿيو:
”هر روح کي پنهنجن حقن جي نگراني ڪرڻ جو حق حاصل آهي ۽ اسان گل انهي کان جدا ناهيون، اسان نه نازڪ ۽ حساس آهيون. گرم هوا جي هڪ لهر اسان جي دنيا جا رنگ ۽ خوشبو ختم ڪري سگهي ٿي ۽ شبنم جو هڪ ڦڙو اسان جي اڃ اجهائي سگهي ٿو. ڇا اسان انهيءَ مالهي جي کهرن هٿن کي برداشت ڪري سگهنداسين، جنهن تي موسمن جي تبديلي جو ڪوبه اثر ئي ناهي ٿيندو؟“
موتئي جي گل رڙ ڪئي،”بلڪل نه“
گل لالا جي اکين ۾ خون ڀرجي آيو ۽ چوڻ لڳو، ”انهي جي ظلم سان منهنجي ڇاتي داغدار ٿي وئي آهي. مان ان ظلم خلاف بغاوت جو ڳاڙهو جهنڊو بلند ڪندڙ پهريون گل آهيان.“ اهو چئي هو ڪاوڙ مان تڙڪڻ لڳو.
چنبيليءَ جون ڪليون حيران هيون، ته هي گوڙ ڇا جو آهي. هڪ مکڙيءَ ناز واري انداز سان گلاب جي ٻوٽي طرف جهڪي ۽ چوڻ لڳي، ”تو منهنجي ننڊ خراب ڪئي آهي، آخر ڪار ايڏيون رڙيون ڪري ڇو پيو ڳالهائين؟“
هڪ ٻيو گل جيڪو پريان بيٺو گلاب جي قائداڻي تقرير تي غور ڪري رهيو هو، تنهن چيو ”قطرو قطرو ملي درياءُ ٺهندو، اسان ڀلي ته ڪمزور گل هجون پر جيڪڏهن سڀئي ملي هڪ ٿيون ته پنهنجي جاني دشمن کي تباهه ڪري سگهون ٿا، اسان جون پتيون جيڪڏهن خوشبو پيدا ڪري سگهن ٿيون ته زهريلي گيس به تيار ڪري سگهن ٿيون... ڀائرو! گلاب جو ساٿ ڏيو ۽ پنهنجي فتح سمجهيو.“اهو چئي هن اخوت واري جذبي مان سڀني گلن ڏانهن نهاريو.
گلاب ڪجهه چوڻ وارو ئي هو ته چنبيليءَ جي مکڙيءَ پنهنجي نازڪ جسم کي لهرائيندي چيو، ”اچ تون مون کي شعر ٻڌاءِ، مان تنهنجي هنج ۾ سمهڻ ٿي چاهيان.... تون ته شاعر آهين، منهنجا پرين، اچ ته گڏجي بهار جي هنن خوشگوار ڏينهن کي اهڙين فضول ڳالهين ۾ ضايع نه ڪيون ۽ انهيءَ دنيا ۾ هلون جتي ننڊ ئي ننڊ آهي. مٺري ۽ دل لڀائيندڙ ننڊ !“
گلاب جي سيني ۾ هڪ ڪشش برپا ٿي وئي، ان جي نبض جي ڌڙڪڻ تيز ٿي وئي، کيس ائين محسوس ٿيو ته هو ڪنهن اونهي گهرائيءَ ۾ لهي رهيو آهي. ان مکڙِءَ جي گفتگو جي اثر کي ختم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ چيو، ” نه مان جنگ جي ميدان ۾ لهڻ جو قسم کڻي چڪو آهيان، هاڻي اهي سڀئي پيار ڀريا جملا مون لاءِ بي معنيٰ آهن.“
مکڙيءَ پنهنجي لچڪندڙ جسم کي لامارو ڏيندي پيار ڀري لهجي ۾ چيو ”آه ! منهنجا پيارا گلاب ! اهڙيون ڳالهيون نه ڪر مون کي وحشت ٿيندي آهي... چانڊوڪين راتين جو خيال ڪر. جڏهن مان پنهنجو لباس لاهي انهيءَ نوراني ڦوهاري هيٺان وهجنديس ته تنهنجي ڳلن جي ڳاڙهاڻ جو اچڻ وڃڻ ڪيڏو نه پيارو لڳندو ۽ پوءِ تون منهنجا چپ ڪيئن نه ديوانن جيان چمندين.... ڇڏي ڏي انهن فضول ڳالهين کي، مان تنهنجي ڪلهي تي ڪنڌ رکي سمهڻ ٿي چاهيان.“
۽ چنبيلي جي نازڪ ادائن واري مکڙي گلاب جي تڙڪندڙ ڳل سان چهٽي آ هلي پئي... گلاب مدهوش ٿي ويو. چئني پاسن کان دير تائين ٻين گلن جون صدائون بلند ٿيون رهيون پر گلاب نه جاڳيو.... هو سڄي رات خمار ۾ وڪوڙيل رهيو.
صبح جو مالهي آيو، هن گلاب جي گل سان گڏ چنبيلي جي مکڙيءَ چهٽيل ڏٺوو. هن پنهنجو کهرو هٿ وڌايو ۽ ٻنهي کي ڇني جدا ڪري ڇڏيو.

سنڌيڪار :رضوان گل