غسل خانو
مان پنجين درجي ۾ پڙهندو هوس جڏهن اهو غسل خانو منهنجي زندگيءَ ۾ داخل ٿيو. توهان کي تعجب ٿيندو ته غسل خانا انساني زندگيءَ ۾ ڪيئن داخل ٿين ٿا. منهنجي ڪهاڻي ٻڌندا ته اوهان کي ڄاڻ پوندي ته هي غسل خانو منهنجي زندگيءَ ۾ ڪيئن داخل ٿيو ۽ منهنجي زندگي جو حصو بنجي ويو.
هونئن ته مان غسل خاني کان ان وقت کان واقف آهيان جڏهن هن ۾ ڇيڻا وغيره پيل هوندا هئا.
هڪ ڏينهن جي ڳالهه آهي ته اسڪول کان گهر ايندي سردار دوهاسنگهه ميوي فروش وٽان هڪ ڏاڙهون چورايم مان ۽ منهنجا دوست هر روز اتان ڪجهه نه ڪجهه چورائيندا هئاسين. سردار دوها سنگهه سڄو ڏينهن نشي ۾ الوٽ پيو هوندو هو، پر اسان وڏي چوري ڪونه ڪندا هئاسين، ڪڏهن ٻه چار انگور، ڪڏهن ڪو صوف، ڪڏهن ڊاک وغيره. هڪ ڏينهن مون زيادتي ڪئي ۽ پڪڙجي پيس.
دوها سنگهه هڪدم پنهنجي ابدي ننڊ مان جاڳيو تيزي ۽ ڦڙتي سان دڪان تان لهي مون کي پڪڙيو جو مان دنگ رهجي ويس. ان سان گڏ منهنجا حواس خطا ٿي ويا. پهريون ته مان چوري کي راند سمجهندو هوس پر جڏهن سردار جا پادر کاڌم ته خبر پئي ته چوري ڇا هي!
ننڍ پڻ کان ئي مون کي اهو خيال رهيو ته ماڻهن جي آڏو ذليل نه ٿيان. پوءِ جڏهن ڀريل بازار ۾ پاڻ کي ذليل ٿيندو ڏٺم ته سردار جي کان معافي ورتم اڳتي لاءِ توبهه ڪيم، هن جي دل ڏاڍو چڱي هئي. هن مون کان ڏاڙهون ڦري، ٽوڪري ۾ رکندي چيو. ”وڪيل صاحب اچي ته ان کي ٻڌايان ٿو ته تنهنجي پٽ هاڻي چوري ڪرڻ شروع ڪئي آهي“
منهنجي دل بيهجي وئي، مان سمجهيم ته جلدي جان ڇٽي، مون دل ۾ سوچيو ته جيڪڏهن هي ڪمبخت سردار جي بابي سان ڳالهه ڪئي ته بابو سڄي گهر کي منهنجي چوري بابت ٻڌائيندو.
جنهن وقت سردار بابي جو نالو ورتو. منهنجي اکين اڳيان بابي جي تصوير اچي وئي. ڀريل ٿيلهو منهنجي ڪڇ ۾ ڳورو ٿي ويو. ٽنگن مان طاقت نڪري وئي، دل ڌڙڪڻ لڳي، هر هر بابي جي غصي واري شڪل اکين اڳيان ڦرڻ لڳي.
سخت پريشاني جي عالم ۾ گهر پهتس، غسل خاني وٽ رڪجي سوچڻ لڳس ته جيڪڏهن واقعي سردار جي بابي کي منهنجي چوري متعلق ٻڌايو ته گهر ۾ طوفان اچي ويندو. بابو سڀ ڪجهه معاف ڪري ڇڏيندو. هو پر چوري ڪڏهن معاف نه ڪندو هو.
اسان جي پراڻي نوڪر نبوءِ هڪ دفعي ڏهه رپيا امان جا چورايا، امان هن کي معاف ڪري ڇڏيو پر جڏهن بابي کي خبر پئي ته هن نبوءَ کي ڪڍي ڇڏيو ۽ چيائين. ”مان پنهنجي گهر ۾ ڪنهن چور کي نٿو رهائي سگهان”
هن جا اهي لفظ منهنجي ڪنن ۾ ڪيئن دفعا گونجڻ لڳا، مان مٿي وڃڻ لاءِ اڃا پير ڏاڪي تي رکيا هيا ته هن جو آواز آيو. خبر ناهي هو منهنجي وڏي ڀاءُ کي ڇا چئي رهيو هو پر مان سمجهيو ته هو نبوءَ کي گهر کان ڪڍي رهيو هو ۽ منهنجي ڪنن تي اهي آواز اچي رهيا هئا.
”مان پنهنجي گهر ۾ ڪنهن چور کي رهائي نٿو سگهان.“
منهنجا پير ڳورا ٿي ويا ۽ مٿي وڃڻ بدران هيٺ لهي آيس، خبر ناهي دل ۾ ڇا ٿيو. مان غسل خاني ۾ وڃي سچي دل سان دعا گهري ته بابي کي منهنجي چوري جي ڄاڻ نه پوي، دعا گهرڻ کان پوءِ منهنجي دل جو بار هلڪو ٿيو، ان ڪري مان مٿي هليو ويس.
خدا منهنجي دعا قبول ڪئي ، سردار دوها سنگهه جو دڪان اڃا قائم آهي پر اڃا تائين بابي سان چوري جو ذڪر نه ڪيو اٿس. غسل خانو اتان کان منهنجي زندگي ۾ داخل ٿيو.
هڪ دفعو ٻيهر اهڙي ڳالهه وري ٿي، مان مزي خاطر بازار ۾ پهريون دفعو سگريٽ پيئندو ٿي ويس ته بابي جي دوست ڏسي ورتو، ان ڪاوڙ وچان سگريٽ کي اڇلائي ڇڏيو ۽ چيائين، ”تون ڏاڍو آواره ٿي ويو آهين تو کي وڏن جو خيال ڪونهي، تنهنجي بابي کي چئي اڄ ئي تو کي مار ڪڍرايان ٿو.“
ڏاڙهونءَ جي چوري جي بنسبت سگريٽ پڻ اڃا به خطرناڪ هيو، منهنجو بابو خود سگريٽ پيئندو هو پر پنهنجي اولاد لاءِ انهي کي سختي سان منع ڪئي هئي، هڪ ڏينهن منهنجي ڀاءُ جي کيسي مان سگريٽن جو پاڪيٽ نڪتو هو ته هن کي هڪ ٿڦر وهائيندي چيو هئائين. ”جيڪڏهن مان ٻيهر تو کي سگريٽ ڏٺو ته تو کي ان ڏينهن گهر مان ڪڍي ڇڏيندس.“
منهنجو ڀاءُ سمجهي ويو هو ۽ هر روز هو هڪ سگريٽ آڻيندو هو ۽ لڪي لڪي پيئندو هو.
مان پنهنجي ڀاءُ کان ٽي سال ننڍو آهيان، ظاهر آ جيڪڏهن منهنجو سگريٽ پيئڻ اهو به کلي بازار ۾ بابو ڪنهن به نموني برداشت نه ڪري ها. منهنجي ڀاءُ ثقلين کي ته بابي صرف ڌمڪي ڏني هئي پر مون کي ته يقينن گهر کان ڪڍي ڇڏي ها.
گهر ۾ گهڙڻ کان اڳ ۾ غسل خاني ۾ دل سان دعا گهري ته اي رب منهنجي پيءُ کي منهنجي سگريٽ پيئڻ جي ڄاڻ نه پوي. دعا گهرڻ کان پوءِ منهنجي دل مان خوف گهٽيون ۽ مٿي هليو ويس.
اوهان چوندا ته هرو ڀرو غسل خاني ۾ وڃي دعا ڇو گهرجي ٻيا هنڌ به آهن، بابي کي ڄاڻ نه پئي ڇاڪاڻ جو بابي جو دوست انهي ئي شام جو ڪلڪتي هليو ويو. جتي هو مستقل رهي پيو.
غسل خاني تي اڃا پختو يقين ان لاءِ ٿيو جو مان ڏهين درجي ۾ دعا گهري ۽ قبول پئي، ميٽرڪ جو پيپر هو، مان غسل خاني ۾ وڃي سڄو ڪتاب ڦاڙي پاڻ وٽ رکيو ۽ دعا گهري ته ڪنهن مٿان بيٺل استاد جي نظر نه پوي ۽ مان ڪاپي چڱي نموني ڪري وٺان ۽ ٿيو به ائين.
هڪ دفعو نه ڪيئي دفعا ائين ٿيو غسل خاني ۾ گهريل هر دعا قبول پئي. منهنجي ڀاءُ کي اها خبر هئي پر اهو اهي ڳالهيون فالتو سمجهندو هو. ڇا به ٿي پئي منهنجو تجربو آهي ته غسل خاني ۾ گهربل دعا قبول پئي، مان ٻين هنڌن تي به دعا گهري ڪٿي به قبول نه پئي. ائين ڇو ٿيو ان جو ڪير جواب ڏئي....!
چند سال اڳ جو هڪ دلچسپ واقعو اوهان کي ٻڌايان ٿو. منهنجي چاچي جي شادي هئي، ان واسطي هو سينگارپور کان آيو هو. هن جو گهر ۽ اسان جو گهر گڏوگڏ هئا. ان ڪري جيڪا رونق هن جي گهر ۾ هئي سا اسان جي گهر ۾ به هئي. بلڪه اسان جي گهر ۾ رونق هئي، ڇو جو ڇوڪريءَ وارا اسان جي گهر ۾ ترسيل هئا. اڌ رات جو دهلن جو آواز گونجندو هو. ٿيندڙ ڪنوار سان ڇيڙ ڇاڙ، تيل، ميندي، ٻارن جون رڙيون، ڪنوارين ڇوڪرين جون مستيون، سينڊلن جا آواز، مطلب ته هر وقت هڪ هنگامو مچيل هو.
جڏهن اهڙا هنگاما ٿيندا ته ان وقت ڇوڪرين کي تنگ ڪرڻ ۾ مزو ايندو آهي، يا کڻي ائين چئو ته ڇوڪرين کي تنگ ڪرڻ جو موقعو ملندو آهي. اسان جو هڪ مائٽ هيو، ان جي ڇوڪري مون کي ڏاڍو.پسند هئي، جيڪا اڳ ٻه ٽي دفعا اچي چڪي هئي. هن کي هٿ لائبو ته کل جا ڦهارا نڪري ويندا هيس هن جي چپن، اکين جي ڪنارن، ڪنن جي پاپڙين ۽ چهري جي هٿرادو ڪاوڙ هر وقت کل لاءِ ڦاٽندا هئا. مان ان کي تنگ ڪرڻ جو فيصلو ڪري چڪو هوس.
خدا جو ڪرڻ وري ڏسو، ڏاڪڻ جي بتي خراب ٿي وئي، بلب فيوز ٿيو يا خدا ڄاڻي ڇا ٿيو، بهرحال سٺو ٿيو، هوءَ هر هر لهي چڙهي پئي چڙهندي مون سان ضرور سامهون ٿئي پئي ۽ مان اونڌاهي جو فائدو ورتو ٿي.
۽ پوءِ ڪنهن جي اچڻ جو کڙڪو ٿيو – کٽ- کٽ- ۽ مان هوشيار ٿي بيهي رهيس.- بابو هيو، ان پڇيو، ”ڪير آ“ مون وراڻيون
”عباس آهيان،“ هن اونداهي ۾ هڪ زوردار ٿڦر وهائي ڪڍي ۽ چيو .شرم ڪر هتي اونداهي ۾ بيهي ڇوڪرين سان ڇيڙ ڇاڙ پيو ڪرين“ ثريا هينئر هينئر پنهنجي هڪ ساهيڙي سان تنهنجي حرڪت جو ذڪر ٿي ڪيو. ۽ جي هوءَ پنهنجي ماءُ سان اهو ذڪر ڪري ته، خبر اٿئي ڇا ٿيندو؟ واهيات ڇورا- توکي پنهنجو نه ته پنهنجي وڏن جو خيال ڪرڻ کپي ... ۽ ثريا سان تنهنجي وهانءَ جي ڳالهه اڄ ئي سندس ماءُ مون سان ڪئي آهي، لعنت هجئي.“
کٽ – کٽ- کٽ مٿان ڪنهن جي لهڻ جو آواز آيو، بابي ٻيو دفعو چماٽ وهائي هليو ويو.
کٽ – کٽ- کٽ اها ثريا هئي- منهنجي ويجهو لنگهندي، مون کي گهوريندي ۽ چڙ وچان اهو چوندي هلي وئي ته ”خبردار مون سان وري حرڪت ڪئي اٿئي امان کي وڃي چونديس.“
مان وائڙو حيران ۽ پريشان ٿي بيٺو رهيس ڪجهه سمجهه ۾ نه آيو. دماغ تي ڏاڍو زور ڏنم – پر سڀ بيڪار – ايتري ۾ غسل خاني جو دروازو کوليو ثقلين ٻاهر نڪتو- مان وائڙو ٿي ويس. ”ڀائو تون هتي ڇا پيو ڪرين“
ان وراڻيو، ”دعا پئي گهريم-“
”ڇاڪاڻ.....“
مرڪندي هن وراڻيو، ”ثريا کي مون تنگ ڪيو هو نه!“
مون اوهان سان ڪو ڪوڙ ٿي ڳالهايو ته هن غسل خاني ۾ جيڪا دعا گهري وڃي سا ضرور قبول پوندي.
ترجمو: عبدالمنان جمالي